2292007(e)ko martxoa
Erreportajeak
Ospitaleetako infekzioei aurre eginez
Inork gutxik pentsatuko du ospitalera sendatzera joan, eta han, infekzioren batek jota, gaixotu daitekeenik. Baina zenbaitetan gertatzen dira horrelakoak, eta …
Mila milioi detektatzeko
Badira 300 urte baino gehiago gizakia ohartu zela gauza txikiak garrantzitsuak direla. Mikroskopio batetik begiratu zuenetik, hain zuzen ere. Geroztik, …
Lurretik espaziora
Betidanik izan du gizakiak bidaiatzeko grina, toki berriak ezagutzeko jakin-mina. Hasi kontinenteetatik, itsasoa gero, zerua eta espazioa azkenik. Espazioa, gizakiaren …
Animalien gaitzak, gaitz gizakiarentzat
Amorrua. Tuberkulosia. Bruzelosia. Hirurak zoonosiak dira, animalietatik pertsonetara transmititzen diren gaitzak, alegia. Garai batean, gaixotasun beldurgarriak ziren. Gaur egun, ordea, …
Arbasoen irakatsiak
Belaunaldiz belaunaldi, basabizitzatik gero eta urrunago dago gizaki modernoa. Eta, inguru naturalarekin harremana galtzen duen heinean, arbasoen jakintzaren zati handi …
Espaziorako egitura ultrarinak
Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia
Edozer gauza garraiatu behar dela ere, beti da interesgarria pisu gutxi eta bolumen txikia izatea. Garraioa espaziora egingo bada, interesgarriak …
Etxean uso, kanpoan otso
Bakoitzak bere etxean kalterik eragiten ez badu ere, kanpora ateratakoan, espezie asko arazo larri bihurtzen dira. Espezie autoktonoak menperatu eta …
Elkarrizketak
Margarita Salas: "Phi29 fagoak poztasun handiak eman dizkigu"
Margarita Salas oso ezaguna da emakumea eta goi-mailako zientzialaria izateagatik. Ez da hain ezaguna, ordea, haren ikergaia. Salasek berrogei urte …
Albisteak
Diamond: altxorra ikertzaile britainiarrentzat
Lanerako prest dago jada Diamond, hirugarren belaunaldiko sinkrotroi edo partikula-azeleragailua. Oxforden dago, eta, adituen arabera, Britainia Handian azken 30 urteetan …
Apoaren pozoia, orain sugearena
Rhabdophis tigrinus sugeak berez ez du pozoirik, baina gai da jaten dituen apoen pozoia gordetzeko. Ikertzaileek ikusi dute aporik jaten …
Amaren zelulak ume diabetikoen gorputzean
Haurdunaldian, amaren zenbait zelula karena zeharkatu eta fetuaren organismoan sartzen dira. Lehen, zientzialariek uste zuten fetuaren immunitate-sistemak suntsitu egiten zituela, …
Gizakia Afrikatik atera zenekoa
Gizaki modernoa Afrikan garatu zela argi dago, baina noiz atera zen handik? Batzuek uste dute aspaldi gertatu zela, duela ehun …
Pikobilifitoak, itsasoko alga ezagutu berriak
Nazioarteko ikertzaile-talde batek orain arte identifikatu gabe zegoen alga-mota baten berri eman du Science aldizkarian. Atlantikoaren iparraldeko eta Mediterraneoko hainbat …
Supersagua, muskulu-zuntz bati eraginda
Gene jakin batean eraginda, ikusi dute sagu batzuek ohi baino % 25 gehiago irauten dutela korrika. Dirudienez, gene horrek muskulu-zuntz …
Nitrogenoa erabiltzea, merkeagoa
Nitrogeno gasa oso ugaria da atmosferan. Nitrogeno hori industrian erabiltzea plastikoak, ongarriak, botikak... egiteko, ordea, garestia da, energia asko behar …
A bitaminak bazuen errezeptorea
A bitaminak, edo erretinolak, zelulan sartzeko erabiltzen duen errezeptorea aurkitzeko ahaleginak antzuak izan dira orain artean; horregatik, batzuek uste zuten …
Zeptogramoaren mugan
Gaur egun detektatu daitekeen pisurik txikiena 100 zeptogramo da, hau da, gramo baten 0,1 trilioiren. Maila horretan, detektatzeak esan nahi …
Kakalardoa, zuritasunaren eredu
Kakalardoak, oro har, ilunak izaten dira, baina Cyphochilus-a zuri-zuria da. Hain da zuria, material zuri finak eta distiratsuak sortzeko eredu …
Gamma izpien erupzio-mota berri bat aurkitu dute
Gamma izpien erupzioak unibertsoan gertatzen diren eztanda bortitzenak dira. Astronomoek ez dute oso garbi zerk eragiten duen talka edo eztanda, …
Zalantzarik gabe, Lurra berotzen ari da
Otsailaren 2an argitaratu zuten klima-aldaketari buruzko txostena. Txostenak argi eta garbi esaten du Lurra berotzen ari dela, batez ere orain …
Antzinako zibilizazioak lehorteari aurre egin ezinean
Txinako Tang dinastia, txinatar zibilizazioaren dinastia nagusietako bat, eta Mexikoko maien gizartea garaikideak izan ziren. K. o. VIII. mendearen erdialdera …
Prioiek sortutako gaitza sendatzea lortu dute saguetan
Londresko Neurologia Institutuan, saguekin egindako ikerketa batean, frogatu dute prioi eraldatuek nerbio-sisteman sortutako kalteak senda daitezkeela. Horretarako, ezinbestekoa da gaitza …
Lehorreko harraparien muga
Lehorreko ugaztunetan, haragijale handiena hartz polarra da. Eta nekez agertuko da handiagorik. Biologoen kalkuluen arabera, 1.100 kilotik gorako harrapari batek …
Osteoporosia detektatzeko, dentistarengana
Osteoporosia detektatzeko tresneria espezializatua oso garestia eta urria denez, gaur egun ez da egiten gaixotasun hori detektatzeko kanpaina zabalik. Gabezia …
Zientzia eta teknologia ez dira interesgarriak
Zientzia eta Teknologiarako Espainiako Fundazioak, Fecyt-ek, gai horiei buruz gizarteak zer iritzi duen jakiteko hirugarren inkesta egin du Espainian. Emaitzen …
Quasar-hirukotea
Lehenengo aldiz, hiru quasarrek osatutako talde bat ikusi dute Kaliforniako Teknologia Institutuko astronomo batzuek. Egia esan, sistema hori lehendik ere …
Amnesikoen memoria aztergai
Amnesikoak ez dira gai fikziozko egoerak imajinatzeko. Ondorio horretara iritsi zen Londresko College Unibertsitateko neurozientzialari bat amnesikoekin egin zuen esperimentu …
Tuberkulosiaren baziloa gantzetan ezkutatzen da
Pasteur Institutuko talde batek ikusi du tuberkulosia eragiten duen baziloak gordeleku ezin hobea daukala gantz-zeluletan. Alde batetik, immunitate-sistemaren zelulak nekez …
Tximinoak babestuegi egoteagatik gertatu zen ezbeharra
Iaz ezbehar larria gertatu zen Britainia Handiko Northwick Park ospitalean. Animalietan probatutako sendagai bat boluntarioekin probatu zuten, eta haietatik sei …
Grabitatea eta mekanika kuantikoa uztartu nahian
Grabitatea buruhauste handia da fisikarientzat. Edonorentzat begi-bistakoa den indar hori oso ondo azaldu zuen Einsteinek erlatibitatearen teoria orokorrean, baina ez …
Logurari antzemateko, amilasa
Zientzialariak pertsonen logura neurtzeko test baten bila ari dira, eta Washington Unibertsitateko Medikuntza Eskolan aurkitu dute testa garatzeko baliagarria izan …
Indonesiako lokatz-erupzioa, giza akatsa
Joan den urteko maiatzaren 29an hasi zen Java ekialdeko lokatz-erupzioa. Ordutik, egunean 126.000 m3 lokatz bota ditu, eta lau kilometro …
Paleontologo, kontu izan fosilak biltzean
DNA oso material delikatua da, batez ere, antzinakoa bada. Fosiletan aurkitutako DNA eskasa izaten da; izan ere, urteen poderioz hondatuz …
Mikrobio berozale eta nitrogeno-finkatzaileak
Seattle-ko Washington Unibertsitateko bi ikertzailek 92 ºC-ko tenperaturan nitrogenoa finkatzeko gai den mikrobio-mota bat aurkitu dute. Mikrobioa ozeano Pazifikoko erupzio …
CIC bioGUNEk Biologia Estrukturalaren Unitatea zabaldu du
CIC bioGUNE Ikerkuntza Kooperatiboko Zentroak Biologia Estrukturalaren Unitatea zabaldu du. Unitate horrek erresonantzia magnetiko nuklearrerako, mikroskopia elektronikorako eta X izpien …
Leiarrik gabeko mikroskopioa
X izpien mikroskopioak oso egokiak dira biziari gertutik begiratzeko, baina X izpien irudiak handitzen dituzten leiarrak egitea teknologikoki oso zaila …
Izar-kumulu globular batean zulo beltza
Adituek ez zuten uste izar-kumulu globularretan, milaka izar zaharrek eratutako multzo dentsoetan, zulo beltzek iraun ahal izango zutenik, hori adierazten …
Norabide bakarreko ate molekularra
Bi substantzia kontaktuan jarri eta, naturaren legeei jarraituz nahasten badira, ez dago atzera egiterik. Tinta eta ura, adibidez; nahasiz gero, …
Elhuyarren berriak
Etxepare, Aldudeko medikua dibulgazio-liburua kalean dago jada
Kepa Altonaga biologoak Etxepare medikuaren biografia idazteko proiektua aurkeztu zuen X. CAF-Elhuyar sarietara. Aurkeztu eta saria jaso. Urtebete luzez mediku …
Jakintza hedatuz
Esfingolipidoak, hainbat gaixotasun tratatzeko
Esfingolipidoak duela 120 urte baino gehiagotik ezagutzen dira, baina, orain dela gutxi arte uste zuten haien funtzioa egiturazkoa soilik zela. …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
