Pleistozenoko denisovar bat identifikatu dute Taiwanen

Taiwanen aurkitu zuten Pleistozenoko baraila bat denisovar batena dela frogatu dute, azterketa paleoproteomiko baten bidez. Denisovarrek era askotako eremu klimatikoetan bizi izan zirela erakusten du aurkikuntzak; hasi Siberiako mendi izoztuetatik, Taiwango oihan epel eta hezeetara.  …

Almidoitik eratorritako mikroplastikoak kaltegarriak izan litezke osasunerako

Almidoiarekin egindako plastiko biodegradagarrietatik sortutako mikroplastikoek saguen osasuna kaltetzen dutela ikusi dute esperimentu batean. Ikertzaileek ohartarazi dute ezinbestekoa dela bioplastikoen segurtasuna hobeto ikertzea, haien erabilera handitzen jarraitu aurretik, batez ere elikagaien ontziratzean.

Mikroplastikoen arazoa konpontzeko

AEBko aberatsenek ere Europako aberatsek baino bizi-itxaropen laburragoa dute

Europako eta AEBko biztanleen maila ekonomikoa eta bizi-itxaropena alderatuta, Brown unibertsitateko ikertzaileek ondorioztatu dute  AEBko biztanleen bizi-itxaropena txikiagoa dela europarrena baino, maila ekonomiko guztietan, baita aberatsenen artean ere.

Ikerketan,  2010ean 50-85 urte zituzten 73.000 helduri …

Zoster herpesaren txertoak dementzia garatzeko arriskua txikitzen duela frogatu dute

Zoster herpesaren kontrako txertoa jaso zuten adinekoek hurrengo zazpi urteetan dementzia garatzeko % 20 arrisku txikiagoa zutela frogatu dute, esperimentu natural bidez. Nature aldizkarian argitaratu dute ikerketa, irekian, eta lehendik susmatzen zen teoria baieztatu dute: …

EAEko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren analisia aurkeztu du Gorbeialdeko Herri Unibertsitateak

EAEn, energia berriztagarriko instalazioak non jarri daitezkeen biltzen du Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialak (LPS). Plana osatuta dago, eta laster onartuko dute. Alabaina, zenbait adituk hutsuneak dituela ohartarazi dute, tartean, Gorbeialdeko Herri Unibertsitateak. Hain zuzen, …

Gorozkien azterketa kolonoskopia bezain eraginkorra da kolon-ondesteetako minbizia detektatzeko

Gorozkietako ezkutuko odolaren proba kolonoskopia bezain eraginkorra izan daitekeela frogatu du ikerketa batek. Proba hori ez da inbaditzailea, eta kostu txikiagoa du. Hala, ikerketak erakutsi dut oso aproposa dela biztanleriaren baheketa-programetarako, eta biziraupen-tasak hobetu eta …

Antidepresiboen preskripzioak gora egin du pandemiaren ondorioz

Antidepresiboen kontsumoa aztertuta, Euskal Autonomia Erkidegoan COVID-19aren pandemiak sintoma depresiboen intzidentzia handitu zuela ondorioztatu du ikerketa batek. Halaber, azterlanak nabarmendu du herritarren osasun mentala arazo fisikoekin batera artatzearen garrantzia, bai eta osasun sistemak horren arabera …

Obesitatean jatearen plazera nola galtzen den azaldu dute

Jateak ematen duen plazera gako izan liteke elikadura-portaera osasuntsuak mantentzeko. Ondorio hori atera dute saguekin egin duten ikerketa batean, ikusi baitute gantz askoko dietak garuneko zirkuitu neuronaletan eragin dezakeela jateko plazera murriztea; eta horrek, paradoxikoki, …

Ohartarazi dute litio-meatzaritzarako uste zutena baino askoz ere ur gutxiago dagoela eskuragarri

Litioaren Triangeluan litioaren meatzaritzako zenbat ur dagoen jakiteko egin izan diren kalkuluak oso goitik zeudela eginda ohartarazi dute UMass Amhersteko ikertzaileek. Hori kontuan hartuta, meatzaritzako aurreikuspenak egokitzea proposatu dute; bestela, kalteak espero zitezkeenak baino askoz …

Papagaitxoek eta gizakiek antzeko eremuak dituzte garunean bokalizazioei lotuta, antzeko funtzionamenduarekin

Papagaitxo edo perikitoekin egindako azterketa batek agerian jarri du hegazti horiek eta gizakiek, bokalizazioekin lotuta, antzeko eremuak dituztela garunean eta antzeko mekanismoak erabiltzen dituztela. Horrenbestez, papagaitxoak egokiak izan daitezke komunikazio-arazoak ikertzeko, esaterako, iktus baten ondorioz …

Turn+: Torneaketa-prozesua, seguruagoa eta eskuragarriagoa

Torneaketa antzinatik ezaguna den mekanizazio-prozesu bat da, baina, hala ere erronka handiei aurre egiten jarraitzen du, ebaketa-prozesu berrien garapenarekin, kinematika berritzaileekin eta azken teknologiako erremintekin. Pieza edo erremintaren (edo bietako baten) zurruntasun faltagatik sortzen diren …

“Gehiago ikasteko eta sakontzeko beharra sentitzen dut”

Ingalaterratik eman du elkarrizketa Edurne Redondo Negretek. Gauza berriak ikasteko eta zekienetan gehiago sakontzeko gogoak bultzatuta iritsi zen hara, beste zenbait lekutan izan ondotik; horrenbestez, gaztea den arren, ibilbide aberatsa izan du.

Beste hainbat ikaslek …

Beldurrik gabe

“Bazen behin bi seme zituen gizon bat. Semeak guztiz desberdinak ziren. Pedro, zaharrena, mutil bizkorra eta arduratsua zen, baina oso beldurtia. Haren anaia txikia, Jon, ordea, ez zen inoiz ezeren beldur. Horregatik, herrian denek "Jon …

"Zaila da ezagutzen arteko banaketa zurruna gainditzea"

Jon Urzelai Urbieta ohituta dago itzalean lana egiten, baina Su festak musika-jaialdiei buruzko saiakerak dezenteko ikusgarritasuna eman dio, iaz Euskadi Saria eman baitzioten lan horregatik. Ez da, hala ere, irabazi duen sari bakarra, hori baino …

Mekanika kuantikoaren lehen oinarrien 100. urteurrena

2025ean, ehun urte betetzen dira mekanika kuantikoaren lehen oinarriak proposatu zirenetik. Efemeride horren harira, UNESCOk Zientzia eta Teknologia Kuantikoen Nazioarteko Urtea izendatu du aurtengoa, teoria kuantikoak eta handik eratorritako teknologiek duten garrantzia gizarteratzeko.

Helburu horrekin, …

Mina garunean dago

“Mina dut. Nahiko maiz buruko mina izaten dut, baina normala da. Nire familian beti izan ditugu migrainak, batez ere hego-haizeak jotzen duenean. Amari ere gertatzen zaio. Nire amamari ere gertatzen zitzaion. Familia-­kontua da. Okerrena da …

Lineo eta taxonomia: mugarri bat zientziaren historian

Karlos Lineok naturaren izaki guztiak antolatzeko ahaleginetan eman zuen bizitza osoa. Suediar naturalista handi honek ez zituen animalia- eta landare-espezieak bakarrik izendatu. Mineralak eta beste anitz gauza ere sailkatu zituen, ustezko giza arrazak barne. Aurreiritziak …

Kentzetik gehitzera: metalak metatzen

Historian zehar, fabrikazio-teknologiak eta industria, oro har, garatzen joan dira, gaur egun mundu mailan metalen industriaren zutabe nagusiak diren galdaketa-, konformazio- eta mekanizazio-teknologietara iritsi arte. Azken urteetako aurrerapen teknologikoei esker, fabrikazio-teknologia berritzaile bat gaineratu behar …

Sophie Kowalevskiren zorion handiegia

Hemezortzi urterekin, Sophiek oso garbi zuen: ezkondu egingo zen. Ez zuen senargaia maite, baina hori gutxienekoa zen. Bazekien hori zela bere adineko emakume batek egin behar zuena eta hori zela, halaber, bere ametsa betetzeko biderik …

“Norberak bakarrik, agian, asko aurreratuko du, baina urrun joateko taldea behar da”

Gorka Orive Arroyo (Gasteiz, 1976) Farmaziako katedraduna da, eta irakaslea eta ikertzailea Euskal Herriko Unibertsitatean. Geroa Diagnostics konpainia bioteknologikoaren sortzailea ere bada; besteak beste, alzheimerra listuaren bidez diagnostikatzeko test bat garatzen ari dira. Beste zenbait …