Ponpeia suntsitu zenean hildako pertsona baten genoma sekuentziatu dute

Vesuvio sumendiaren erupzio erraldoiak 79. urtean Ponpeia suntsitu zuenean, milaka pertsona hil ziren, eroritako etxeek zapalduta edo sumendiaren errauts toxikoak ittota. Horietako askoren hezurrak harri bihurtuta mantendu dira gaur arte, eta baten arrastoetatik DNA erauzi ...

Marteko hautsaren dinamika argitu, eta haizearen soinua grabatu dute

Marteko atmosferaren dentsitatea Lurrarena baino txikiagoa denez (150 bat aldiz arinagoa), esekirik dagoen hautsak atmosferaren propietate termikoetako asko zehazten ditu, baita nola berotzen eta hozten den ere. EHUko Zientzia Planetarioen Taldea kide den nazioarteko talde ...

Japoniaren lezioak COVID-19aren kudeaketan

COVID-19aren kudeaketan Japoniak hain emaitza onak izatearen arrazoiak aztertu dituzte, Nature aldizkariko artikulu batean. Egilea, Oshitani, Tohoku Unibertsitateko birologoa da, eta gobernuaren aholkularia COVID-19aren auzian; eta, haren arabera, Japonian G-7 taldeko beste herrialdeek baino hildako ...

Naturako material gehienek dute egoera topologiko bat, gutxienez

Sexua ikerketetan azaltzen den moduaz eta horren erabileraz ohartarazi dute

“Legea, politika, biologia eta sexua: auzi kritikoak ikertzaileentzat”; izenburu hori du Science zientzia-aldizkariak argitaratu duen artikulu batek. Egileen arabera, politika publiko eta lege batzuek arrazoi zientifikoak erabiltzen dituzte sailkapen biologiko hertsietatik kanpo geratzen diren pertsonen ...

Alarma piztu dute Europako tximino-baztangaren kasuek

Joan den maiatzaren 7an tximino-baztangaren lehen kasuak jakinarazi ziren Erresuma Batuan; lehena, Afrikatik zetorren bidaiari batean, antza denez. Geroztik, Europako zenbait herrialdetan joan dira azaltzen kasuak, gehienak Afrikan izan gabeko pertsonetan, eta, kasuak ugaritu ahala ...

Elikadura-sistema oinarritik aldatzea ezinbestekoa da jasangarria izateko

Ingurumen-larrialdiari aurre egiteko, desazkundea ezinbestekoa dela proposatzen ari dira gero eta zientzialari gehiago. Baina, hazkunde ekonomikoa murriztuta soilik ez litzateke lortuko elikadura-sistema jasangarria izatea, Nature Food aldizkarian argitaratutako ikerketa berri batek erakutsi duenez.

Desazkundearen hainbat ...

Giza immunitate-zelulen atlasa sortu dute

Giza genomaren sekuentziazioak balio handiko informazioa eman die zientzialariei, baina ez nahikoa. Giza gorputzeko 30 bilioi zelulek gene berak dituzte, eta organismoak egoki funtziona dezan gako dira geneen espresio-patroi desberdinak eta zelulen espezializazioa. Giza Zelulen ...

CoVPSA: koronabirusaren aldaera guztien kontrako txertoa, konputazioz diseinatua

SARS-COV-2aren txertoak eraginkorrak izaten ari dira izurria kontrolatzeko, baina, aldaera berriak nahiko maiz agertzen direla eta, ez da ziurra aurrerantzean ere eraginkorrak izango ote diren. Horrenbestez, ikertzaileak aldaera guztien aurkako txertoak garatzen ari dira, adibidez ...

Honga sumendiak Lurrean eta espazioan eragindako ezohiko fenomenoak aztertu dituzte

Hunga sumendiaren erupzioak (Tonga irlak) erregistro geofisiko modernoan dokumentatutako leherketarik handiena eragin zuen atmosferan urtarrilaren 15ean (1883an Krakatau sumendiaren erupzio suntsitzailearen parekoa). Lurreko eta espazioko egungo detekzio-sare modernoak baliatuta, erupzioak eragindako fenomeno fisiko ezohikoak zehaztasunez ...

"Lorpenak ez dira indibidualak, taldearenak baizik"

Olalla Prado Novoa doktoretza-ondorengoa egiten ari da, eta justu AEBn egiten ari den egonaldia amaitzen ari zaio. Esperientzia paregabea izan dela onartu du, eta nabari zaio benetan gozatu duela, alde pertsonaletik zein akademikotik: "Giza metabolismoaren ...

Emakumeen libidoaren heriotza: epaiketa-garaia

KASUA: Zer gertatu da?

Haurdun geratzeko arriskurik gabeko sexu-harremanak izan nahi dituzu, kezka horrek ondoeza sortzen baitizu. Zure lagunek aho bidezko antisorgailuak erabiltzea gomendatu dizute; beraz, medikuarenera joan zara, eta arin batean kutxatxoa duzu esku ...

Gaueko bake frenetikoan dantzan segi dezan

Basoko erreka ezkutuetan, eguzkia sartutakoan, ikusmena itzali eta gainontzeko zentzumenak jartzen dira dantzan. Iluntasunak eskaintzen dion babesa baliatuz frenetikoki esnatzen da gauero muturluzea, Beethovenen sinfoniarik bizienaren erritmoan taupadaka. Gordeleku gisa erabiltzen dituen ibaiertzeko arrakaletatik irten ...

Zer diotso sagarrak jogurtari?

“Hotz naiz!” – oihukatu du sagarrak dardarka. “Ba ni primeran sentitzen naiz” – erantzun dio jogurtak harro-harro. Nola liteke hozkailuaren barruan dauden produktuak elkarrekin hizketan aritzea? Azkenaldian hain entzutetsua den Gauzen Interneti (Internet of Things IoT) esker ...

"Dibertsitatea beharrezkoa da, ikerketaren etikaren muinean baitago"

Brian Omondi Oduor Nairobin jaioa da (Kenyako Errepublika), eta, NUPek eskaintzen dituen Iberus Talent beka bati esker, Nafarroara etorri da tesia egitera. Zehazki, nekazaritzak lurzoruaren higaduran eta uraren kalitatean dituen eraginei buruzko ikerketa egiten ari ...

Medikuntza birsortzailearen itxaropena egia bihurtzeko bidean

Azken urteotan, medikuntza birsortzailearen arloak interes handia piztu du. Haren bidez, gorputzeko organo, ehun edo atalen funtzionamendua osatzea edo berreskuratzea bilatzen da, laborategian sortutako material eta egituretan oinarrituta. Material horien ezaugarri nagusiak dira biobateragarritasuna eta ...

"Gu egiten ari garena ez da inoiz egin; beraz, etengabe ikasten ari gara"

Leire Larizgoitia Arcocha neutrinoen fisikaria da, nahiz eta, fisika ikasten hasi zenean, ez zekien bazirenik ere neutrino izeneko partikulak. Gogora ekarri du, batxilergoko bigarren mailan, fisikako irakasle oso on bat izan zutela: “Teoria azaltzeaz gain ...

Fisikaren erronkak

Mundu ezezagun eta iradokitzaileak ireki dizkigu fisikak, gure zentzumenek hauteman ezin dituztenak. Azken hamarkadetan zientziak eta teknologiak egin dituzten aurrerapen asko etorri dira fisikaren eskutik, hasi unibertsoaren ikerketatik eta nanoteknologiaraino. Baina zein dira fisikak mende ...

Zientzia, gorrei entzungor

Pertsona gor batek zientzialari aparta izatea eta artikulu garrantzitsu andana argitaratzea lor dezake. Gaur-gaurkoz, ordea, antolatzen diren kongresu eta topaketetan parte hartzeko zailtasunak izango ditu. Horrek zaildu egingo dio ikerketa-ildo berriak topatu eta beste zientzialariei ...

Ekonomia zirkularra praktikara eramateko bideak

Ekonomia zirkularraren ideia 1980an plazaratu zen lehen aldiz. Garai haietan, proposamen teorikoa zen. Geroztik, ordea, ekonomia-eredu linealak eragiten dituen arazoak gainditzeko, ekonomia zirkularra praktikara eramateko estrategiak sortu dira. Horien artean daude BRTAko GAIKER eta Ceit ...