Lurrak Ordoviziar garaian eraztunak izan zituela ondorioztatu dute

Duela 446 milioi urte inguruko kraterrak aztertuta, ikertzaileek ondorioztatu dute Lurrak eraztun-sistema bat izan zuela, gaur egun Saturnok duen antzera. Garai hari Ordoviziarra deitzen zaio, eta inguru hartan hasi ziren landareak lur lehorra kolonizatzen, …

Metano-isuriak inoiz baino azkarrago ari dira handitzen

Atmosferako metano-kontzentrazioa inoiz baino gehiago handitu da azken bost urteetan, eta gaur egun atmosferara isurtzen den metanoaren bi heren giza jardueretatik dator; besteak beste, erregai fosilen erabileratik, abeltzaintzatik eta zabortegietatik. Emaitza horiek eman dituzte Environmental …

Osasun Publikorako patogeno arriskutsuenen agerraldiei aurre hartzeko markoa argitaratu du OMEk

Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) 2017an argitaratu aldiz osasun publikorako arriskurik handiena duten patogenoen lehen zerrenda. Zerrenda hartan, pandemiak edo izurri larriak eragiteko gaitasuna duten patogenoak bildu zituzten, batez ere, bi irizpide hauetan oinarrituta: oso birulentoak …

Aire-kutsaduraren eraginez antibiotiko gehiago erabiltzen da

Aire-kutsatzaileekiko esposizioa antibiotiko gehiago erabiltzearekin lotuta dagoela erakutsi du Kataluniako hamaika hiri handienetan egindako ikerketa batek. Kutsadurak arnasbideak narritatzen ditu, eta infekzio baten antzeko sintomak eragiten ditu. JAMA Network aldizkarian argitaratu dute ikerketa.

Airearen …

Euskarazko adimen artifizialerako eredu neuronal berria aurkeztu du Oraik

Euskara idatzia ulertzea eta sortzea eskatzen duten adimen artifizialeko sistemetarako eredu neuronal libre berriena garatu du Oraik, Elhuyarreko adimen artifizialeko ikerketa-languneak. Llama-eus-8B izena du, eta hainbat tresna garatzeko erabiliko da: txatbotak, itzultzaile automatikoak, zuzentzaile gramatikalak, …

Gizakietan izurriak eragiteko gai diren birusak aurkitu dituzte larrutarako animalien haztegietan

Txinan, larrugintzarako hazten diren mapatxe, bisoi eta arratoi musketadunen haztegietan egindako ikerketa batean, birus arriskutsu ugari aurkitu dituzte; haietako batzuk, gainera, gizakietara jauzi egiteko gaitasuna dute. 

Zehazki, gaitzak jota hil ziren 461 animalien ehunen sekuentziazio …

Sagu bizien larruazala garden bihurtzea lortu dute, koloratzaile baten bidez

Standford unibertsitateko (AEB) ikertzaileek frogatu dutenez, larruazala garden bihurtzen da, tartrazina koloratzaile arrunta emanda. Hain zuzen, koloratzaileak izpi ultramoreak eta urdinak xurgatzen ditu, eta, larruazalean emanez gero, txikitu egiten da ehun biologikoek duten uraren eta …

Hormonekin tratatutako gizon transen erantzun immunitarioa gizon zisenaren antzekoa da

Hormona-terapia jaso duten gizon transen erantzun immunitarioa aztertu dute Suedia, Frantzia eta Erresuma Batuko ikertzaileek elkarlanean, eta ondorioztatu dute, tratamendua hasi eta hiru hilabeteren ondoren, haien erantzuna gizon zisenaren antzekoa bilakatzen dela. Lan horrek, sexu-hormonek …

Mediterraneoko espezie gehienak desagerrarazi zituen fenomeno geologiko batek duela 5,5 milioi urte

Orain dela 5,5 milioi urte inguru, mugimendu tektonikoek Mediterraneo itsasoa eta Ozeano Atlantikoa banatu zituzten. Horrekin batera, gatz-biltegi erraldoi bat sortu zen Mediterraneoaren azpian. Zientzialariek 1970eko hamarkadatik zuten haren berri. Orain, aldaketa geologiko haren aurreko …

Adimen artifizialeko tresna bat sortu dute, minbizia eta infekzio biralak detektatzeko faserik goiztiarrenean

Adimen artifiziala eta teknologia mikroskopiko berriak konbinatuta, tresna bat sortu dute zelula arruntak bereizteko minbizi-zeluletatik eta birusek infektatutakoetatik, faserik goiztiarrenean. Horri esker, bidea ireki da diagnostikorako eta tratamendurako -estrategia berriak garatzeko.

AINU deitu diote tresna …

"Ikerketan beti egongo da aurrera segitzeko modua"

Oihane Cantero Dominguezek modako arloan egiten du lan: adimen artifiziala. Zehazki, Orai ikerketa-zentroan dabil ikertzen; hau da, hizkuntza naturalaren prozesamenduaren goi-mailako ikerketan eta soluzio teknologikoetan espezializatutako Elhuyarren langunean.

Horra heltzeko egin duen ibilbidea aintzat hartuta, …

Adimen artifizialaren irudikapenak

Adimen artifizialeko programa batzuk erabiltzaile arruntetara iritsi direnetik, eremu guztietara hedatu da hari buruzko eztabaida. Arlo teknikoan sartu gabe, gizartean eta hezkuntzan dauden pertzepzioak ezagutzeko analisi bana idatzi dute, hurrenez hurren, Xabier Landabidea Urrestik eta …

Bihotz bereziak, arreta berezia

Gure gorputza makina biziki osoa eta efizientea da; bihotza, makina horren motorra. Batzuetan, ordea, motorra berezitasunen batekin dator fabrikatik; adibidez, sortzetiko gaixotasunen batekin, jaiotzen diren 100 haurretatik 1ean gertatzen den bezala [1]. Horrek eragin zuzena …

Zuk ere bihotz simetrikoak marrazten dituzu?

Noiz edo noiz, urtebetetze-eskutitz batean edo dutxak ispiluan utzitako lurrunean, ziur marraztu duzula bihotz bat. Edo bihotz bat dela kontatu diguten hori.

Errepara iezaiozu arretaz (1. irudia). Badakizu, noski, bihotz izeneko organoaren sinplifikazio hutsa dela …

Joan Feynman. Gizartearen legeen gaindi, zeruko legeak argitu

Aulki batean eserita, negarrez ari zen, erabat atsekabetuta. Zortzi urte zituen artean. Eta ezin zuen ulertu berak zergatik ezin zuen egin anaia egiten ari zena. Amak garbi baino garbiago utzi zion, ordea: “Emakumeek ezin dute …

“Gure espeziea anekdota txiki bat besterik ez da historia luze honetan”

Asier Hilario Orus (Tolosa, 1977) Geologiako doktore da, eta Euskal Kostaldeko Geoparkeko zuzendari zientifikoa. Horrez gain, Nazioarteko Zientzia Geologikoen Elkarteko (IUGS) Ondare Geologikoaren Batzordeko presidentea da. Geoparkeen Sareko Zuzendaritza Batzordeko kidea da, UNESCOren Munduko Geoparkeen Programarako …

"Doktoretza egiteak ez du esan nahi automatikoki balio batzuk dituzunik"

Unai Arregi Leonek Milandik eman du elkarrizketa. Hain zuzen, Fisikako eta Ingeniaritza Elektronikoko Gradu Bikoitza ikasi zuen EHUn, Leioan, eta gero  Mikrouhin Elektronika eta Optikako Erasmus Mundus Masterra egin zuen Limogeseko (Frantzia), Bresciako (Italia) eta …

“Derrigorrezkoa iruditzen zait desberdinak garen pertsonek lekua izatea zientzian”

Olatz Ortega Vidalesen X sare sozialeko profilean hau dago idatzita: "Biologia (bizitzaren oinarria) | Ekotoxikologia (Bizia salbatzeko metodo bat)". Hortaz, hasieratik, argi uzten du beretzat berebiziko garrantzia dutela bi gai horiek.

Hain zuzen, unibertsitateko ikasketak …

Aerosorgailuei buruzko eztabaida

Berotze globalari aurre egiteko estrategia politikoetan, trantsizio energetikoak garrantzi nabarmena du. Horren barruan, energia berriztagarria ekoizteko hainbat egitasmo iragarri dituzte, eta, tartean, parke eolikoak eraikiko direla aurreikusi dute. Aurreikuspen horiek, ordea, talka egin dute eraiki …

Gaueko burrunbatik eguneko ziztadetara?

Nori ez zaio pasa, udako gau batean, ohean lo hartzeko puntuan egon eta bat-batean horrenbeste gorroto dugun burrunba gogaikarri hori entzutea? Hots horren erantzulea eltxo arrunta izan ohi da, Culex pipiens espezieko moskitoa. Hala ere, …