Sexu bereko saguetatik kumeak sortu dituzte

Lehenengo aldiz, eta ugalketa sexualaren arauak hautsita, sexu bereko bi gurasoren kumeak sortzea lortu dute, saguetan. Ingeniaritza genetikoa erabili behar izan dute ugalketa sexualak ezartzen dituen mugak saihesteko, baina emaitza hor dago: kume osasuntsuak jaio ...

Epaileek karbonoaren isuriak % 25 murriztera behartu dute Herbehereetako gobernua

Epaitegiek behartu egin dute Herbehereetako gobernua 2020rako CO_2-aren isuriak % 25 murriztera. Urgenda Fundazioak eta 900 herritarrek auzia jarri zioten gobernuari 2015ean, ez zituelako sinatutako akordioak bete, eta epaitegiak arrazoia eman die. Azkenaldian klima-aldaketa ...

Nobel sariak auzitan

Donna Stricklandek harrituta jaso zuen Nobel sarien ordezkariaren deia. Ezin zuen sinetsi, eta are sinesgaitzagoa egiten zitzaion Fisikako Nobel saria jasoko duen hirugarren emakumezkoa izatea, sariketaren historia osoan. Antza denez, ez zegoen oso arduratuta Nobel ...

Jaio aurretik CRISPR erabilita, gaixotasun genetiko bat garatzea eragotzi dute saguetan

Gizakietan jaio aurretik geneak editatzea debekatuta badago ere, saguekin saiakera ugari egiten ari dira zientzialariak, eta, lehenengo aldiz, jaio aurretik gaixotasun genetiko bat tratatzea lortu dute, CRISPR teknika erabilita. Tirosinemia gaixotasun hereditarioa duten saguetan, gaixotasuna ...

Klimak eragin apala izan zuen eremu kantauriarrean, azken neandertalen eta lehen sapiensen garaian

Neandertalen galera azaltzeko faktoreen artean, askotan aipatzen da klima. Izan ere, Erdi eta Goi Paleolitoan, Homo sapiens espeziea Europan hedatzearekin batera, klima gogortu egin zen, eta, beraz, eztabaidagai da zenbateraino eragin zuen klimak bi giza ...

2018ko Kimikako Nobel Saria, proteinen eboluzioaren ahalmena hobetu dutenentzat

Kimikako Nobel Saria Frances Arnold-ek, George Smith-ek eta Gregory Winter-ek jasoko dute aurtengoan; lehenengoak entzimen eboluzio gidatua garatzeagatik, eta beste biek farmakoak sortzeko fago erakusleen teknika (phage display) garatzeagatik. Nobel Fundazioaren esanetan, saritutako ikertzaileek “eboluzioaren ...

Fisikako Nobel saria, laserraren fisikan ekarpen iraultzaileak egin zituztenentzat

Arthur Ashkin, Gerard Mourou eta Donna Strickland ikertzaileek jasoko dute 2018ko Fisikako Nobel saria, “laserraren fisikan egindako ekarpen iraultzaileengatik”. Nobel Fundazioak azpimarratu duenez, ikertzaile horiek egindako aurrerapenei esker laserra oso tresna baliagarria bihurtu da hainbat ...

Allisonek eta Honjok jasoko dute Medikuntzako Nobela, minbiziari aurre egiteko kontrol-postuaren immunoterapiari bidea irekitzeagatik

James P. Allison eta Tasuku Honjo ikertzaileek jasoko dute Fisiologia edo Medikuntzako Nobel saria, minbizia tratatzeko bide berri bat aurkitzeagatik. Nobel Sarien erakundeak nabarmendu duenez, garatu duten metodoa iraultzailea da, immunologia-sistemak berak minbizi-zelulei aurre egiteko ...

Espermatozoide matxoaren mitoa

Sexu bidezko ugalketan, une gorenetako bat da ernalketa, hau da, obulua eta espermatozoidea batzen direnekoa. Berez, une bat baino gehiago prozesu bat da, eta, hura azaltzeko, oso ohikoa da tonu epikoa erabiltzea, baita (edo batez ...

Irakurketaren funtsezko garun-egiturak eta funtzioak argitu dituzte

Neurozientzialariek lehendik ezagutzen zuten irakurketarekin lotutako eremu nagusia, informazioa sartzeko erabiltzen dena, baina ez zegoen garbi haren egitura eta funtzionamendua. Orain, eremu hori bi zatitan banatzen dela argitu dute BCBL kognizioa, garuna eta hizkuntzari buruzko ...

"Egiptora joan nintzen lehen aldian, negar egin nuen, hunkituta"

Zientzia-gaiak gutxitan iristen dira komunikabide orokorretara. Badira salbuespenak, ordea, eta horietako bat izan da Amaia Arranz Otaeguiren azken ikerketa: gaur egun Jordania den eremuan, duela 14.000 urte talo-itxurako ogia egiten zutela frogatu dute.  

Arranz ...

Esku-pilotako piloten botea neurtzen

Kirol guztietan, guztiz beharrezkoa da arautegi bat ezartzea materiala eta jolas-arauak finkatzeko. Euskal pilotaren kasuan, ez da erraza piloten arautegi bat ezartzea, hainbat materialez osatuta daudelako eta, gainera, eskuz egiten direlako. Guk esku-pilotaren modalitatea aztertu ...

Pintxo-pote kontuak, blockchaina eta bitcoina

Asko entzun izan dugu azken urte hauetan blockchainari eta bitcoinari buruz. Baina zer dira? Posible al da ulertzea nola funtzionatzen duten, eguneroko adibide sinple batekin? Hori da, hain zuzen ere, artikulu honen helburua ...

“Txikitan National Geographicen ikusitakoa aurrez aurre ezagutzeko aukera izan dut”

Ainhoa Magrach Gonzálezek National Geographic aldizkariari zor dio naturarekiko maitasuna eta esploratzeko grina. Haren esanean, familian ez zegoen ikertzailerik, baina txikitatik liluraz ikusten zituen aldizkarian azaltzen ziren istorioak eta argazkiak, eta, handitan halakoak bizitzeko ...

Burujabetza teknologikoa

 

Burujabetza teknologikoa izan da aurtengo Informatikari Euskaldunen Bilkuraren gaia. Edurne Larraza Mendiluze UEUko Informatika saileko arduradunak eta Olatz Arbelaitz Gallego sail bereko kideak bilkuran landutako auzi nagusiak laburtu dituzte, bakoitzak bere ikuspuntutik. Ondorio batzuk ere ...

Hizkuntzen mapa birtualak

Dozenaka mila koordenatu, ehunka dimentsio, ipar ala hegorik ez, eta hitzak hirien partez. Baldarrak eta xelebreak beharbada, baina mapak dira hauek ere, eta makinek erabiltzen dituzte, hizkuntzaren ozeanoan nabigatzeko. Eurei esker, ordenagailu batek bere kabuz ...

Ilargia eta giza jokabidea: usteak zenbat ustel?

Aspalditik dator Ilargiak gizakion jokabidean eragina izan dezakeelako ustea; hain zuzen ere, sinesmen horren inguruko lehen idatzia Hipokratesen garaikoa da (K.a. 400. urtea). Mendeak igaro ahala, bizirik mantendu dira Lurraren sateliteari loturiko usteak, eta ...

Mitokondriak eta zahartzea

Zahartzea prozesu konplexu eta korapilatsua da, eta, ongi ulertzeko asko falta zaigun arren, horretan ari gara; badugu jadanik hainbat prozesuren berri. Adibidez, gero eta argiago dago mitokondriek oso zeregin garrantzitsua dutela gure gorputzaren zahartze-prozesuan, eta ...

Berenice Abbott, zientziaren argazkilaria

Hirurogei urte betetzear zituen, lan-elkarrizketa batera MIT entzutetsura joan zenean. Eskarmentu handiko emakumea zen, eta ideiak garbi zituen. Honela esan zien elkarrizketatzaileei: “Zuek, zientzialariok, munduko argazkilaririk txarrenak zarete, eta argazkilaririk onenak behar dituzue; ni nauzue ...

“Bizidunen estrategiak ezagututa eta modu egokian erabilita, uste dut asko irabaziko genukeela”

Pasai Antxon jaioa, 1967an. Biologian doktore da, eta irakasle- eta ikertzaile-lanetan dabil, EHUko Landareen Biologia eta Ekologia sailean. Aitortu duenez, galderak oso zailak iruditu zaizkio, eta, gainera, lehen galderan hiru biltzen direla ohartarazi digu; harentzat ...