Wuhango pneumonia-agerraldiaren jatorria sugeak izan daitezkeela argitu dute

Wuhanen (Txina) gaixotutako pazienteen birusak aztertuta, haren kode genetikoa argitzea lortu zuten lehenik ikertzaileek. Horrela jakin zuten koronabirus bat zela, aurreko urteetan larrialdi globalak  eragin zituzten SARS-CoV eta MERS-CoV koronabirusen familia berekoa. Lehena Txinan identifikatu ...

Palma-olioa ekoizteak gero eta kalte handiagoa eragiten du ingurumenean

Ikerketa berri baten arabera, baso zingiratsuetan palma-olioa ekoizteko lurra prestatzeak eta palmondo gazteak hazteak landaketa helduek baino kalte askoz handiagoa eragiten diote ingurumenari, isurtzen diren berotegi-efektuko gasak bikoizteraino. Nature Communications aldizkarian argitaratu dituzte ikerketaren emaitzak ...

Lehenengo robot biologikoak sortu dituzte, adimen artifizialaz diseinatuta

Zelula amez osatuta daude, baina ordenagailu batek diseinatu ditu. Halakoak dira lehenengo robot guztiz biologikoak, PNAS aldizkarian argitaratu dutenez. Txikiak dira, 0,1 cm eskasekoak, giza gorputzean bidaiatu ahal izateko. Makina biologikoak izanik, robot ohikoak ...

Mikroglia arduratzen da garunean neuronen bizi-zikloa ixteaz

Neuronen heriotza ez da garuna zahartzean bakarrik gertatzen den prozesua. Askotan, neurona jaioberriak ere hiltzen dira, nahikoa neurona badela hautematen dutenean; apoptosiaren bidez bere buruaz beste egiten dute. Duela ehun urtetik, zientzialariek bazekiten mikroglia zelula ...

Inoizko materialik zaharrena aurkitu dute meteorito batean

Inoiz topatu den materialik zaharrena aurkitu dute, duela 50 urte Australian erori zen meteorito batean. Silizio karburozko 40 pikor dira, mikra gutxiko tamaina dute, eta eguzki-sistema sortu baino lehenagokoak dira.

Silizio karburozko pikor horiek benetako ...

Antartikako Penintsula epe laburrean inbaditu dezaketen espezieak identifikatu dituzte

Ikerketa batek datozen hamar urteotan Antatikako Penintsula inbaditzeko arrisku handiena ekarriko duten munduko animali eta landare-espezieak identifikatu ditu. Ikertzaileen arabera, hamairu espezie dira arrisku handiena sortzen dutenak: tartean, hainbat muskuilu eta karramarro, eta baita loredun ...

Artizarrean gaur egun sumendi aktiboak egon daitezkeela baieztatu dute

1990ko hamarkadan, Artizarrak sumendi ugari dituela erakutsi zuten Magallanes zundaren radar bidezko irudiek, baina ez zekiten aktiboak ote zeuden ala aspaldi itzalita, Marten gertatzen den bezala. Hamar urte geroago, Venus Express zundak erradiazio infragorriz egindako ...

9 milioi erizain gehiago behar dira osasun-estaldura unibertsala lortzeko

Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) Erizainen eta Emaginen Nazioarteko Urtea izendatu du 2020a. Haren hitzetan, zeregin erabakigarria dute osasungintzan erizainek eta emaginek, harreman zuzena eta eraginkorra baitute herritarrekin osasun-aholkuak emateko, familia-plangintzan parte hartzeko, zein txertoak jarri ...

Hilabete barru amaituko da CAF-Elhuyar sarietarako epea

Otsailaren 7an, hau da, hilabete barru, amaituko da CAF-Elhuyar sarietara lanak aurkezteko epea. Zubiri-zubiri da aurtengo leloa; izan ere, eremu zientifiko-teknologikoa eta gizartearen artean zubigintzan dabiltzanen lana aitortzea, saritzea eta bultzatzea da sariketaren xedea.

Neandertalenak direnak (eta ez direnak), Axlorren

Jose Migel Barandiaran Aierbek Axlor haitzuloan (Dima, Bizkaia) 1967-1974an egindako indusketaren aztarna paleontologikoak berraztertu ditu EHUk zuzendutako ikertzaile-talde batek, eta han bizi izan ziren neandertalei buruzko informazio berria argitaratu du.

Asier Gómez Olivencia paleontologoak ...

“Ikerketan hasi berria naiz, eta dena dut deskubritzeko”

Pertsona askok aitortzen dute umetan edo gaztetan gorroto zituztela Matematikak, baita zientziazaleak izanda ere. Lore Zumeta Olaskoaga ez da horietakoa: txikitatik ditu gogoko zientziak eta Matematika. Hala, unibertsitateko ikasketak aukeratzeko garaian, zalantzak izan zituen, Ingeniaritzaren ...

Mintzik gabeko organuluak

Zelulek hainbat mekanismo dituzte ingurunean gertatzen diren aldaketei berehala erantzuteko. Mekanismo horietako bat da mintz gabeko organuluek plastikotasun altua izatea. Mintz gabeko organuluak duela gutxi ezagutu dira, eta litekeena da egitura txiki horietan hainbat gaixotasunen ...

“Hemen punta-puntako ikerketa egiten da"

Europako Gastroenterologia Elkarteak (UEG) ikertzaile gazte nabarmenei ematen dizkien sarietako bat lortu du Matxus Perugorria Montielek dituen sarietako bat jaso du. Rising Star Award izena dute sari horiek, eta bultzada handia ematen diete eskuratzen duten ...

Adimen artifiziala jokoan

Adimen artifiziala erronka teknologiko handia da gizakiontzat: gure gaitasunak dituzten makinak sortzea. Gurekin komunika daitezkeen eta, datu-kantitate izugarriak prozesatuta, beren kabuz ikasi eta erabakiak har ditzaketen makinak. Oraindik baten batek urruti senti badezake ere, gure ...

Nanomedikamentuak bularreko minbiziaren tratamendu gisa

Bularreko minbiziaren etorkizuneko tratamenduaz ari garenean, medikamentu pertsonalizatuetan pentsatu behar dugu. Gaur egungo terapien toxikotasuna murriztu eta eraginkortasuna areagotzeko, behar den farmakoa behar den tokian eta kontzentrazioan administratzeko gai diren aliatu oso preziatu batzuk azaldu ...

Pirinioetako muturluzearen ekologia eta emari ekologikoen berrikuspena

Askorentzat ezezaguna izan arren, Euskal Herriko erreka garbietako harribitxietako bat dugu Pirinioetako muturluzea edo ur-satorra. Atzerakada nabarmena ari da izaten bere banaketa-eremu osoan, eta kudeaketa eraginkor baten beharra du. Bagenekien ur-lasterrak zituela gustuko, eta aztertu ...

Noetherren teoremarik politena

Matematikariek Noetherren teorema bat baino gehiago ezagutzen dute. Izan ere, matematikarien familia ospetsu batek darama Noether abizena. Baina, denen artean, badago Noetherren teorema bereziki polit bat. Emmy Noetherrena da.

Amalie Emmy Noether 1882an jaio zen ...

Generoak bereizteko joera adimen artifizialean

— 1. irudian bi robot adimendun daude: mutil ala neska? Zein da zein?

— Baina, zertaz ari gara? Nola da posible adimen artifizialak generoak bereizteko joera izatea? Makinek ez dute generorik, ez da hala?”

Thomas Midgley: berunezko aurkikuntzak

1924ko urriaren 23an, osteguna, Ernest Oelgertek lankideei esan zien norbait jarraika zebilkiola. Ostiralean, lantegian zehar korrika ikusi zuten, “hiru batera datozkit gainera!” oihuka. Ospitalera eraman zuten. Hurrengo egunean hil zen. Ordurako beste lau lankide ere ...

“Momentuz, misterioak jarraitzen du”

Ruth Lazkoz Saez (Bilbo, 1971) EHUko Fisika Teorikoa eta Zientziaren Historia saileko irakaslea eta ikertzailea da, eta, uztailetik, baita Espainiako Erlatibitate eta Grabitazioaren Elkarteko lehendakaria ere (SEGRE). Besteak beste, unibertsoaren hedapena ulertu nahian dabil ikertzen ...