Albisteak

Frogatu dute hegaztien eta ugaztunen garunek bide desberdinetatik eboluzionatu zutela

Frogatu dute hegaztien eta ugaztunen garunek bide desberdinetatik eboluzionatu zutela

2025/02/13

Science aldizkarian argitaratutako bi artikuluk argi utzi dute hegaztiek, narrastiek eta ugaztunek, arbaso komun batetik eboluzionatu badute ere, modu independentean garatu dituztela garuneko zirkuitu konplexuak. Aurkikuntza horiek garunaren garapenaren malgutasun ebolutiboa nabarmendu dute, funtzio kognitibo …

Albisteak

Inoiz detektatu den energia handieneko neutrinoa behatu dute

Inoiz detektatu den energia handieneko neutrinoa behatu dute

2025/02/12

Inoiz detektatu den energia handieneko neutrinoa hauteman du nazioarteko-ikertzaile talde batek. Hain zuzen, orain arte detektatu izan direnak baino 30 aldiz energia gehiago du. Ikertzaileek oraindik ez dakite zein den neutrinoaren jatorria, baina uste dute …

Albisteak

Europar gehienek zientzia onuragarria dela uste dute, baina badituze kezkak eta errezeloak ere

Europar gehienek zientzia onuragarria dela uste dute, baina badituze kezkak eta errezeloak ere

2025/02/11

Europako herritar gehienek zientzia onuragarria dela aitortzen dute, Europako herritarrek zientziaz eta teknologiaz dituzten ezagutzez eta jarrerez Eurobarometroak egindako azken inkestaren arabera. Horrekin batera, baina, onura horiek modu bidezkoagoan banatzea nahi dute, eta zuhur agertzen …

Albisteak

Madeleine aldian talde batzuk kanibalak zirela baieztatu dute Poloniako aztarnategi batean

Madeleine aldian talde batzuk kanibalak zirela baieztatu dute Poloniako aztarnategi batean

2025/02/10

Maszycka haitzuloko (Polonia) giza fosilak aztertuta, ikertzaileek ondorioztatu dute giza talde haientzat kanibalismoa praktika kultural bat zela. Aztarnategia 1980ko hamarkadan aurkitu zuten. Besteak beste, duela 18.000 urteko lau haur eta sei helduren fosilak topatu zituzten, …

Albisteak

Itsas sektoreen garapen jasangarria sustatzeko tresna bat garatu dute

Itsas sektoreen garapen jasangarria sustatzeko tresna bat garatu dute

2025/02/06

Itsas eremuaren erabileren antolamenduan printzipio ekosistemikoak aintzat hartzeko tresna bat garatu du AZTI zentro teknologikoa buru duen nazioarteko ikertzaile-talde batek. Tresna horren eraginkortasuna frogatzeko egin duten ikerketa Communications Earth & Environment aldizkarian argitaratu dute.  …

Albisteak

Plastiko gehiago garunean, gibelean eta giltzurrunetan baino

Plastiko gehiago garunean, gibelean eta giltzurrunetan baino

2025/02/05

Mikro- eta nanoplastiko gehiago aurkitu dute giza garunetan, gibeletan eta giltzurrunetan baino.  Gainera, ikusi dute partikula gehiago daudela 2024ko laginetan, 2016koetan baino. Ikertzaileek argi utzi dute ez dagoela argi horrek osasunean zer eragin izan dezakeen, …

Albisteak

AEBko gobernuaren neurri berriek nahasmendua eragin dute ikerketa-arloan

AEBko gobernuaren neurri berriek nahasmendua eragin dute ikerketa-arloan

2025/02/04

Nahasmendua, kaosa eta antzeko hitzak erabili dituzte zientzian espezializatutako hedabideek (Nature, Science…), AEBko gobernu berriak ezarri dituen lege berriek sortu duten egoera deskribatzeko.

Hain zuzen, herrialdea Osasunaren Mundu Erakundetik eta Parisko Hitzarmenetik ateratzearekin …

Albisteak

CO₂-a metano bihurtu dute, eguzki-argia erabiliz

CO₂-a metano bihurtu dute, eguzki-argia erabiliz

2025/01/31

Eguzki-argia energia-iturri gisa erabiliz karbono dioxidoa metano bihurtzeko teknika bat garatu du Nafarroako Unibertsitate Publikoko ikertzaile batek. Aurrerapen garrantzitsua da karbonoa harrapatzeko, biltegiratzeko eta erabiltzeko teknologien arloan. Teknologia horiek funtsezkoak dira deskarbonizazioa bereziki konplexua den …

Albisteak

Dibertsitate genetikoa murriztu egin da 600 espezie baino gehiagotan, azken 30 urteetan

Dibertsitate genetikoa murriztu egin da 600 espezie baino gehiagotan, azken 30 urteetan

2025/01/30

Azken 30 urteotako ikerketen metaanalisi zabal batek agerian jarri du espezie gehienak biodibertsitate genetikoa galtzen ari direla; bereziki, ugaztunak eta hegaztiak. Ekosistema lurtar eta itsastarretako era guztietako 628 espezie aztertu dituzte: animaliak, landareak, onddoak eta …

Albisteak

Saguak sortu dituzte, bi arren genomekin

Saguak sortu dituzte, bi arren genomekin

2025/01/29

Txinako Zientzia Akademiako zientzialariek metodo bat asmatu dute saguen zelula ama arrak obulu bilakatzeko. Zelula horiek espermatozoideekin ohi bezala ernalduta, eta sagu eme baten umetokian ezarrita, gai izan dira garatzeko eta normal jaiotzeko. 

Cell Stem …

Ikusmiran

Bizia argazkitan Bizia argazkitan
2024/12/01

Igebelarren azpian zapaburu-saldo bat dabil igerian, hondoko harrapariengandik ihesi, azaleko uretara iritsi nahian, han elikatzeko. Shane Gross argazkilari kanadarrak orduak …

Ekinean

"Identifikazio bat beti da lorpen bat; hunkigarria da"
Caterina Raffone Kriminologoa eta auzitegiko genetikaria

"Identifikazio bat beti da lorpen bat; hunkigarria da"

2025/02/07

Caterina Raffonek, lehen hitzetik, bere jatorriaren berri eman du: “Italiakoa naiz. Sizilian jaio nintzen, baina Boloniako Unibertsitatean egin nuen gradua”. Boloniako Unibertsitatea 1088an sortu da, eta Italia eta Europa osoko unibertsitate zaharrena da, Oxfordekoaren, Pariskoaren, …

Ekinean

“Aukera izan dut nire eremutik atera eta gauza berriak ikasteko”
Ane Paniagua Gonzalez de Txabarri Adimen artifizialeko ikaslea

“Aukera izan dut nire eremutik atera eta gauza berriak ikasteko”

2025/01/03

Ane Paniagua Gonzalez de Txabarri Adimen Artifizialeko gradua egiten ari da EHUn. Gehiengoak bezala, unibertsitateko ikasketak aukeratzean, ez zeukan oso garbi zer egin nahi zuen: “Ate irekien jardunaldian, informatika eta beste ingeniaritza batzuk erakarrita joan …

Gai librean

Mill+: fresaketa egonkor eta kalitatezkoentzako tresna

2024/12/09

Fabrikazio mekanikoak, bereziki mekanizazioak, erronka handi bati egin behar dio aurre: bibrazioek produktibitatea mugatzen dute, eta gainazal-akabera txarra eragin. Euskal Herriko Unibertsitateak eta Monterreyko Teknologikoak Mill+ aplikazioa garatu dute, fresaketaren egonkortasuna eta gainazal-kalitatea ebaluatzeko eta, …

Ekinean

"Unibertso txikiak egiten ditugu, ea antzik duten benetakoarekin"
Lurdes Ondaro Mallea Kosmologoa

"Unibertso txikiak egiten ditugu, ea antzik duten benetakoarekin"

2024/12/06

Lurdes Ondaro Mallea fisikaria da, eta kosmologia konputazionalean ikertzen du. Aitortu duenez, ordea, txikitan ez zen zerura begira egoten zen horietakoa. Gerora sortu zitzaion irrika: “La1ko dokumentalak ikustea gustatzen zitzaidan, espaziokoak, kuantikakoak…  Gehiago jakiteko gogoa …

Analisiak

Garunaren misterioak arakatzen

Garunaren misterioak arakatzen

2024/12/01

Garunaren funtzionamendua ezagutzea da egungo zientziaren erronka handienetako bat. Euskal Herrian, Achucarro Neurozientziarako Euskal Zentroa eta BCBL kognizioa, garuna eta hizkuntzari buruzko zentroa dira erronka horri erantzuteko lanean ari diren zentro nagusietako bi, bakoitza bere …

Istorioak

Okerreko etsaiaren kontra

Okerreko etsaiaren kontra

2024/12/01

“Abenduaren 13ko goizaldean, hiri osoan hasi zen bataila. Kale handi eta txikietan bandera gorriak astintzen zituzten. Eraikinen gainaldeak eta patioak, gune irekiak, errepideak eta landa-eremuko soroak josita zeuden zentinelaz, ikaslez, funtzionarioz, fabriketako langilez, nekazariz eta …

Lekukoak

“Zientziaren balio soziala berreskuratu behar dugu”
Javier Armentia Fructuoso Astrofisikaria

“Zientziaren balio soziala berreskuratu behar dugu”

2024/12/01

Javier Armentia Fructuoso (Gasteiz, 1962) astrofisikaria da, eta Iruñeko Planetarioko zuzendaria izan da sorreratik (1990) aurtengo udazkenera arte; horrenbestez, ez da harritzekoa askok Pamplonetarioaren arimatzat jotzea. Baina askoz gehiago ere bada Armentia: irakaslea, dibulgatzailea, kolaboratzailea …

Gai librean

Algak eta mikroalgak: etorkizuneko elikagai-apustua?

Algak eta mikroalgak: etorkizuneko elikagai-apustua?

2024/11/28

Jasangarritasuna ezinbestekoa zaigu gure planetaren zaintza eta biziraupenerako, eta elikaduraren bidez ekarpen handia egin diezaiokegu. Etorkizunean kontsumi genitzakeen elikagai jasangarrien artean, algak eta mikroalgak ditugu; euren ekoizpenaren inpaktua txikia da, animalia-jatorriko proteinaren alternatiba izan daitezke, …

Ekinean

"Hizkuntza oso ikergai konplexua da"
Borja Ariztimuño Lopez Hizkuntzalaria

"Hizkuntza oso ikergai konplexua da"

2024/11/08

Borja Ariztimuño Lopez hizkuntzalaritzako ikertzailea da. Euskara arkaikoari buruz egin du tesia, eta, gaur egun, doktoretza-ondoko ikertzaile-kontratuarekin ari da ikertzen EHUn. Batzuentzat, ordea, hizkuntzalaritzan eta zientzia “puru”etan ez dabiltzan gainerako ikertzaileak bigarren mailakoak dira. Uste …

Gai librean

Arau berriak, jostailu berriak

2024/10/23

Gizakiok luze aritu gara teknologiaren jolastokian. Betidanik, egia esan. Oraindik Homo sapiens bat bera ere bizi ez zen garaian, baziren ehizarako zein jakien prestakuntzarako harrizko erremintak lantzen zituzten hominidoak. Izan ere, ahalmen hura izan zen …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila