Umeen leuzemia neurri batean prebeni daitekeela iradoki du ikerketa batek

Erreka idorrek CO2-aren igorpen globala handitzen dute

Orbelaren deskonposaketa oinarrizkoa da karbonoaren ziklo globalean, baina duela urte gutxi arte, ez zen kontuan hartzen errekek prozesu horretan zuten eragina. Lurreko eta itsasoko ekosistemetan bakarrik oinarritzen ziren kalkuluak. Azken hamar urtetako ikerketek, ordea, errekak ...

CAF-Elhuyar sariak 2018, uhin hedakorrez zientzia hedatzen

“Egin jauzi, eta sortu uhin hedakorrak”. Oso esanguratsua izan da aurtengo CAF-Elhuyar sarien leloa. 80 ikertzaile, kazetari, artista eta zientzia-zale baino gehiagok egin dute salto, eta emaitza agerian geratu da gaurko Tabakalerako ekitaldian. 

Hauek izan ...

RNA-injekzio batez, barraskilo batetik bestera oroimena transferitzea lortu dute

Oroimenari buruz dakiguna kolokan jar dezakeen ikerketa bat egin dute Kaliforniako Unibertsitateko neurozientzialariek: Aplysia californica espezieko itsas bareak hartuta,  buztanean kableak ezarri eta hainbat deskarga elektriko eman zizkieten. Hala, sentsibilizatuta geratu ziren animaliok, eta gerora ...

Giza garun txiki funtzionalak lortu dituzte, saguei transplantatuta

Giza zelula ametan oinarrita, garun txikien antzeko egiturak (organoideak) sortu eta funtzional mantentzea lortu dute Salk Institutuko (AEB) ikertzaileek. Zaila da organoideak in vitro bizirik mantentzea –hala geratu zen agerian duela bost urte lehenengo aldiz ...

Turismoa karbono-igorpen globalaren % 8aren erantzulea da

Lehenengo aldiz, turismoaren aztarna ekologiko osoa neurtu dute, eta emaitza oso esanguratsuak atera dituzte: karbono-isurtze globalaren % 8 dagokio turismoari. Orain arte, Turismoaren Munduko Erakundeak uste zuen % 4ra baino ez zela iristen, baina Sydneyko Unibertsitateak egindako ...

Erleentzat arriskutsuak diren hiru intsektizida debekatu dituzte

Europar Batasunak hiru intsektizida neonikotinoideren erabilera debekatzea erabaki du. 2018ko otsailean Nature aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera, pestizidez tratatutako soroetan, lore-hautsaren bidez neonikotinoide-maila arriskutsuak jasotzen dituzte erleek eta bestelako polinizatzaileek. Paralisia eta heriotza eragiten diete ...

Korapilatze kuantikoa sortu dute fisikoki bananduta zeuden bi Bose-Einstein kondentsaturen artean

Fisika kuantikoko esperimentu berritzaile baten berri eman du Science aldizkariak: bi atomo-hodei ultrahotzen arteko korapilatze kuantikoa lortu dute. Bose-Einstein kondentsatu deritze atomo-hodei horiei. Espazioan bananduta zeuden elkarrengandik, baina, kuantikoki korapilatuta mantentzea lortu dutenez, partikula-multzoek beren ...

Neandertalak eta gizaki modernoak mila urtez baino ez ziren aldi berean bizi izan eremu kantauriarrean

Eremu kantauriarrean bizi izan ziren azken neandertalen eta lehen Homo sapiens-en garaia ikertu dute, Ana Belén Marín Arroyo Kantabriako Unibertsitateko ikertzailearen gidaritzapean, eta ondorio honetara iritsi dira: beste leku batzuetan ez bezala ...

Estralurtarrak eta gorila-efektua

Kaloria-murrizketa: gutxiago jan, gehiago bizitzeko?

Janariz inguraturik eta bizimodu gero eta sedentarioagoarekin bizi garen garai hauetan, ikusten ari gara gure bizi-itxaropena etengabe luzatzen ari dela, eta, aldi berean, zahartzearekin erlazionatutako gaixotasunen intzidentzia handitzen dela. Gehiago bizi eta goserik ez pasatzea ...

CAF-Elhuyar 2018: Irtenbide zirkularra, mundua irensten ari den nonahiko zaborraren kontra

Merkea, eraldatzeko erraza, iraunkorra, arina eta erabilera anizkoitzekoa denez, mundu mailako plastikoen ekoizpenak izugarri gora egin du, azken 52 urteotan. 1964. urtean, 15 milioi tona (MT) plastiko sortu ziren, eta 2016. urtean, aldiz, 335 MT ...

CAF-Elhuyar 2018: Zulo beltzen sinfonia

Galaxia gehienek zulo beltz erraldoia dute erdigunean. Eta benetan dira erraldoi zulo beltz horiek, milioika izarren masa ezkutatzen baitute beren baitan, eta argiak ere ezin baitu haietatik alde egin. Baina zulo beltz erraldoi horiek badute ...

CAF-Elhuyar 2018: Euskal Herriko mendiak: herbiboro handiek zizelkatutako paisaia

Europan nekazaritza barreiatu baino lehenagoko paisaiak imajinatzen ditugunean edo pelikuletan nahiz dokumentaletan irudikatzen direnean, oihan itxi amaigabeak agertu ohi dira. Badirudi paisaia irekiak eta larreak gizakiaren esku-hartzearekin sortu zirela, egurra ustiatzeko eta abereak elikatzeko helburuarekin ...

"Emakume izanda ikerketan aritzeak, eta, gainera, arlo zientifiko-teknologikoan, motibatu egiten nau"

Nerea López Salas ingeniaria, irakaslea eta ikertzailea da. Beste ezer esan ezean, batek pentsa lezake ingeniaritza-alorrean dabilela ikertzen, baina ez, hezkuntzan dabil. Azaldu duenez, ingeniaritza ikasi zuen, eta, jarraian, Bigarren Hezkuntzako irakasle izateko masterra ...

"Apustu zaila da, baina bete egiten nau"

Itziar Urizar Arenaza mailaz maila iritsi da Biokimikan ikertzera: lehenik hiru urte Biologia ikasten, bi urte gehiago Biokimikako adarrean, lizentziatura lortu, ondoren masterra, eta orain, tesia. Hain zuzen, tesiaren azken txanpan dabil buru-belarri, eta hala ...

"Niretzat, naturala izan da Informatikan sartzea"

Duela gutxi aurkeztu ditu Izaro Goienetxea Urkizuk bere orain arteko lanaren emaitzak. BertsoBot robot bertsolariaren proiektuaren barruan plazaratu ditu, baina argi utzi du Goienetxeak bere lanaren helburua ez dela izan robota bertsotan jartzea, baizik eta ...

Zientziaren mugak

Luzerako emango luke gaiak, baina hitz gutxitan erantzuteko eskatu diegu bi ikertzaile ezagunei: ba al du mugarik zientziak? Hemen haien gogoetak.

Ernaldiak bihotza sendatuko balu?

Ugaztunon bihotzak duen zeregin bakarra odola zirkulazio-aparatuan barrena ponpatzea da, bihotzari berari eta gainontzeko organoei elikagaiak eta oxigenoa iritsarazteko. Zeregina bakarra da, bai, baina ez makala. Animalien bizitzan zehar gertatzen diren egoerek eskakizun energetiko oso ...

Gibeleko minbiziaren aurkako borrokan indarrak batuz

Greziar mitologiaren arabera, Prometeok sua lapurtu zuen Olinpo menditik eta gizakiei eman zien. Orduan, Zeusek zigortu egin zuen: haitz batean lotu zuen eta, denboraldi batez, arrano bat bidali zuen, gauero, haren gibeleko zatiak jatera. Hala ...