Itoitz-Nafarroako Kanala ureztatze-sistemak zaurgarriago egin du Nafarroako nekazaritza

Itoitz-Nafarroako Kanalak nekazaritzan izan dituen ondorioak aztertu dituzte BC3-ko ikertzaileek, eta ondorioztatu dute ureztatze-sistema horrek zaurgarriagoa egin dituela, batez ere, nekazari txikiak, baina, baita handiak ere. Regional Environmental Change aldizkarian argitaratu dute ikerketa.

Nafarroako Erdialdeko ...

Pentsamendua irakurtzen duen sistema adimendun bat, ezindu larriei laguntzeko

Garuna eta ordenagailu bat konektatzen dituen sistema baten bidez, eta adimen artifiziala erabilita, pertsona batek esku ezkerra ala eskuina mugitu nahi duen asmatzeko gai den sistema bat garatu dute, Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP), Australiako eta ...

Ikerketen finantziazioan genero-bereizketa dagoela frogatu dute Kanadan

Kanadan egindako azterketa batek agerian utzi du ikerketak finantziatzean okerrago baloratzen direla emakumeek aurkeztutako lanak, gizonezkoenak baino, eskatzailearen profila aintzat hartzen denean.

Azterketan, CIHR Kanadako Osasun Ikerketarako Institutuen beka-eskaerak aztertu dituzte, 2011tik 2016ra. Guztira 23 ...

Esne Bidearen bihurdura neurtu dute

Esne Bidearen 3Dko mapa bat eginez, galaxiaren bihurdura zenbatekoa den neurtu dute zientzialari txinatar eta australiar batzuek. Nature Astronomy aldizkarian eman dute horren berri.

Zefeida izarretara dauden distantziak neurtuz egin dute mapa. Eguzkia baino 20 ...

Ilargian jaso dute Lurreko arrokarik zaharrena izan daitekeena

Apollo 14ko astronautek 1971n Ilargian hartutako laginen artean, jatorriz Lurrekoa den arroka bat aurkitu dute. 4.011 milioi urte baino gehiago ditu, eta, dirudienez,  talka baten ondorioz askatu zen Lurretik eta iritsi zen Ilargira.

Earth ...

Erditzea, autismoa ulertzeko gakoa

Science Advances aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera, erditzeko momentua gakoa izan daiteke autismoa garatzeko. Oraingoz, animalietan egin dituzte entseguak, baina emaitzek erakutsi dute erditze-garaian garunaren aktibitatea ez murrizteak ondorioak izan ditzakeela garunaren geroko garapen neurologikoan ...

Wifia elektrizitate bihurtzen duen antena bat asmatu dute

Molibdeno bisulfuroko bi dimentsioko material batez, wifi bidezko seinaleak elektrizitate bihurtzen duen antena bat (rectenna) asmatu dute Massachusettseko teknologia Institutuko ikertzaileek (MIT). Nature aldizkarian argitaratu dute ikerketa.

Aurretik silizioan eta galioan oinarritutako materialak ere probatu ...

“Sapiens ispiluaren aurrean” liburua argitaratu da, Booktegi plataforman

Elhuyar aldizkarian argitaratutako hamazazpi artikulu hautatu eta ordenatu ditu Ana Galarraga Aiestaran artikuluen egileak, eta liburu batean bilduta argitataratu ditu Booktegi plataformak.

“Sapiens ispiluaren aurrean” da bildumaren izenburua, eta gure espeziea nolakoa den azaltzen du ...

Loaren eskasiak Alzheimerraren garapena bizkortzen du

Jakina da lo-eskasiak eta Alzheimer gaixotasunak badutela nolabaiteko erlazioa, baina zientzialariek ez dute jakin izan nola gauzatzen den harreman hori. Science aldizkariak argitu du oraingoan: loa eteten denean, gora egiten du nabarmen Alzheimer gaixotasunean gako ...

CRISPR metodoaren beste aldaera bat garatu dute

Genoma editatzeko CRISPR metodo ezagun eta erabilienak Cas9 nukleasa darabil DNA mozteko. Horrez gain, baina, badira beste bi: Cas12a eta Cas12b. Lehena genoma editatzeko erabilgarria bada ere, bigarrena ez, tenperatura handiegiak behar baititu eraginkorra izateko ...

“Nire bizitzako pasioa hori zela jabetu nintzen”

Norvegian harrapatu dugu Mirari Otxandorena Atxa nafarra. Hain zuzen, doktoretza-tesia egiten ari da, eta ikertzaile batek gonbidatuta ari da han lanean: Gunn Kristin Øberg.

Otxandorenak horrela azaldu du nola iritsi den hara: “Duela urtebete hasi ...

“Zientzia gizarteratzeko, garrantzitsua da norbere hizkuntzan aritzea”

Askok Twitterren bidez ezagutu dute Naima El Bani Altuna. Hain zuzen, Artikoan izan dituen bizipenen berri emateko, sare sozial hori erabili du, @artikoan izenarekin. Horrenbestez, ez da harritzekoa El Bani eta Artikoaren artean lotura zuzena ...

“Ikerketa gehienak arretan egiten dira; pentsa zer hutsune dagoen zientzian”

Erizaintza ikasten ari zela, pazienteekin lana egitea zen Ainitze Labaka Etxeberriaren asmoa. Orduan, ez zuen imajinatu ere egiten laborategi batean egingo zuenik lana, zertan eta ikertzen. Alabaina, ikasketen amaiera krisi-garaiarekin bat egin zuen, eta ez ...

Ikerketa eta berrikuntza arduratsua

Zientzia Irekiaren eta RRIaren inguruko jardunaldiak antolatu ditu Elhuyarrek udazken honetan, eta han izandako bi ikertzaileren hausnarketak jaso ditugu. Zientzia ulertzeko modu honetan aurrera egiteko beharrezkoak diren urratsak identifikatu dituzte.

Konposite magnetoelektrikoetan oinarritutako energia-metagailu berriak

Gaur egungo gizarteak eskatzen du energia-kontsumo baxuko dispositibo gero eta txikiago eta erabilgarriagoak erabiltzea. Konposite magnetoelektrikoak, zeinak gai baitira eremu magnetiko baten pean tentsio elektrikoa induzitzeko, erabil daitezke kontsumo baxuko sistema berriak elikatzeko, propietate magnetiko ...

Zenbakien hizkuntza

Zientziak eta letrak. Zenbakiak eta hitzak. Bi mundu bereizi balira bezala aurkeztu izan zaizkigu ia beti. Elkarrekin dantza egin nahi ez duten izaki isolatu gisa. Hala eta guztiz ere, gure garunek badakite bai zenbakiak bai ...

Fosil kosmikoak

Unibertsoa misterioz beteriko gunea da, eta, agian, horregatik liluratzen gaitu hainbeste. Mendeetan sakontasun eta ekinbide handienez aztertu izan den arren, oraindik bada fisikarion galdera eta buruhauste garrantzitsuenetariko batzuen sortzaile. Izan ere, bide luzea gelditzen zaigu ...

Karl von Frisch erleekin dantzan

Munich, 1941aren hasiera. Unibertsitatetik zetorren gutun hura ikusi orduko, susmo txarra hartu zion. “...alde egitera behartzen zaitugu, 1937ko legearen arabera, ez baitituzu irakasle izateko baldintzak betetzen”. Lehenago ere ohartarazpenak jasoa zen, bere laborategian judu gehiegi ...

Jon Zarate Sesma: “Zientziarako grina kutsatu zigun irakasleak eragin handia izan du nigan”

Lekeition jaioa, 1979an. Farmazian doktorea da, eta Farmazia eta Elikagaien Zientziak saileko irakasle agregatua. 2011tik 2014ra Ekaia EHUko Zientzia eta Teknologiako euskarazko aldizkariaren zuzendari izan zen, eta, geroztik, EHUko Euskara errektoreordea da. Ikerketan, terapia genikorako ...

“Dirdai berezia daukazu gaur”

Zeruko gasezko bola erraldoi batzuek, argi-bonbillek, Hollywoodeko izarrek eta maiteminduen begiek, akaso... Horiek guztiek dir-dir egiten dute. Izan ere, edozerk egiten du dir-dir. Askotan entzun izan dugu “dirdai berezia daukazu gaur, zer gertatzen zaizu?”. Ikusiko ...