Albisteak

Animalia basatien populazioak berreskuratzea oso onuragarria litzateke klima-larrialdiari aurre egiteko

Animalia basatien populazioak berreskuratzea oso onuragarria litzateke klima-larrialdiari aurre egiteko

2023/03/29

Animalia-espezie gako batzuen populazioak berreskuratuta eta babestuta asko hobetu daiteke karbonoaren harrapaketa eta metaketa naturala, eta, ondorioz, horrek asko lagunduko luke klima-larrialdiari aurre egiten. Ondorio hori atera dute Nature Climate Change aldizkarian argitaratu berri duten …

Albisteak

AEBko bi zientzia-akademia nagusi emakumeak lehenesten ari dira

AEBko bi zientzia-akademia nagusi emakumeak lehenesten ari dira

2023/03/28

Azken 20 urteetan, emakumezkoek lehentasuna izan dute AEBko Zientzia Akademian (NAS) eta Arteen eta Zientzien Akademian sartzeko, argitalpen- eta aipamen-historial beretsuko gizonezkoekin alderatuta. Ondorio horretara iritsi da nazioarteko ikerketa-talde bat, kideak hautatzean izan den genero-arrakalaren …

Albisteak

Oxitozinaren funtzioa ebolutiboki oso primitiboa izan daitekeela ondorioztatu dute

Oxitozinaren funtzioa ebolutiboki oso primitiboa izan daitekeela ondorioztatu dute

2023/03/27

Zebra-arrainekin egindako ikerketa batean, frogatu dute gai direla beren kideen beldurra detektatzeko, eta, hori gertatzen denean, emozio hori kutsatu egiten zaiela. Eta ikusi dute gaitasun hori ematen dien molekula oxitozina dela; hain zuzen, gizakietan eta …

Albisteak

Sateliteek eta espazioko hondakinek eragiten duten argi-poluzioaz ohartarazi dute

Sateliteek eta espazioko hondakinek eragiten duten argi-poluzioaz ohartarazi dute

2023/03/22

Espazioko zaborra eta Lurretik gertu orbitatzen duten sateliteak gero eta ugariagoak dira, eta horrek argi-poluzioan duen eraginaren berri eman dute Nature Astronomy aldizkarian argitaratu diren bi artikuluk.

Artikuluetako batean zaborrak eta sateliteek gaueko zeruaren distira …

Albisteak

Klima-aldaketaren aurrean ez gara nahikoa egiten ari, baina oraindik egin daiteke

Klima-aldaketaren aurrean ez gara nahikoa egiten ari, baina oraindik egin daiteke

2023/03/21

IPCC-k argitaratu duen azken txostenak, orain arteko ebaluaketa guztiak biltzen dituenak, bi mezu garbi utzi ditu: batetik, klima-larrialdiari aurre egiteko egiten ari garena ez da nahikoa, inola ere, eta urte oso baliotsuak galdu ditugu; eta, …

Albisteak

Artizarrak jarduera bolkanikoa duela frogatu dute

Artizarrak jarduera bolkanikoa duela frogatu dute

2023/03/20

NASAren Magallanes zundak 1991n jaso zituen radar-datuen berrikuspen batek baieztatu du forma- eta tamaina-aldaketak izan zirela, zortzi hilabetean, tximinia bolkaniko batean. Science aldizkarian eman dute horren berri.

Aldaketa geologiko horiek Atla Regio izeneko eremuan …

Albisteak

Hesteetako mikrobiotak eragina du minbizien aurkako immunoterapian

Hesteetako mikrobiotak eragina du minbizien aurkako immunoterapian

2023/03/17

CAR-T zelulen bidezko immunoterapia emaitza itxaropentsuak ematen ari da minbizi batzuen aurka, azken urteotan. Hala ere, emaitza horietan alde handia egoten da gaixo batzuetatik bestera. Bada, alde hori, neurri handi batean, hesteetako mikrobiotaren eraginez izan …

Albisteak

Supernova bihurtu aurreko ezohiko fase bat behatu du JWST teleskopioak

Supernova bihurtu aurreko ezohiko fase bat behatu du JWST teleskopioak

2023/03/15

2022ko ekainean, JWST teleskopioak Wolf-Rayet izar baten irudia jaso zuen, izugarrizko bereizmenarekin. Behaketa oso ezohikoa da, izar gutxi igarotzen baitira fase horretatik, supernova bilakatu aurretik. Gainera, denbora gutxi irauten du. Orain behatutakoa  WR 124 da, …

Albisteak

Lo-gabeziak txertoen erantzuna ahultzen duela frogatu dute

Lo-gabeziak txertoen erantzuna ahultzen duela frogatu dute

2023/03/14

Txerto- bat hartzeko garaian sei ordu baino gutxiago lo egitea eta antigorputzen bidezko erantzun ahulagoa izatea erlazionatzen ditu azterketa zabal batek. Azterketa horretan, loaren eta txertoen bitartez lortutako babesaren arteko erlazioa ikertzen dituzten lanak bildu …

Albisteak

Ikusmiran

Mikroskopiopekoak partekatzen Mikroskopiopekoak partekatzen
2023/03/03

Esku hau Madagaskarreko geko baten (Phelsuma grandis) enbrioiarena da; 3 mm inguruko luzera du. “Lagin erraldoia da hori bereizmen handiko …

Ekinean

“Adinkeria zabalduago dago sexismoa eta arrazakeria baino”
Borja Doncel García Erizaina

“Adinkeria zabalduago dago sexismoa eta arrazakeria baino”

2023/03/30

Borja Doncel García erizaina, ikertzailea eta irakaslea da. Oraindik ere, adimen artizialeko itzultzaile gehienek erizaina femeninoan itzultzen dute, adibidez, gaztelaniara: la enfermera. Doncelek argi utzi du erizaintzan eta Osakidetzan emakumezkoak gehiengoa direla. Horrek, ordea, ez …

Ekinean

“Beharrezkoa sentitzen dut emakume erreferenteak izatea”
Amaia Iparragirre Letamendia Matematikaria

“Beharrezkoa sentitzen dut emakume erreferenteak izatea”

2023/03/03

Matematikek ospe txarra dute: zailak direla, abstraktuak direla, ez dutela ezertarako balio… Horrelako usteak oso zabalduta daude gizartean. Amaia Iparragirre Letamendia matematikaria da, eta ez du arrastorik ere nondik datorren ospe txar hori, "Ume-umetatik gustatu …

Analisiak

NextGeneration EU funtsak

NextGeneration EU funtsak

2023/03/03

 Espainiako Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planeko funtsak bideratzeko modu nagusia Ekonomia Suspertu eta Eraldatzeko Proiektu Estrategikoak (ESEPE) dira. Plan hori 2021eko apirilaren 27an onetsi zen, eta NextGeneration EU berreskuratze-plan europarra Espainiara ekartzen du. …

Gai librean

Energia, zenbat eta norentzat?

Energia, zenbat eta norentzat?

2023/03/03

Zenbat energia kontsumitu beharko genuke, eta nork? Horrelako galderei zehatz erantzutea zaila da, baina egun bizi dugun testuinguruak eta bertan energiaren aferak duen garrantziak halako galderen inguruan hausnartzera behartzen gaitu. Kasu honetan, pobrezia energetikoan jarri …

Istorioak

In vitro ernalketaren ama

In vitro ernalketaren ama

2023/03/03

Asteartean, obulu egokiak bilatu; asteazkenean, espermatozoideekin jarri; ostegunean, errezatu; eta, ostiralean, mikroskopioz begiratu. Horrela aritu zen, sei urtez, Miriam Friedman Menkin; harik eta, ostiral batean, mikroskopiotik begiratu eta ikusi zuen arte azkenean lortu zuela: obulua …

Gai librean

Engranajeen magia zenbakitan

Engranajeen magia zenbakitan

2023/03/02

Engranajeak ardatzen artean higidura transmititzeko erabiltzen diren makina‑elementuak dira. Gurpil horzdunak hamaika aplikaziotan aurki ditzakegu, bai gizakiok sorturiko tramankulu zaharrenetan eta bai naturaren eboluzioak eragindako mekanismo biologikoetan ere [1]. Horretaz gain, gizakion eboluzioan ere, engranajeak …

Ekinean

"Ahoan hasten da gorputz osoaren osasuna"
Irene Lafuente Ibáñez de Mendoza Odontologian ikertzailea

"Ahoan hasten da gorputz osoaren osasuna"

2023/02/03

Irene Lafuente Ibañez de Mendozak odontologian ikertzen du, nahiz eta, dioenez, "mediku frustratua" zen. Izan ere, medikuntza ikasi nahi zuen. Baina, notagatik eta beste kontu batzuengatik, ez zuen lortu medikuntzako graduan sartzea, eta odontologia ikasten …

Lekukoak

“Ez dakiguna zera da: zertarako irudikatzen zituzten”
Jesus Altuna Etxabe Arkeologoa

“Ez dakiguna zera da: zertarako irudikatzen zituzten”

2023/01/18

Jesus Altuna Etxabe Berastegin jaioa da, 1932an. Filosofia eta Teologiako ikasketak egin zituen Gasteizko eta Donostiako apaizgaitegietan, eta Biologia Zientzietako lizentziako ikasketak Madrilgo Complutense Unibertsitatean. Alemaniako ikerketa-zentroetan, paleoantropologiako eta arkeozoologiako jakintza jaso zuen, eta ibilbide …

Ekinean

"Ingurumen Zientzietan ikusi nuen nire intereseko hainbat gai ukitzeko aukera"

"Ingurumen Zientzietan ikusi nuen nire intereseko hainbat gai ukitzeko aukera"

2023/01/13

Jone Bilbao Antolinek irabazi du txiotesien azken lehiaketa, txiotesi ulergarrienaren kategorian. Aitortu duenez, hasieratik izan zuen helburutzat ulergarria izatea, "sekula ez bainaiz originala izan". Izan ere, iruditzen zaio ikertzaileek oso argi izaten dutela zertan …

Ekinean

"Ingurumenean dugun eragina eta ingurumenak gugan duena ulertzeko"
Jone Iraeta Orbegozo Ingurumen-psikologoa

"Ingurumenean dugun eragina eta ingurumenak gugan duena ulertzeko"

2022/12/02

Jone Iraeta Orbegozok lehen hitzetik aitortu du jendeak aurpegi arraroarekin begiratzen diola ingurumen-psikologoa dela esaten duenean. Hori dela eta, ingurumen-psikologoen zeregina zertan datzan argitu du, hasteko: “Pertsonek beren ingurune fisikoarekin duten harremana aztertzen dugu”. Diziplinartekoa …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila
MAIER Koop. Elk.
KIDE Koop. Elk.
ULMA Koop. Elk.
EIKA Koop. Elk.
LAGUN ARO Koop. Elk.
FAGOR ELECTRÓNICA Koop. Elk.