Lezetxikin neandertalak oso berandura arte bizi izan zirela baieztatu dute

Lezetxiki kobazuloko (Arrasate) giza aztarnak berriro aztertuta, baieztatu dute neandertal gazteenen artean daudela. Zehazki, 32000-57000 urte dituztela kalkulatu dute. Diego López Onaindia Bordeleko Unibertsitateko ikertzaileak zuzendu du azterketa, eta American Journal of Biological Anthropology aldizkarian …

Ikatza behar adina murriztea zaila dute mendekotasun handia duten herrialdeek

Berotze globala 1,5 °C-ra mugatzeko helburua betetzeko, ezinbestekoa da ikatza energia-iturri gisa erabiltzeari uztea, ahalik eta azkarren. IPCC-ren arabera, ikatzaren erabilera % 73 murriztu beharko litzateke 2030erako, petrolioa (% 10) eta gasa (% 7) baino …

Antzinako Egiptoko enbaltsamatzaileen substantziak eta metodoak argitu dituzte

Alemaniako eta Egiptoko ikertzaile-talde batek hildakoak enbaltsamatzeko aintzinako egipziarrek erabiltzen zituzten substantziak eta teknikak argitu dituzte, Saqqara hilobiaren momifikazio-areto batean aurkitutako ontzi batzuen arrastoei esker. 

Saqqara hilobia 2016. urtean aurkitu zuten. Indusketetan, momifikazio-aretoa topatu zuten, …

Unibertsoko materiaren maparik zehatzena osatu dute

Unibertsoko materiaren orain arteko maparik zehatzena osatu dute, bi behatokitako datuak konbinatuz. 150 zientzialarik baino gehiagok parte hartu dute azterketan, eta emaitzak hiru artikulutan argitaratu dituzte, Physical Review D aldizkarian.

Bi behatoki oso desberdinen datuak …

AEBko giza genetikaren elkarteak barkamena eskatu du historian izandako jokabidearengatik

ASHG AEBko giza genetikaren elkarteak adierazpen bat kaleratu du, barkamena eskatuz historian izandako jokabide diskriminatzaile eta eugenesikoengatik, eta etorkizunean modu bidezkoan eta ekitatatiboan aritzeko printzipioak azalduz.

ASHGk onartu du, iraganean, ikerketa genetiko batzuk AEBko …

Kezka berpiztu du bisoietan izandako hegazti-gripearen agerraldi batek

2022ko urrian Galiziako bisoi-haztegi batean izandako agerraldi baten ikerketaren emaitzak argitaratu dituzte Eurosurveillance aldizkarian. Haztegian, bisoiek neumonia-sintomak izaten hasi ziren, eta laster heriotza zabaldu zen. Hasiera batean, SARSCoV2-aren eraginez izango zela uste zuten, baina …

Giza fetuak erabat esterilak direla berretsi dute

Haurdunaldia eta giza fetuaren garapena gero eta hobeto ezagutzen bada ere, bada azken aldian eztabaida sortu duen auzi bat: fetua esterila da edo badu mikrobiomarik? Luzaroan pentsatu izan da fetuak esterilak zirela, eta amaren kanaletik …

Baleen tamainaren sekretua geneetan dago

Baleei erraldoi izateko aukera eman dieten lau gene identifikatu dituzte. Ikerketaren emaitzek iradokitzen dutenez, gene horiek, gorputza handitzea eragiteaz gain, handitzearen efektu kaltegarri batzuekiko babesa ere ematen dute. Scientific Reports aldizkarian argitaratu dute lana.  …

Basoen galeran nekazaritzak baino eragin handiago du bestelako produktuen nazioarteko merkataritzak

Ukitu gabeko basoen galtzea, nekazaritzari ez ezik, nekazaritzakoak ez diren produktuen ekoizpenari eta kontsumoari ere zor zaio, hala nola mineralei, metalei eta zurarekin lotutako produktuei. Hain zuzen ere, One Earth aldizkarian argitaratutako lan batean kalkulatu …

CRISPR-en hamar urteko garapena eta etorkizunerako aurreikuspenak, argitara

Science aldizkariak CRISPR edizio genetikoko teknologiari buruzko berrikuspen bat argitaratu du. Teknologia horren garapenean funtsezko rola jokatu duten ikertzaileak dira egileak: Joy Wang eta Jennifer Doudna (azken horrek, 2020ko Kimikako Nobel saria jaso zuen, Emmanuele …

"Ahoan hasten da gorputz osoaren osasuna"

Irene Lafuente Ibañez de Mendozak odontologian ikertzen du, nahiz eta, dioenez, "mediku frustratua" zen. Izan ere, medikuntza ikasi nahi zuen. Baina, notagatik eta beste kontu batzuengatik, ez zuen lortu medikuntzako graduan sartzea, eta odontologia ikasten …

“Ez dakiguna, zera da: zertarako irudikatzen zituzten”

Jesus Altuna Etxabe Berastegin jaioa da, 1932an. Filosofia eta Teologiako ikasketak egin zituen Gasteizko eta Donostiako apaizgaitegietan, eta Biologia Zientzietako lizentziako ikasketak, Madrilgo Complutense Unibertsitatean. Alemaniako ikerketa zentroetan, Paleoantropologiako eta Arkeozoologiako jakintza jaso zuen, eta …

"Ingurumen Zientzietan ikusi nuen nire intereseko hainbat gai ukitzeko aukera"

Jone Bilbao Antolinek irabazi du txiotesien azken lehiaketa, txiotesi ulergarrienaren kategorian. Aitortu duenez, hasieratik izan zuen helburutzat ulergarria izatea, "sekula ez bainaiz originala izan". Izan ere, iruditzen zaio ikertzaileek oso argi izaten dutela zertan …

"Ingurumenean dugun eragina eta ingurumenak gugan duena ulertzeko"

Jone Iraeta Orbegozok lehen hitzetik aitortu du jendeak aurpegi arraroarekin begiratzen diola, ingurumen-psikologoa dela esaten duenean. Hori dela eta, ingurumen-psikologoen zeregina zertan datzan argitu du, hasteko: “Pertsonek beren ingurune fisikoarekin duten harremana aztertzen dugu”. Diziplinartekoa …

Klima-larrialdia: 50 urte aurrerago, zer?

Klima-larrialdiaren eta berotegi-efektuko gasen inguruan hitz egiten dugunean, burura etortzen zaigun lehen gasa karbono dioxidoa (CO₂) da beti. Zalantzarik gabe, ezagunena eta atmosferan ugariena da. Hala ere, badago orain dela oso gutxi arte …

Fisika: 50 urte aurrerago, zer?

Nire eremuan, hemendik 50 urtera, teknologia kuantikoak izango dira nagusi. Horiek izango dira ikertzeko eta komunikatzeko erabiliko ditugun teknologiak. Egoera korapilatsuen propietateetan oinarritzen diren teknologiak dira. Baina zer dira korapilatutako egoera horiek, eta non gaude …

Osasuna: 50 urte aurrerago, zer?

Nola ikusten dudan osasuna eta osasungintza 50 urte barru? Argi dut nolakoa izatea nahi dudan etorkizuneko osasungintza: publikoa, kalitatekoa eta euskalduna; euskal herritar ororen osasuna erdigunean jarri eta zainduko duena. Etorkizunean nolakoa izango den asmatzea, …

Zientzia: 50 urte aurrerago, zer?

Ez naiz iragarpenak egiteko zalea. Zientziaren historian zehar askotan ikusi dugu nola zientzialari handienen iragarpenak ez diren errealitatera gerturatu ere egin. Horregatik, analisi honetan, ondorengo galderan zentratuko naiz: nolakoa nahiko zenuke izatea zure arloa hemendik …

María Jesús Esteban Galarza: “Ikerkuntza-lana gustura egiten baduzu, zaila da lanak zure bizitza osoa ez inbaditzea”

María Jesús Esteban Galarza (Alonsotegi, 1956) matematikaria da, eta lehena izan zen Bilbon matematikako tesina euskaraz egiten. Gogoan du garai hartan ez zegoela unibertsitate-mailako lexikorik, eta lan itzela baina polita izan zela. Geroztik, matematiken munduan …

“Emakumeek jasotzen ez duten aitortza jasotzen dugu gizonok”

Joanes Lameirinhas Ortuoste (Elizondo, 1997) EHUko Psikologia Fakultateko doktoregaia da, eta zahartzaroa aukeratu du ikergaitzat; zehazki, hauskortasun psikologikoa adinekoetan. Adinekoez arduratzen diren profesional gehienak emakumeak direla eta, arreta ematen du mutil batek tesia haiei buruz …