Duela 14.000 urteko ogi-hondarrak aurkitu dituzte Jordanian

Duela 14.000 urte, gaur egun Jordania den eremuan, talo-itxurako ogia egiten zutela aurkitu dute Amaia Arranz Otaeguik (Kopenhageko Unibertsitatea) eta kideek. Hala, ogia nekazaritzarekin batera sortu zela uste zen arren, aurkikuntza honek erakusten duenez ...

Energia handiko neutrinoen lehen iturria aurkitu dute: blazar bat

Energia handiko neutrinoen iturri bat aurkitu dute, 3.700 milioi argi-urtera dagoen galaxia batean. Eta litekeena da izpi kosmikoen iturri ere izatea. Izan ere, izpi kosmikoak duela ehun urte aurkitu baziren ere, ez dakigu zein ...

Arranoak, otsoak eta katamotzak, Axlorreko neandertalen jaki

Axlor haitzuloan bizi izan ziren neandertalek hegaztiak, otsoak eta katamotzak jaten zituztela ondorioztatu dute, 1970eko hamarkadan Barandiaranek gidatutako indusketatan jasotako aztarnak aztertuta. EHUko Asier Gómez Olivencia (EHU) eta Joseba Rios Garaizar (CENIEH) ikertzaileek zuzendu ...

Esklerosi anizkoitzaren aurrerapena moteltzen duen molekula bat aurkitu dute

Animalia-ereduekin egindako ikerketa batean, esklerosi anizkoitzaren aurrerapena moteltzen eta sintomak aritzen dituen molekula gako bat aurkitu dute. 

Zehazki, P2X4 izeneko errezeptore bat identifikatu dute zelula mikroglialetan. Animalia-ereduekin egindako esperimentuetan, frogatu dute errezeptore hori aktibatzen duten ...

Beleak gai dira tresnak buruz egiteko

Cambridgeko eta Aucklandeko unibertsitateetako ikertzaileek frogatu dutenez, tresnak buruz egiteko gaitasuna dute Kaledonia Berriko beleek (Corvus moneduloides). Are gehiago, beste bele batzuk egindako tresnak oroitu eta diseinua hobetzeko ahalmena ere badute. Ikertzaileen esanean, gizakia alde ...

Tereshkhova eta Ride, antzekoak eta desberdinak

Hil honetan bat egiten dute lehen emakume kosmonauta eta astronatuta lehen aldiz espaziora joan zireneko urteurrenak. Hain zuzen, ekainak 18 zituela eman zuen pauso hori Valentina Tereshkovak, eta 16an, berriz, Sally Ridek. Bi eguneko tartea ...

Garuneko hainbat asaldurak oinarri genetiko bera izan dezakete

Garuneko hainbat asalduren korrelazio genetikoa aztertu du nazioarteko ikerketa-talde batek, milioi bat pertsona baino gehiagoren genomak alderatuta. Ondorioztatu dute asaldura psikiatriko askok aldaera genetiko berak dituztela, eta asaldura neurologikoak, berriz, desberdinagoak direla bai elkarrekiko eta ...

Artizarreko azalaren eta atmosferaren arteko elkarrekintza agerian jarri dute

Artizarraren atmosferan iaz Akatsuki misioak behatutako hodei-egitura misteriotsu baten izaera argitu dute. Izan ere, hodei-egitura hori egonkor azaltzen zen azalarekiko, eta hori harrigarria zen, Artizarraren atmosferak superrerrotazioa duelako. Hain zuzen, planetak 243 egun behar ditu ...

Hiru bilioi tona izotz urtu dira Antartikan 25 urtetan

Antartikako izotz-geruzak hiru bilioi tona izotz galdu ditu hogeita bost urtetan, eta horrek itsas maila ia zortzi milimetro igotzea eragin du. Eta zortzi milimetro horietatik hiru azken bost urteetan igo dira. Horixe dio izotz-geruzaren gorabeherak ...

Lau emakumek eta hiru gizonek jasoko dituzte Kavli sariak

Iragarri dituzte Kavli sarien irabazleak. Hiru arlotako ikerketak aitortzen dira sari horien bidez: Astrofisika, Neurozientzia eta Nanozientzia. Guztira, zazpi saritu dira aurten, eta haietako lau emakumeak dira.

Astrofisikako Kavli saria jasoko duena da bat: Ewine ...

Matematikari euskaldunak eta GeoGebraren erabiltzaileak elkartu dira

Udako Euskal Unibertsitateak (UEUk) 46. Udako Ikastaroak antolatu ditu aurten. Era askotako jardunaldi, ikastaro eta tailerrek osatu dute aurtengo eskaintza, #ElkarEkin lelopean. Uztailaren 4an, matematikariek eta GeoGebrare erabiltzaileek izan zuten elkarrekin batzeko aukera. Eibarren elkartu ...

“Tesia egiteko aukera eman zidatenean, ez nuen asko pentsatu”

Itxaso Parola Domingok gazte-gaztetatik izan du gustuko zientzia. Dioenez, batxilergoan oso ondo moldatzen zen Matematiketan, Fisikan eta halakoetan, beraz, unibertsitateko ikasketak aukeratzeko garaia iritsi zitzaionean, ez zuen Ingeniaritzan sartzeko zalantza handirik izan: “Osasun-zientziak ez zaizkit ...

Biokatalizatzaileak, industria jasangarriago bat lortzeko

Erreakzio eta prozesu biologikoak motelegiak izan ohi dira bizitzarekin bateragarri izateko. Arazo hori gainditzeko, erreakzioak azkartzeaz arduratzen diren biokatalizatzaileak ekoizten ditugu, eskura ditugun nanomakina boteretsuenak. Azken urteotan, biokatalizatzaile berriak diseinatu eta ekoizten ikasi dugu; molekula ...

Osasuna zahartzaroan

Gero eta botika gehiago hartzen dituzte adinekoek, baina zalantzazkoa da bizi-kalitatea bermatzen ote duen horrek. Medikuntzak badu garaia zahartzaroaren aurrean zer jarrera hartu behar duen birplanteatzeko. Osakidetzako bi medikuren hausnarketak jaso ditugu horretarako: Iñaki ...

"Zientziaren berri duen gizartea askeagoa eta manipulagaitzagoa da"

Nagore Elu Arantzamendi batxilergoan hasi zen bideratzen gaur egun bere denboraren zati handiena hartzen dion jarduerara: ikerketa.  Dioenez, garai hartan oso gustuko zuen biologia: “Giza gorputzak nola funtzionatzen zuen jakin nahi nuen. Horrek piztu zidan ...

Bakterioak edanda, Nobela irabazi

Petri-plakatik bakterio batzuk hartu eta haragi-
estraktu epelarekin nahastu zituen matraze batean. Matrazea ahora eraman eta, zanga-zanga, trago bakarrean irentsi zuen. Ez zen trago goxoa izan, baina ez zen kexatu.

Hiru egunetara, goranahia sentitzen hasi ...

Kepa Sarasola Gabiola: “Euskaldunok ez goaz trenaren buruko bagoian, baina ez dugu galdu tren hori”

Kepa Sarasola Gabiola (Begoña, 1958) Zientzia Fisikoetan lizentziatua da, doktore Informatikan, Euskal Herriko Unibertsitateko informatika-irakaslea eta Ixa Taldearen sortzaileetako bat. 1980. urtetik, Udako Euskal Unibertsitatean dabil, eta, 2018ko otsailaren 24tik, UEUren zuzendari berria da ...

Kaloria-murrizketa: gutxiago jan, gehiago bizitzeko?

Janariz inguraturik eta bizimodu gero eta sedentarioagoarekin bizi garen garai hauetan, ikusten ari gara gure bizi-itxaropena etengabe luzatzen ari dela, eta, aldi berean, zahartzearekin erlazionatutako gaixotasunen intzidentzia handitzen dela. Gehiago bizi eta goserik ez pasatzea ...

CAF-Elhuyar 2018: Irtenbide zirkularra, mundua irensten ari den nonahiko zaborraren kontra

Merkea, eraldatzeko erraza, iraunkorra, arina eta erabilera anizkoitzekoa denez, mundu mailako plastikoen ekoizpenak izugarri gora egin du, azken 52 urteotan. 1964. urtean, 15 milioi tona (MT) plastiko sortu ziren, eta 2016. urtean, aldiz, 335 MT ...

CAF-Elhuyar 2018: Zulo beltzen sinfonia

Galaxia gehienek zulo beltz erraldoia dute erdigunean. Eta benetan dira erraldoi zulo beltz horiek, milioika izarren masa ezkutatzen baitute beren baitan, eta argiak ere ezin baitu haietatik alde egin. Baina zulo beltz erraldoi horiek badute ...