Meategietatik erauzten den elementu andana dago gailu elektronikoen, auto elektrikoen eta energia berriztagarrien muinean. Kantitate izugarrian behar ditugu, eta erauzi eta erauzi ari gara. Baina, dagoeneko, “kritiko” abizena dute askok, gero eta gehiagok. Ba al dago nahikorik? Nondik aterako ditugu?
Miren Altuna Azkargorta (Zarautz, 1988) neurologoak garuneko gaixotasun degeneratiboak ikertzen ditu; bereziki, alzheimerra. Egiten ari den bideari esker, orain gehiago dakigu alzheimerraz, eta pazienteen bizi-kalitatea hobetu egin da. Zuhur, ez du ezkutatu oraindik asko dagoela egiteko, baina itxaropentsu izateko arrazoiak ere eman ditu.
Antibiotikoekiko erresistentzia XXI mendeko erronka handienetako bat bihurtu da. Izan ere, erabilera desegokiaren ondorioz, antibiotiko batzuek eraginkorrak izateari utzi diote, bakterioek haiekiko erresistentzia garatu baitute. Analisi bana eskatu diegu Miren Basaras Ibarzabali eta Ignacio López Goñiri.
AA oso gai garrantzitsua da, protagonismo handia hartzen ari da bereziki azken urteotan, eta eragin handia izaten ari da ekonomian, hezkuntzan, jendearen bizitzetan... Hori dela eta, beharrezkoa da lege-esparruak ezartzea, eta berebizikoa izango da horretan egoki asmatzea.
Gisella Perl 1907an jaio zen, Sighetu Marmatiet-en (Hungaria orduan, Errumania orain). Herrian bigarren hezkuntza amaitu zuen lehen emakumea eta lehen judua izan zen. Medikuntza egitea zuen amets.
Javier Aizpurua Iriazabal (Donostia, 1971) Donostia International Physics Centerreko ikertzailea eta irakaslea da, eta Nanofotonikaren Teoria Taldearen burua. Arlo horretan egindako ekarpenengatik, hainbat aitortza jaso ditu; tartean, 2022ko Euskadi Ikerkuntza Saria.
Nola jakin daiteke zein den eskualde batek energia berriztagarria sortzeko duen potentziala? Trantsizio energetikoa helburu, Debagoiena 2030 lankidetza-sarekoek Tecnaliara jo zuten erantzun bila. BRTA aliantzako zentro teknologiko horrek eman zien erantzuna, eta emaitza esanguratsua izan zen, gainera.
Azken urteotako aurrerapen teknologikoak eta astronomiazaleen esperientzia handia eta ahalegin nekaezina direla eta, amateurren behaketa gero eta gehiago erabiltzen dira ikerketa zientifikoetan. Profesionalen eta amateurren arteko elkarlan hori bistaratzea eta sustatzea dute helburu Proam Astronomia Kongresuek. Aurtengoa gurean egingo da, Donostiako Miramar Jauregian, martxoaren 1etik 3ra
Mikrobiotaren eta metabolismoaren arteko harremanak ate berriak ireki ditu ikerketaren munduan azken hamarkadetan. Obesitatea, diabetesa edota sindrome metabolikoa konposizio horretako desorekek eragin ditzaketen gaixotasunak dira, adibidez.
Txokolatezko tarta on bat jaterakoan a zer nolako atsegin sentsazioa! Tarta osoa jaterik izango banu… Gero kalera atera, okindegitik pasatu eta nik bonboi zein pastelei begiratu ez, baina eurek ni deitzen naute oihuka. Zer demontre? Eskerrak azkenean ulertu dudala fenomenoa: burmuineko sistema linbikoa da!
Irudi koloretsu honek irabazi zuen Nikon Small World mikroskopio-irudien lehiaketaren 2023ko edizioa. Karraskari baten nerbio optikoaren burua da; astrozitoak (horiz), proteina uzkurkorrak (gorriz) eta odol-hodiak (berdez) ageri dira. Sariduna izateaz gain, irudia baliagarria da erretinopatia diabetikoa ikertzeko.
Martxoaren 21a Downen sindromearen nazioarteko eguna da. Hain zuzen, 21 trisomia da Downen sindromearen jatorria kasuen % 96an; alegia, 21 kromosoma-parea izan beharrean, hiru kromosoma dituzte. 3, 21.ean; horregatik da martxoaren 21ean.
Zenbaki honetako elkarrizketatu …
Energia fotovoltaikoaren ingurumen-inpaktua aztertu dute Nafarroako Unibertsitate Publikoan egindako ikerketa batean. Horrez gain, aurreikusi dute nola eragingo dion zelula fotovoltaikoaren …
Grafenoz egindako lehen erdieroale funtzionala sortu dute Georgiako Teknologia Institutuko ikertzaileek, eta Nature aldizkarian argitaratu dute beren lana. Haren …
Hegazti-gripearen azken izurria 2021ean identifikatu zen, eta, geroztik, milioika hegazti basati eta milaka ugaztun hil ditu H5N1 birusaren aldaera horrek, …
Alzheimerraren bost aldaera biologiko aurkitu dituzte. Eta litekeena da aldaera bakoitzak tratamendu desberdina behar izatea. Are gehiago, litekeena da horren …
Munduan lehen aldiz, Antartikan elektrizitatea modu jarraituan ekoiztea lortu dute, bero geotermikoa baliatuz. Egitasmoa Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) Smart Cities …
Zientzialarien eta ingurumen-erakundeen aholkuen aurka, Norvegiako legebiltzarrak itsas ondoa arakatzea baimendu du, meatzaritzarako aukerak ote dituen aztertzeko. Gobernuaren esanean, jarduera …
Malariaren diagnostiko goiztiarra egiteko eta tratamentu eta txerto eraginkorrak garatzeko aukera emango duen metodo bat aurkitu dute, Plasmodium bizkarroiak (malariaren …
Rhesus makako bat klonatu dute, lehenengoz, eta bi urtetik gora daramatza bizirik. Orain arte erabilitako teknika hobetuz lortu dute, eta, …
Saguetan maskuriko tumoreak % 90 murriztea lortu dute, nanorroboten dosi bakar batekin. Nanomakina txiki horiek gernuko ureaz propultsatzen dira, tumorera …
Atxurra (Berriatua, Bizkaia) eta inguruko aztarnategi klasikoetako datuetan oinarrituta, duela 35.000 eta 7.000 urteen artean ingurune hartan landaretzak eta inguruneak …
Marteko ekuatorearen sakonean dauden izotz-gordailuak lehen uste zutena baino askoz ere handiagoak direla baieztatu du ESAk (Europako Espazio Agentzia), Mars …
Ariketa fisikoa denbora luzez egiten denean, adibidez, maratoi batean, nerbio-zelulek ordezko energia-iturrietara jotzen dutela berretsi dute ikerketa batean; tartean, mielinara, …
Alzheimerraren gaixotasunaren sintomak aurkitu dituzte hilotzen garunetatik erauzitako hormonekin tratatu zituzten bost pertsonatan. Kasu horien ikerketak iradoki du litekeena dela …
Hitz Zentroak euskararentzako hizkuntza-eredu handi bat aurkeztu du. Latxa deitu dio, Metaren LLaMA ereduetan oinarrituta dago, eta 7-70 mila miloi …