330 2018ko ekaina

Analisiak

Gero eta botika gehiago hartzen dituzte adinekoek, baina zalantzazkoa da bizi-kalitatea bermatzen ote duen horrek. Medikuntzak badu garaia zahartzaroaren aurrean zer jarrera hartu behar duen birplanteatzeko. Osakidetzako bi medikuren hausnarketak jaso ditugu horretarako: Iñaki Peña Bandres, doluan aditua, eta Felipe Aizpurua Barandiaran, ikertzailea.

Erreportajeak

Kaloria gutxiago, gehiago bizitzeko

Bizialdia luzatzeko estrategien artean, kaloriak gutxitzea da interes handiena piztu duenetako bat, baina ez dituzte ondo ezagutzen kaloria-murrizketaren atzean dauden mekanismoak, ezta pertsonetan epe luzean zer eragin duen ere. Galdera horiei erantzuteko helburua du CALERIE esperimentuak.

Elkarrizketak

Pilar Nicolás Jiménez: Ikertzaile jurista

“Datuak ez dira gauzak, pertsonen parte dira”

2018ko maiatzean sartu da indarrean datuen babeserako lege berria, eta pazienteen datuak ikerketa zientifikoan erabil daitezkeen arautzeko garaia iritsi da. Zer dago jokoan big data sanitarioarekin? Arriskuan al dago gure intimitatea?

Erreportajeak

45 garun eta bihotz baten arrastoa

1936an gertatu zen. Estatu-kolpeari aurre egiteagatik hildako 104 pertsonaren gorpuak ezkutatu zituzten hobi batean, La Pedrajan (Burgos). Handik 74 urtera, lurpetik atera zituzten haien arrastoak Aranzadiko kideek, eta, hezur biluzien artean, 45 garun eta bihotz bat aurkitu zituzten, gertatutakoaren lekuko isil.

Erreportajeak

Auto autonomoak bidean

Urte gutxian, urruneko irudikapen bat izatetik gero eta hurbilago ikusten den benetako aukera bat izatera pasatu dira auto autonomoak. Prototipo batzuk dagoeneko errepidean dabiltza, gidaririk gabe. Oraindik gauza asko daude konpontzeko, galderak erantzuteko, baina auto autonomoak bidean dira.

Istorioak

Bakterioak edanda, Nobela irabazi

Petri-plakatik bakterio batzuk hartu eta haragi-estraktu epelarekin nahastu zituen matraze batean. Matrazea ahora eraman eta, zanga-zanga, trago bakarrean irentsi zuen. Ez zen trago goxoa izan, baina ez zen kexatu. Hiru egunetara, goranahia sentitzen hasi zen, hatsa kirats egin zitzaion.

Lekukoak

Kepa Sarasola Gabiola: “Euskaldunok ez goaz trenaren buruko bagoian, baina ez dugu galdu tren hori”

Zientzia Fisikoetan lizentziatua da, doktore Informatikan, Euskal Herriko Unibertsitateko informatika-irakaslea eta Ixa Taldearen sortzaileetako bat. Orain, UEUren zuzendari berria ere bada.

Mundu digitala

Tim Berners-Lee, webaren asmatzaile eta jagolea

Weba asmatu zeneko 29. urteurrenaren egunean, albiste izan genuen Tim Berners-Lee webaren asmatzaile eta weba kudeatu eta zaintzen duen World Wide Web Consortium (W3C) erakundearen zuzendariak egindako ohartarazpena: weba mehatxupean eta arriskuan dago.

Ekinean

Itziar Urizar Arenaza : Biokimikaria

"Apustu zaila da, baina bete egiten nau"

Lagundutako ugalketan espermatozoideen hautaketa hobetuko duen biomarkatzaileen bila dabil lanean. Zehazki, hartzaile opioideen inplikazioa ikertzen du, giza espermatozoideen ahalmen ugalkorrean. Txantxak entzuten eta egiten ohitua dago.

Gai librean

CAF-Elhuyar 2018: Irtenbide zirkularra, mundua irensten ari den nonahiko zaborraren kontra

Mundu-mailako plastikoen ekoizpena izugarri handitu da. Paraleloki, 2006-2016 bitartean birziklatutako plastiko-kantitateak % 79 egin zuen gora. Geroz eta gehiago birziklatzen bada, ordea, zergatik jarraitzen du plastiko-ekoizpenak urtetik urtera nabarmenki handitzen?

Gai librean

CAF-Elhuyar 2018: Zulo beltzen sinfonia

Galaxia gehienek zulo beltz erraldoia dute erdigunean. Eta benetan dira erraldoi zulo beltz horiek, milioika izarren masa ezkutatzen baitute beren baitan, eta argiak ere ezin baitu haietatik alde egin. Baina zulo beltz erraldoi horiek badute galaxiotan eragin nabarmena. Ongi etorri ikuskizun kosmiko honetara: zulo beltzen sinfonia hastera doa.

Gai librean

CAF-Elhuyar 2018: Euskal Herriko mendiak: herbiboro handiek zizelkatutako paisaia

Europan nekazaritza zabaldu aurreko paisaiak imajinatzen ditugunean, oihan itxi amaigabeak agertu ohi zaizkigu. Badirudi larreak gizakiaren esku-hartzearekin sortu zirela, egurra ustiatzeko eta abereak elikatzeko helburuarekin. Herbiboro basati handien papera funtsezkoa izan zen, ordea.

Atarikoa

Hilezkortasunaz

2018/06/01

1936an gertatu zen, La Pedrajan (Burgos). Estatu-kolpeari aurre egiteagatik hildako 104 pertsonaren gorpuak ezkutatu zituzten hobi batean. Handik 74 urtera, lurpetik atera zituzten haien arrastoak Aranzadiko kideek, eta, hezur biluzien artean, 45 garun eta bihotz ...

Albisteak

Gizonentzako pilula antisorgailu bat segurua dela frogatu dute

2018/03/26

Orain arte garatutako gizonentzako antisorgailu hormonalek ez dute saio klinikoak gainditzerik lortu, eragiten zituzten albo-ondorioak ez zirelako onargarriak. Albo-ondorio nabarmenenak ...

Erloju atomiko bat laborategitik atera dute

2018/02/12

Erloju atomiko eramangarri batekin, Alpetako puntu baten altuera neurtu ahal izan dute. Laborategitik kanpora erloju atomiko batekin egiten den lehen ...

Tenperatura-alde txikiak baliatuta, elektrizitatea sortzen duen sistema bat garatu dute

2018/02/21

Egunaren eta gauaren arteko tenperatura-aldea baliatuta elektrizitatea sortzen duen sistema berritzaile bat aurkeztu dute Massachusetts Teknologia Institutuko ikertzaileek (MIT).

Oraingoz ...

Beldurraren biokimika, zizareetatik gizakietara

2018/03/20

Beldurraren eta antsietatearen mekanismoak ikertzeko bizidun mikroskopiko bat erabiltzen ari dira: Caenorhabditis elegans zizarea. Bere predatzaile naturalak jariatzen dituen sulfolipidoak ...

Robert Langlands kanadarrak irabazi du 2018ko Abel saria

2018/03/21

Robert Langlands matematikariak jasoko du 2018ko Abel saria, Matematikaren hainbat diziplina bateratu izanagatik. Hogeita hamar urte pasatxo zituela garatu zuen ...

Ozeano Bareko plastikozko uhartea: gero eta handiagoa, gero eta azkarrago

2018/04/08

Azken ikerketaren arabera, uste zutena baino are handiagoa da plastikozko uhartea, Ozeano Barean, Kalifornia eta Hawaii artean, metatutako plastiko-multzoa. Zehazki ...

Dozena bat zulo beltz txiki, gure galaxiako zulo beltz erraldoiaren inguruan

2018/04/11

Esne Bidearen erdian eta Lurretik 25.000 argi-urtera dagoen zulo beltz erraldoiaren inguruan, dozena bat zulo beltz txiki detektatu ditu ...

Hezur-muineko transplanteak GIBa desagerrarazteko duen gaitasuna, ikergai

2018/04/16

Leuzemia tratatzeko hezur-muinaren transplante bat jaso ondoren, GIBa detektaezin bihurtu zaie zenbait pazienteri. Ondorio horren atzean dauden mekanismoak argitzea da Jon Badiola Gonzálezen helburua, egunen batean GIBaren aurkako terapian aplikagarriak izango diren itxaropenarekin. Duela gutxi, Europako odol eta hezur-muineko transplantearen elkarteak ematen duen Best Young Abstract Award saria jaso du lan horrengatik.

Duela 42 milioi urteko sirenio-espezie bat aurkitu dute Pirinioetan

2018/04/18

Pirinioetan sirenioak bizi ziren duela 42 milioi urte, itsasertzeko eremua zen garaian. Hala eman dute aditzera EHUko, Zaragozako Unibertsitateko eta ...

Neandertalak eta gizaki modernoak mila urtez baino ez ziren aldi berean bizi izan eremu kantauriarrean

2018/04/24

Eremu kantauriarrean bizi izan ziren azken neandertalen eta lehen Homo sapiens-en garaia ikertu dute, Ana Belén Marín Arroyo Kantabriako Unibertsitateko ikertzailearen gidaritzapean, eta ondorio honetara iritsi dira: beste leku batzuetan ez bezala, bi populazioek oso denbora-tarte txikian egin zutela bat eremu berean, eta, beraz, elkarrekintzarako aukera gutxi izan zutela.