358 2025ko ekaina

Erreportajeak

Botikak, ingurumena gaixotzen

Inor gutxi gogoratzen da botikez, behin gure gorputzean eragin ondoren. Baina farmakoen bizitza ez da hor bukatzen. Kanporatu egiten ditugu, eta ingurumenera iristen dira. Eta han, beste bizidun batzuei ere eragiten diete.

Elkarrizketak

“Zientzialaria izatea pribilegio bat da, eta horrek ardura bat dakar”

Lekukoak

“Interes sozialetan oinarritutako garapen bat nahiko nuke”

Mundu digitala

AskHezi, Hizketa-teknologiak euskararen, haurren hezkuntzaren eta inklusioaren zerbitzura

Teklatuak erabiltzeko arazo motorrak dituzten haurrentzat euskarazko idazlanak diktaketa bidez egin ahal izateko sistema bat da AskHezi. Proiektuan, elkarlanean aritu dira Euskal Herri osoko zenbait ikastetxe-sare, eta garapena Orai NLP Teknologiak zentroan egin dugu.

Istorioak

Indiako saien desagertzea

Vibhu Prakash biologoa indiarra kezkatuta zegoen. 1987an, Keoladeko Parke Nazionalean, sai gibelzuri bengalarren 353 bikote kontatu zituen. Handik bederatzi urtera, 150. Eta 1997an, 25 baino ez ziren gelditzen. Saiak desagertzen ari ziren.

Erreportajeak

Neuroteknologiak osasunaren zerbitzura

Neuroteknologien alorrean aurrerapen handiak aurreikusten dira epe laburrean, eta aurrerapen horiek garrantzitsuak izan litezke pertsona askoren bizitza hobetzeko. Horretan ari dira Euskal Herriko hainbat ikerketa-zentro; besteak beste, BRTA aliantzako Tecnalia eta CIC Biomagune.

Analisiak

Euskara osasungintzan

Osasungintzan hizkuntza-eskubidearekin lotuta hartzen diren edo ez diren neurriak askotan izaten dira eztabaidagai; esaterako, itzultzaile automatikoaren erabilera, edo eskubideak bermatzeko baliabideen kudeaketa eskasa. Eztabaida horiei helduta, beren ikuspegia eskaini dute Ruth Salaberria Udabe zainketa intentsiboetan espezialistak eta Aitor Montes Lasarte familia-­medikuak.

Ekinean

"Egunero ikasteak betetzen nau"

Nekane Martin Mendia ikertzailea da i+Med medikuntza pertsonalizatuko enpresan, eta, aitortu duenez, beti ikusi du bere burua ikertzaile gisa. “Beharbada, beti izan naizelako jakin-min handikoa eta dena ulertu nahi izaten dudalako”, azaldu du.

Gai librean

Euskal itzulpengintzaren bilakaera, teknologiaren argitan

Azken 40 urtetan itzulpengintzan izan diren aldaketak kronologikoki kontatu beharko bagenitu, ezinbestean aipatu beharko genituzke itzultzaileen jardunerako mugarri izan diren hainbat tresna: ordenagailua, CDa, Internet… Eta, jakina, hamarkadaz hamarkada gero eta azkarrago garatzen joan diren hizkuntza-teknologiak. Egin dezagun errepasoa.

Gai librean

Posible da elektrifikazio industriala EAEn?

Klima-aldaketaren eta kutsaduraren aurkako estrategien artean, energia-kontsumoa elektrifikatzea da nagusietako bat, energia berriztagarrietatik sortutako elektrizitate garbiari esker. Dokumentu honek Euskal Autonomia Erkidegoko industria-prozesuen eraldaketa aztertzen du, elektrifikazio-potentzial handieneko industrien aukerak eta sare elektrikoan duten eragina aztertuz.

Gai librean

Zelulen mikroingurunea: Korneako medikuntza birsortzailearen aurrerapenen giltzarri?

Medikuntza birsortzaileak kausa askotarikoen ondorioz galdutako zelula, ehun edo organoak ordezkatzea edo birsortzea du helburu. Kornearen kasuan aurrerapauso nabarmenak eman dira, aurrera egin baitu zelula amen bidezko terapia, 3D inprimaketa, kornea bioingenierizatu, terapia geniko eta exosoma bidezko tratamenduen garapenak. Kornea-­gaixotasunak tratatzeko modua aldatzen ari dira horiek guztiak, eta itxaropena eskaintzen ikusmen-arazoak dituzten milioika pertsonei.

Ikusmiran

Urpekoak azalera

Xibarta ama batek kumeari azalera nola laguntzen dion erakuzten du argazki eder honek. Underwater Photographer of the Year lehiaketaren 2025eko irabazlea izan da.