Gai librean

Energia, zenbat eta norentzat?

Zenbat energia kontsumitu beharko genuke, eta nork? Horrelako galderei zehatz erantzutea zaila da, baina egun bizi dugun testuinguruak eta bertan energiaren aferak duen garrantziak halako galderen inguruan hausnartzera behartzen gaitu. Kasu honetan, pobrezia energetikoan jarri dugu begirada, arazoa ulertzetik hasi eta konponbide posibleen inguruko zertzeladak emateko asmoz.

Engranajeen magia zenbakitan

Engranajeak ardatzen artean higidura transmititzeko erabiltzen diren makina‑elementuak dira. Gurpil horzdunak hamaika aplikaziotan aurki ditzakegu, bai gizakiok sorturiko tramankulu zaharrenetan …

Funtzio jarraitu baina ez-deribagarriak: bitxikeria matematikoa ala errealitatearen isla?

Matematikan, funtzioetan pentsatzean, ohikoena da adibide sinpleak bururatzea: polinomioak, funtzio arrazionalak, sinua eta kosinua edota esponentziala eta logaritmoa, besteak beste. Horiek guztiek dute portaera matematiko bikaina. Baina badira aldrebesagoak direnak ere... eta errealitatea deskribatzeko balio dute!

Ba al du garunak sexu-orientaziorik?

Ba al dago sexu-orientazioarekin lotutako garuneko eremu espezifikorik? Desberdinak al dira homosexualen, bisexualen eta heterosexualen garunak? 

Neuroirudi-tekniketan oinarritutako ikerketek galdera hauei erantzuten lagun diezagukete, eta, hala, heterosexuala ez den orientazio sexualei lotutako estigma murriztu daiteke.
 

Pixel-erasoak etorkizuneko terrorismo

Ilargi bete bakoitzarekin, adimen artifiziala gizakion parte geroz eta garrantzitsuagoa bilakatzen da. Ez dago zalantzarik adimen artifizialak helburu sinesgaitzak bereganatu dituela azken urteetan; aitzitik, sistema adimendun hauek badituzte gizartean plazaratzeko interesa suspertzen ez duten alderdi ilun batzuk ere. Artikulu honetan, irudiak prozesatzeko sistemen ahulezia batez mintzatuko natzaizue, pixel-erasoei buruz, horren bidez sare neuronaletan oinarritutako sistema adimendunen alderdi ez hain positibo bat ezagutzeko, eta irudiak prozesatzeko sistema horien arriskuak ulertzeko. Ziur asko, artikulu hau irakurri ondoren ez duzue zuen auto autonomoetan berriz lokartu nahiko.

Benetako 5G-rako prestatzen

5G-a ari da, pixkanaka, bidea egiten, eta, oraindik benetako 5G-rik ez dugun arren, industrian eta enpresetan teknologia horrek emango dituen aukerak aztertzen eta lantzen ari dira. Bide horretan ikertzen eta enpresei laguntzen ari dira BRTA aliantzako hainbat zentro teknologiko, Ikerlan eta Vicomtech kasu.

Konposatu fenolikoak eta hesteko mikrobiota

Azken urteetan, “hesteko mikrobiota” gero eta gehiagotan entzuten den termino bat da, ia ezezaguna den zerbait izatetik artikulu zientifiko eta dibulgazio-artikulu ugariren protagonista izatera pasatu baita. “Konposatu fenoliko”en kasuan, berriz, askoz ere ezagunagoak dira, pertsona ugarik konposatu horietan aberats diren elikadura-gehigarriak hartzen dituztelako, besteak beste. Baina bada konposatu fenolikoen eta hesteko mikrobiotaren arteko erlazio zuzen bat, zeina, populazio orokorrarentzat ezezaguna izan arren, buruhauste bat izan den urte askoan komunitate zientifikoaren zati batentzat. Testuinguru horretan, berriki argitaratu diren ikerlanen arabera, badirudi konposatu fenolikoak eta hesteko mikrobiota elkar gorrotatzetik elkar maitatzera igaro direla.

Orgasmo femeninoaren eboluzioa

Historikoki, gure gizartean emakumeen sexualitatea gutxietsia izan da, orgasmo femeninoa orgasmo maskulinoaren azpiproduktu bat dela proposatzeraino. Aldiz, azken urteetako ikerketek …

Ikusezina ikusarazten: espantsio-mikroskopia

Nola behatu daitezke egitura nanoskopikoak milioi bat euro xahutu gabe? Punta-puntako mikroskopia-aurkikuntzak beti egon izan dira unean uneko zientzialari dirudun gutxi batzuen eskura. Horri aurre egiteko asmotan, ez da asko hurrengo hau otu zitzaion zientzialari-talde bati: mikroskopioarekin ezin baditugu ikusi egitura nanoskopikoak, zergatik ez handitu egituron tamaina? Horrela jaio zen gaur egun espantsio-mikroskopia izenaz ezagutzen duguna.

36koen ametsen oinordeko gara: fibrosi kistikoan euskaraz ikertzen

“Egun da abenduaren lehena, bi mila eta zortzikoa, gauza ttikien erresumatik partitu da maisua”. Horrela hasten da Ruper Ordorikak Mikel …