Gai librean

“Aldaketa kultural bat datorkigu, ekosistema industriala aldatuko duena”

Eraldaketa betean dago industria. Digitalizazioa eta adimen artifiziala beste  esparruetara baino beranduago iritsi bada ere, gauzatu da jada. Makina adimendunak sartzen ari dira industrian, eta horrekin batera, datu-ingeniari andana. Makina industrialen adimena zertan datzan galdetu dio Elhuyar aldizkariak BRTAko ikertzaileei, eta erronka nagusiak azaleratu dira: makinak gizakiekin modu intuitiboan komunikatzea, eta datuen auzia ebaztea.

Fabrikazio gehigarria: pentsamolde berriak ingeniaritzan

3D diseinua abiapuntutzat hartu eta inolako molderik gabe eraikitzen ditu piezak fabrikazio gehigarriak. Material gero eta harrigarriagoekin, gainera. Horrela, 3D inpresioak, ingeniaritzaren ohiko diseinu eta pieza zurrunekin hautsi, eta pentsamolde berriak ekarri ditu ekoizpen industrialetara. Disenu-askatasun osoaz hitz egiten dute adituek, eta ingeniaritzan poliki-poliki ezartzen ari dela nabarmendu dute BRTAko ikertzaileek.

Modu komuneko tentsioa: ibilgailu elektrikoen isilpeko etsai

Guztion ahotan dauden ezaugarriak dira ibilgailu elektrikoen autonomia, bateriak kargatzeko denbora edota kostua. Baina zer gertatzen da ibilgailuen fidagarritasunarekin? Zer faktorek eragin dezakete ibilgailu elektriko bat matxuratzea eta zirkulaziotik ateratzea? Besteak beste, publiko orokorrarentzat ezezaguna den baina espezialistek ongi ezagutzen duten arazo bati egin behar dio aurre ibilgailu elektriko baten propultsio-sistemak: modu komuneko tentsioari.

Autokontsumo elektrikoa: autokudeaketan oinarritutako energia-eredu berri baterantz

Munduan aspaldidanik mahai gainean dagoen gaia da energia sortzeko erabiltzen ditugun ereduak aldatzeko beharra. Abiatu den trantsizio energetikoaren bidean, autokontsumo elektrikoak gero eta oihartzun handiagoa du. 2020an Espainiako estatuan onartutako araudi berriak aldaketa nabarmenak ekarri ditu autokontsumoaren inguruan. Artikulu honetan azalduko da autokontsumoa eta komunitate energetikoa zer diren eta trantsizio energetiko honetan zer etorkizun berri eskaintzen duten.

Medikuntza pertsonalizatzeko teknologiak

Urte askotako ezagutza medikoari teknologia eta tresna berriak batzea aukera ematen ari da gero eta doitasun handiagoko medikuntza egiteko, medikuntza pertsonalizatuago bat. Horretan dabiltza BRTA aliantzako zenbait ikerketa-zentro. Izan ere, diziplina anitzen arteko elkarlana ezinbestekoa da medikuntza pertsonalizaturako.

Pirinioetako glaziarrak galzorian

Aurtengo neguan Filomena izan dugu hizpide, hain zuzen, erregistroen arabera duela hamarkada asko ikusi gabeko elur-denboralea. Elur-uzta oparoa utzi zuen Euskal Herrian eta ederki zuritu zituen Iberiar penintsulako beste hainbat eremu ere, tartean, penintsula bera Eurasiar kontinentetik banatzen duten Pirinioak.

Biluzik elurretan

2021. urte hau historikoa izaten ari da, ez bakarrik COVID-19aren pandemiagatik eta AEBko Kapitolioari eraso egin ziotelako, baita Filomena deituriko ekaitz gogorrak eragindako muturreko hotz-boladagatik ere. Zer pentsatuko zenuke elurretan gorputz biluzi bat aurkituko bazenu? Ziurrenik, erasoren baten biktima izan daitekeela bururatuko zaizu. Eta esaten badizut pertsona hori nahita biluzi dela? Portaera irrazional horren azalpena giza fisiologian aurki dezakegu.

CRISPR-Cas9 ekologia-krisiari aurre egiten laguntzeko

SARS-CoV-2 koronabirusak gogor astindu ditu gizartearen oinarriak. Alta, epe laburrera begira, badirudi egungoa ez dela azken pandemia izango: horixe berretsi du Osasunaren Mundu Erakundeak, OMEk, eta balizko ondorioek gizakiaren habitat naturala suntsi dezakete. Zientzia baliagarria izan daiteke horretarako ere.

Desordena eta gizadiaren heriotza: sinonimoak ote?

Irudikatu egoera. Lau pertsona lauki-formako gela batean: bi zutabe eta bi lerro, bata bestearekiko distantzia berdinera. Goiko ikuspegitik, esango genuke antolamendu hori simetrikoa dela; ordenatua, alegia (1.irudia).

Alda dezagun agertokia. Gela barruan dagoen pertsona orori pauso bat emateko eskatu zaio, eta urrats hori lau norabidetara mugatu da: aurrerantz, atzerantz, ezkerrerantz ala eskuinerantz. Izan liteke, euren artean adostu gabe, denek aurreraka egitea. Hori horrela balitz, ordena mantenduko litzateke. Pertsona horietako bakoitzak erabaki hori hartzeko probabilitatea, baina, urria da: laurden batekoa, lau norabidetan mugitu daitekeelako bakoitza. Bada, lau pertsonek berdin jokatzeko probabilitatea oraindik eta baxuagoa da, 1 zati 4x4x4x4-koa edo 1 zati 256-koa.

Zelula amak: etorkizuneko biomedikuntzaren eragileak

Azken hiru hamarkadetan, zelula amen inguruko interes klinikoa nabarmen handitu da. Izan ere, zelula horiek hainbat gaixotasun tratatzeko duten potentziala ikerketa anitzetan frogatu da. Azken urteetan ikerketa aurreklinikoetan egindako aurrerapenek bide eman diete zelula ametan oinarritutako giza entsegu klinikoei. Saiakuntza kliniko gehienak fase goiztiarretan dauden arren, fase aurreratuetako entseguek ekarri dituzte zelula ametan oinarritutako lehendabiziko produktu baimenduak. Konkretuki, 2015ean, Japonian, TemCell® izendatutako produktuak onarpena jaso zuen mentu versus ostalari gaixotasuna tratatzeko. 2018an, Europako Sendagaien Agentziak zelula ametan oinarritutako lehendabiziko sendagaia baimendu zuen —bakarra da oraindik gaur egun—, Crohnen gaixotasunak eragiten dituen uzki inguruko fistulak tratatzeko. Hala ere, zelula amen behin betiko translazio klinikoa lortzeko, zenbait erronka gainditu behar dira oraindik; garrantzitsuenen artean, zelulen erretentzioa eta epe luzeko eragina bermatzea daude. Eta erronka horiei aurre egitea izan da doktoradutza-tesiaren helburu nagusia.