Gai librean

Nola eraldatzen duen kirolak gure gorputza

Fitnessaren aroan bizi gara. Ariketa fisikoarekiko interes handia dugu, nahiz eta paradoxikoki bizimodu modernoa oso sedentarioa izan. Gimnasioak erreferentziazko espazioak dira, eta sare sozialetan bideo ugari aurki ditzakegu non itxura fisikoa eta ongizatea hobetzeko aholku asko ematen diren. Nahiz eta jende askok jarraibide horiek zorrotz jarraitu, askotan ez dugu ulertzen zer aldaketa gertatzen diren gure gorputzean kirola egitean. Nola hazten dira gure muskuluak ariketa egiten dugunean? Nola aldatzen dira gure metabolismoa, bihotza, birikak edo garuna?

Turn+: Torneaketa-prozesua, seguruagoa eta eskuragarriagoa

Torneaketa antzinatik ezaguna den mekanizazio-prozesu bat da, baina, hala ere erronka handiei aurre egiten jarraitzen du, ebaketa-prozesu berrien garapenarekin, kinematika berritzaileekin eta azken teknologiako erremintekin. Pieza edo erremintaren (edo bietako baten) zurruntasun faltagatik sortzen diren bibrazioak dira oztopo nagusia, eta horrek produktibitateari eta piezen kalitateari eragiten die. Programak badauden arren, garestiak izaten dira eta prestakuntza espezifikoa behar izaten dute. Turn+ aplikazioa Euskal Herriko Unibertsitateak eta Monterreyko Teknologikoak garatu dute, erabakiak hartzeko soluzio erraz eta eskuragarri gisa, eta torneaketa- eta mandrinaketa-prozesuetan prozesuaren datu giltzarriak zenbatesteko aukera eskaintzen du (hala nola indarrak, potentzia, egonkortasuna edo zimurtasuna).

Beldurrik gabe

“Bazen behin bi seme zituen gizon bat. Semeak guztiz desberdinak ziren. Pedro, zaharrena, mutil bizkorra eta arduratsua zen, baina oso beldurtia. Haren anaia txikia, Jon, ordea, ez zen inoiz ezeren beldur. Horregatik, herrian denek "Jon Beldurgabe" deitzen zioten. Joni ez zioten beldurrik ematen ez ekaitzek, ez hots arraroek, ez munstroen ipuinek. Beldurra ez zen existitzen berarentzat” (Grimm anaien Jon Beldurgabe eleberriaren egokitzapena, 1812).

Jonek ez bezala, segur aski gutako gehienok sentitu dugu noizbait beldurra. Zer da beldurra? Non dago zehazki? Ba al dago beldurrik sentitzen ez duen jenderik? Kontrolatu ahal dugu?

Mina garunean dago

“Mina dut. Nahiko maiz buruko mina izaten dut, baina normala da. Nire familian beti izan ditugu migrainak, batez ere hego-haizeak jotzen duenean. Amari ere gertatzen zaio. Nire amamari ere gertatzen zitzaion. Familia-­kontua da. Okerrena da botikek ez didatela ezer egiten eta ezin dudala ezer egin. Etsita nago”.

Lineo eta taxonomia: mugarri bat zientziaren historian

Karlos Lineok naturaren izaki guztiak antolatzeko ahaleginetan eman zuen bizitza osoa. Suediar naturalista handi honek ez zituen animalia- eta landare-espezieak bakarrik izendatu. Mineralak eta beste anitz gauza ere sailkatu zituen, ustezko giza arrazak barne. Aurreiritziak aurreiritzi, beti latinez, gaurko biologiaren adar guztietan erabiltzen den taxonomiaren eta primatologiaren sortzailea izan zen.

Kentzetik gehitzera: metalak metatzen

Historian zehar, fabrikazio-teknologiak eta industria, oro har, garatzen joan dira, gaur egun mundu mailan metalen industriaren zutabe nagusiak diren galdaketa-, konformazio- eta mekanizazio-teknologietara iritsi arte. Azken urteetako aurrerapen teknologikoei esker, fabrikazio-teknologia berritzaile bat gaineratu behar zaio zerrenda horri: fabrikazio gehigarria.

Mill+: fresaketa egonkor eta kalitatezkoentzako tresna

Fabrikazio mekanikoak, bereziki mekanizazioak, erronka handi bati egin behar dio aurre: bibrazioek produktibitatea mugatzen dute, eta gainazal-akabera txarra eragin. Euskal Herriko Unibertsitateak eta Monterreyko Teknologikoak Mill+ aplikazioa garatu dute, fresaketaren egonkortasuna eta gainazal-kalitatea ebaluatzeko eta, hala, erabakiak fidagarritasunez eta eraginkortasunez hartzen laguntzeko.

Algak eta mikroalgak: etorkizuneko elikagai-apustua?

Jasangarritasuna ezinbestekoa zaigu gure planetaren zaintza eta biziraupenerako, eta elikaduraren bidez ekarpen handia egin diezaiokegu. Etorkizunean kontsumi genitzakeen elikagai jasangarrien artean, algak eta mikroalgak ditugu; euren ekoizpenaren inpaktua txikia da, animalia-jatorriko proteinaren alternatiba izan daitezke, eta osasunerako onuragarriak diren konposatu bioaktibo ugari dituzte.

Arau berriak, jostailu berriak

Gizakiok luze aritu gara teknologiaren jolastokian. Betidanik, egia esan. Oraindik Homo sapiens bat bera ere bizi ez zen garaian, baziren …

Argi ibili kuantikarekin

Imajina itzazu amonak logelako tiradorean gordetzen zituen urrezko eraztun, lepoko eta belarritakoak, urre-kolore distiratsu bereizgarri horrekin. Edonork esango luke imajinatzen …