Erreportajeak
Industria kimikoa jasangarritasunarekin zorretan
Gaur egun, 140.000 produktu kimiko industrial erabiltzen dira munduan. Gure bizimodua nabarmen errazten dute, baina ondare toxiko eta arriskutsua utzi digute ordainetan. Etorkizunerako bide garbiagoa marraztu ezean, etengabeko gatazkan izango dira industria kimikoa eta osasuna —gurea zein planetarena—. Iraganetik ikasi eta bere burua berrasmatu beharko du industria kimikoak, diseinu kimiko berritzaileen eskutik.
Arrisku nuklearra etorkizun urrunean
Euskal Herritik gertuen dagoen zentral nuklearra, Santa Maria de Garoña (Burgos), 1971ean ireki zuten, eta 2012aren amaierara arte izan ...
Itsasoari begira
Ozeanokoak dira planetako ekosistemarik ezezagunenetakoak. Han daude gizateriaren hurrengo erronka zientifikorik handienak, Nazio Batuen arabera. Indar eta ahalmen ikaragarriko gunea da, baina egoera kritikoan dago. Gizartea itsasora begira jarri eta erronka horiei heltzeko deia egin du UNESCOk. Itsas Zientzien Hamarkada izendatu du 2021-2030ekoa, itsasoari begira jar gaitezen. Hamarkadako erronka nagusiez hitz egin dugu itsasoko lau aditurekin.
Makinak norberaren ahotsaz hitz egin dezan
Inma Hernaez Rioja Bilboko Goi Ingeniaritzako Eskolako irakasle katedraduna da, eta Aholab ikerketa-taldearen sortzailea. Taldea 1995ean jaio zen, EHUren barruan ...
Haragia jatearen eta klimaren arteko erlazioa aztergai
Berotze globalari galga jartzeko neurrien artean, haragia jateari uztea proposatu dute aditu batzuek; bereziki, hausnarkariena (txahalak, arkumeak, antxumeak…). Izan ere, digestioaren ondorioz, abere horiek metano asko askatzen dute atmosferara, eta metanoa da, hain zuzen, berotze-efektu handienetakoa duten gasetako bat. Hala ere, aditu guztiak ez datoz bat hausnarkariei egotzitako erantzukizunarekin.
Trantsizio energetikoan trabatuta
Euskal Herrian, erregai fosilen menpeko ereduari estu lotuta jarraitzen dugu, eta berriztagarrietan, Europako beste herrialde batzuen oso atzetik goaz. Hori erakusten du, argi eta garbi, Gaindegiak egin duen azterketak. Areago, azterketa horrek agerian uzten duenez, erregai fosilen kontsumoa azken urteotako handiena da une honetan. Beraz, zer trantsizio energetiko ari gara egiten?
CAR immunoterapia: ate bat itxaropenera
Azken urte hauetan, bide berriak sortu dira orain arte tratamendurik ez zuten minbiziei aurre egiteko. Horien artean, CAR immunoterapia nabarmentzen da, oso azkar egin duelako ikerketatik aplikaziorako bidea, eta emaitza ikusgarriak ematen ari delako. Izaskun Zeberio Etxetxipiak Donostiako Unibertsitate Ospitalean erabiltzen du tratamendu hori, ondo egokitzen zaien pazienteekin, eta ez du zalantzarik: ate bat ireki die ohiko tratamenduek huts egiten dien kasuei.
Nerabezaroaren zientzia
Nerabezaroa ez da haurtzarotik helduarora igarotze hutsa; prozesu bat da, eta berariazko ezaugarriak ditu. Bizitzaren aro hori aztertu dute Juan Ignacio Pérez Iglesias Fisiologiako katedradunak eta Naiara Ozamiz Etxebarria Psikologiako doktoreak, bakoitzak bere arlotik. Izan ere, prozesu biopsikosoziala da; hau da, alderdi biologikoa, psikologikoa eta soziala hartu behar dira aintzat, osotasunean ulertzeko.
Laserrak ezagutzaren mugak argitzen
1960an Theodore Maimanek laserra asmatu zuenean, ez zuen ezertarako balio. Orain, edonon daude. Sortu dira laser-mota berriak ere; ulertzeko ere zaila den denbora-tarte labur batean potentzia ikaragarriak hartzeko gai dira, izar baten bihotzean gertatzen denera hurbiltzeraino. Zertarako balioko duten, adituek badute ideiaren bat, baina, neurri bateraino soilik.
Biomasaren banaketa Lurrean
Lurreko biomasaren azken kalkuluak dio 550 mila milioi tona karbonokoa dela planetako biomasa osoa. Kantitate ikaragarria da, eta agerian jartzen du bizia zirrikitu guztietan hazten dela. Gehienak landareak dira —biomasa osoaren % 82—, baina biomasaren beste % 15 lurpe sakonean bizi da, mikroorganismoen lurraldean. Eta animaliok biomasa osoaren % 0,4 baino ez gara, ia arbuiagarri. Giza ikuspegi mugatutik nekez hauteman daitezkeen xehetasunak utzi ditu kalkuluak.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
Hileko ikusienak
- Europan bigarren olatu bat gertatzeko arriskuaz ohartarazi dute
- Mikroplastikoen euria euri azidoa baino larriagoa izan daitekeela ohartarazi dute
- Sinonimoak eta antonimoak
- Materia ilunaren barrenak arakatuz
- Aldaera genetikoek COVID-19aren larritasunean eragina dutela baieztatu dute
- Zuhaitzak landatuta ez da beti lortzen karbono gehiago finkatzea
- Hazkunde ekonomikoa jarri dute ingurumen-arazoen abiapuntuan
- “Frogatuta dago dibertsitateak zientzia hobea egitea dakarrela”
- Mikroplastikoak eta osasuna
- COVID-19aren txertoaren garapenean dauden zailtasunak nabarmendu dituzte
