1952004(e)ko otsaila

Erreportajeak

Hiriaren burrunba

Hirietako zarata ez da gaur egungo kontua, noski; jendea biltzen den lekuetan berez sortzen da zarata. Baina noiz arte jasango …

Goldeari ez eragin, zaindu lurra

Nekazaritza oso jarduera suntsitzailea da zoruarentzat. Milaka hektarea lantzen direnean, milaka hektarea horien lurzoruari eragiten zaio goldearekin, eta prozesu natural …

Hamar urte sariak banatzen

CAF-Elhuyar sariak banatu ziren urtarrilaren 16an, urtero legez, Lasarteko Txitxardin Beltxa jatetxean. Aurtengoa X. edizioa izan da, eta, dibulgazio-artikuluez gain, …

Meandroetako mina

Ibaiak ez dira ubide soilak, bizirik daude, mugitu egiten dira, arnasa hartzen dute eta ekoitzi egiten dute, uraz gain beste …

Replikantearen jazz-arima

Atea jo dute. Butano-banatzailea da. Larunbatean solasean aritu ginen, benetan atsegina da. Baina zer ari da hemen ordu hauetan? Bonbonarik …

Kafeina: behar bihur daitekeen plazera

Kafeina da mundu osoan gehien erabiltzen den substantzia psikoaktiboa. Hala ere, estimulatzaile hau drogatzat har daitekeen ala ez eztabaidagai da …

Izarren energiaren bila

XXI. mende-hasiera honetan, inoiz baino gehiago, gizakiak energia-iturri berrien beharra duela ikusi da. Gaur egun, gure behar energetikoak handiak dira, …

Airbus A380a, zeruetako erregegaia

Zamudioko ITP enpresa hasita dago Rolls Royceren Trent 900 motorretako turbinak egiteko lanekin. Motor horrek eta General Electric/Pratt Whitney-ren GPT7000 …

Begirada, komunikatzeko tresna boteretsua

Bizitza honetan ezinbestekoa da inguruan ditugunekin komunikatzea. Baina maiz zailtasunak izaten ditugu, baliabide faltagatik edo osasun-arazoak direla medio. Izan ere, …

Pinuen hobekuntza genetikoa

Pinuak jaun eta jabe dira Euskal Herriko baso-landaketetan. Horien artean, Pinus radiata espezieak du ekonomikoki garrantzi handiena. Hain zuzen ere, …

Edison, bonbilla baino askoz gehiago

Thomas Alba Edison asmatzaile ezagunenen zerrenda guztietan agertzen da, beti lehenengo postuetan, gainera. Adimen oparoko gizon hura 1847ko otsailaren 11n …

Presbizia, ikusmen nekatua

Biztanleen % 48,7k ikusmen nekatua dauka, eta 42 urtetik gorako pertsonak bakarrik hartuz gero, presbiten kopurua (hau da, presbiziak edo …

Azenarioa eta kalabaza

Azenarioak eta kalabazak, ezberdinak badira ere, oso ezaugarri berezi bat dute: beta karoteno edo A probitamina asko dute. A bitamina

Elkarrizketak

Joaquín Martínez Torregrosa: Ikasteko, ezinbestekoa da ahalegin kontzientea.

Gogoan duzue telebistako Cosmos programa? Oso arrakastatsua izan zen. Bukatu zenean, programa osoa ikusi zuen jendeak zer ulertu zuen aztertu …

Kepa Altonaga: "Idazle klasikoetan, laiko bakarra Jean Etxepare medikua zen"

Dibulgazio-liburua idazteko beka irabazi du Kepa Altonagaren Etxepare, Aldudeko medikua proiektuak. Ez da liburu bat idazteari ekingo dion lehen aldia. …

Saridunekin solasean

1. saria: Meandroetako mina 2. saria: Replikantearen jazz-arima Kafeina: behar bihur daitekeen plazera Sari berezia: Izarren energiaren bila

Albisteak

Piraña gehiegi urtegien ondorioz

Pirañak ugaritu egin dira Brasilgo hainbat ibaitan, gizakiak erakitako urtegien ondorioz.

D bitaminarekin esklerosi anizkoitz gutxiago

AEBetan eginiko ikerketa zabal batek erakutsi du D bitaminan aberatsa den dietak artritis erreumatoidea eta esklerosi anizkoitza garatzeko arriskua gutxitzen …

Izotza Eguzkiaren inguruan biraka

Kaliforniako teleskopio automatiko batek Eguzkiaren inguruan orbitatzen ari den objektu handi bat aurkitu du.

Soinu aparta eta garai bateko klima

XVII. mendean hotzaldi bat izan zen Europan. Zuhaitzen enborretako eraztunak ikertzen dituen zientzialari bat eta klimatologo bat elkarlanean aritu dira …

Tsunami erraldoia Hawaiin

Hawaii 500 metroko olatu erraldoi batek jo zuen duela 120.000 urte, Hawaiiko geologoen esanean. Simulazioen bidez, horrelako tsunami batek Hawaii …

Sentsore nanoegituratuak NanoSonic enpresa estatubatuarrarentzat

Ikertzaile-talde batek nanoegituradun sentsore optikoak eta sentsore horien monitorizaziorako tresnak diseinatu ditu.

Hubble teleskopioaren azken egunak

Hubble teleskopioaren mantentze-lanetarako misioak bertan behera, NASAren estrategia-aldaketa dela eta.

Antiburbuilekin jolasean

Antiburbuilak likidoz beteta eta inguratuta dauden aire-geruza esferikoak dira, eta, sortzen, mugitzen eta lehertzen ikusi dituzte Belgikako ikertzaile batzuek.

100.000 atun markatzeko proiektua

AZTI Fundazioko ikertzaileak Indiako Ozeanoan 100.000 atun inguru markatzeko proiektuan ari dira lanean.

Meningitisaren kontrako bideak

Ikertzaile-talde batek adierazi du meningitis-mota guztien kontrako txertoa lortzeko bidean dagoela.

Hizkuntza indoeuroparren jatorria

Hizkuntza indoeuroparren jatorriaren gainean egindako ikerketa batean, datu linguistikoak aztertu dituzte filogeniaren eta filologiaren arteko harremana bilatuz.

Izar bikoitz bat pulsarrez osatua

Astronomoek izar bikoitz bat bi pulsarrez osatua dagoela aurkitu dute.

Kolesterolik gabeko saguak

Israelen kolesterolik ez duten sagu transgenikoak hazi dituzte. Horiei esker, kolesterolak organismoan nola jokatzen duen ikertu nahi dute.

Txerri-giltzurrun transgenikoak babuinoentzat

Txerrien giltzurrunak transplantatutako babuinoak 30 egun irauten dute bizirik; genetikoki eraldatutako giltzurrunak transplantatutakoek, ordea, 81 egun irautea lortu dute Estatu …

Gure RNAk sorrarazten ditu prioiak

Prioiak hainbat gaixotasun ezagunen eragile dira. Ikertzaileek ikusi dutenaren arabera, gure organismoaren informazio genetikoak berak laguntzen die prioiei gaixotasuna eragiten, …

Planeta izarra berotzen

Planeta baten eremu magnetikoak haren izarraren azalean gune bero bat sortzen duela ikusi dute astronomoek.

Ingurune adimentsuko aplikazioetarako mikrotxipak

Ikertzaile-talde baten arabera, ingurune adimentsuei esker, pertsonek teknologiarekin elkar eragiteko orain arte duten modua aldatu egingo da.

Mendiko gorilen populazioak gora

Virunga mendietako gorilen populazioak % 17 egin du gora 1989tik.

Indio nitruroak erabilpen berriak

Indio nitruroak karga negatiboa pila dezake bere azalean, eta hori ez da batere ohikoa bera bezalako erdieroaleetan.

Fluido supersolidoa

Fisikariek materiaren beste egoera bat identifikatu dute: supersolidoa.

Telefono mugikorrak zaraman

Urtero 15 milioi telefono mugikor ordezkatzen dira, eta telefono zaharren % 4 baino ez da birziklatzen.

Tomatearen hondakinetatik elikagaigintzako gehigarri berriak

Europan 8,5 milioi tona tomate ekoizten dira. Horietatik 7 milioi tona ketchup-a, saltsak edo bestelako produktuak egiteko prozesatzen dira.

Asiako bigarren aintzira handiena lehortzen

Balkhash izeneko aintzira Kazakhstanen dago, eta Nazio Batuen arabera, lehortzeko zorian egon daiteke; neurriak azkar hartzen ez badira.

Organo asimetrikoak kaltzioari esker

Ikerketa batek erakutsi du kaltzioak eragina duela organo asimetrikoen kokapenean. Kaltzioaren presentzia organo asimetrikoak dagokien lekuan kokatzearekin lotu dute.

Mukien kontrako molekula

Arnasbideak buxatzea eragozten duen molekula bat sortu dute biologoek, asma zuten saguekin egindako ikerketa batean.

Animalien gorpuak Ebola infekzioaren iturri

Hildako animaliak lagungarri izan daitezke Ebola birusaren agerraldiez ohartzeko. Afrikan egindako ikerketa baten arabera, berriki izan diren hainbat agerraldi gaitzak …

Udaberriko ereintza Erresuma Batuan: arto transgenikoa

Udaberrian labore transgenikoak landatzen has daitezke Britainia Handian. Hala esan du bertako Ingurumen Gaietako Batzorde Aholku-emaileak, txosten baten bidez.

Gene arrotzak esperman

Ikertzaile batzuek esperma-zeluletan geneak txertatzeko teknika bat aurkitu dute. Iraganean, saiakera gehiago egin da baina huts egin dute guztiek.

Arnasaren arrastorik zaharrena

Oxigenoa duela 2.320 milioi urte inguru ugaritu zen Lurreko atmosferan, geologo batzuek egin berri dituzten kalkulu batzuen arabera.

Venezia jaso nahian

Venezia uholdeetatik babesteko ideia bat garatu dute Paduako unibertsitateko ikertzaile batzuek.

Elhuyarren berriak

Enpresan euskaraz eta teknologia berriak

Euskara lan-munduan txertatzeko bidean, teknologia berriak euskaraz txertatzea erabaki dute hainbat enpresa eta erakundek. Tresna eta makinen testu estatikoak, lehenengo, …

Jakintza hedatuz

Lurrazalean behera

Lurrazalaren geruza sakonenean eta mantuaren goialdean gertatzen diren prozesuak ikertzen dituzte EHUko hainbat taldek. Horretarako, iraganean sakon-sakonean egon ziren zenbait …