3482022(e)ko azaroa

Erreportajeak

50 urte distiratsu zientzian eta teknologian

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Laster banatuko dira aurtengo Nobel sariak. 1901. urtetik, eta Alfred Nobelen nahia betez, “gizateriari onura handiena” ekartzen dioten aurrerapen zientifiko, …

50 urte euskaratik mundura zabalik

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

“Orduan amestu ere ez genuen egiten zer bilakatuko zen Elhuyar 50 urtean”. Elhuyarren sortzaile izan zirenen hitzak dira. Ez zegoen, …

Osasun Bakarra

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Osasuntsu biziko bagara, planeta osasuntsu bat behar dugu. Hain daude lotuta gizakion osasuna, gainerako animaliena eta ingurumenarena, ezen esan baitaiteke …

Bioekonomia: ikerketa-zentroetatik gizartera jauzia emateko prest

Elhuyar Zientzia -

BRTA aliantzako zentroek argi dute bioekonomia bide estrategikoa dela gaur egungo erronka ekonomikoei eta ingurumenekoei erantzuteko. Izatez, bioekonomia Eusko Jaurlaritzaren …

Elkarrizketak

Txema Pitarke De la Torre CIC nanoGUNEko zuzendaria eta Elhuyar Fundazioko lehendakaria

“Nanoteknologiak gaixotasunen oinazea arintzea nahi nuke”

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

Nanoaren munduan murgilduta bizi da Txema Pitarke. Nabari zaio zenbaterainoko zirrara sortzen dion gizakiok atomoak eta molekulak banan-banan manipulatzeko gaitasuna …

Analisiak

Klima-larrialdia: 50 urte aurrerago, zer?

Irakulis Loitxate, Itziar - IIAMA

Klima-larrialdiaren eta berotegi-efektuko gasen inguruan hitz egiten dugunean, burura etortzen zaigun lehen gasa karbono dioxidoa (CO2) da beti. …

Fisika: 50 urte aurrerago, zer?

García Vergniory, Maia - Fisikaria

Nire eremuan, hemendik 50 urtera, teknologia kuantikoak izango dira nagusi. Horiek izango dira ikertzeko eta komunikatzeko erabiliko ditugun teknologiak. Egoera …

Osasuna: 50 urte aurrerago, zer?

Izortze Santín Gómez - Biokimika eta Biologia Molekularreko irakasle eta ikertzailea EHUn

Nola ikusten dudan osasuna eta osasungintza 50 urte barru? Argi dut nolakoa izatea nahi dudan etorkizuneko osasungintza: publikoa, kalitatekoa eta …

Zientzia: 50 urte aurrerago, zer?

Azkune Galparsoro, Gorka - Ikertzailea eta irakaslea

Ez naiz iragarpenak egiteko zalea. Zientziaren historian zehar askotan ikusi dugu nola zientzialari handienen iragarpenak ez diren errealitatera gerturatu ere …

Mundu digitala

...eta hizkuntza-teknologiak lantzen 20!

Leturia Azkarate, Igor - Informatikaria eta ikertzailea

Elhuyar Fundazioak 50 urte bete ditu aurten, baina, horrez gain, 20 urte ere badira Elhuyarren hizkuntza-teknologiak ikertu, garatu eta merkaturatzeari …

Lekukoak

María Jesús Esteban Galarza: “Ikerkuntza-lana gustura egiten baduzu, zaila da lanak zure bizitza osoa ez inbaditzea”

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

María Jesús Esteban Galarza (Alonsotegi, 1956) matematikaria da, eta lehena izan zen Bilbon matematikako tesina euskaraz egiten. Gogoan du garai …

Ekinean

María Arnaiz González Ingeniari kimikoa

“Zure lanaren bidez erakusten duzu zure ahotsa haiena bezain garrantzitsua dela”

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

María Arnaiz González CIC energiGUNEko ikertzaileak txikitatik izan da zientziazalea. Dioenez, seguru asko horretan eragina izan du bere familiak, aita …

Atarikoa

50 urte aurrerago

Abril Olaetxea, Jon - Elhuyarreko koordinatzaile nagusia

50 urte bete ditu Elhuyarrek aurten. Ez da marka makala, euskararen eta zientziaren sustapenerako jaio eta bere egitekoa beste esparru …

Albisteak

Goseteek eta izurriek bultzatu zuten laktosarekiko tolerantzia Europan

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Pertsona heldu askok ez dute galdu laktosa digeritzeko ahalmena; bereziki, Europan. Aldaketa genetikoen ondorioz, heldu horiek ez dute galtzen laktasa …

Ikusmena eta ukimena elkartuta daude enbrioan, eta jaiotakoan bereizten dira

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Saguetan egindako esperimentuetan frogatu dute ikusmena eta ukimena batera aktibatzen direla enbrioan. Science aldizkarian argitaratu da ikerketa, eta, haren …

Sagu-enbrioiak sortu dituzte, obulurik, espermatozoiderik eta umetokirik gabe

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Zelula-ametatik abiatuta, eta gametorik eta umetokirik erabili gabe, sagu-enbrioien ereduak egitea lortu dute Cambridgeko Unibertsitateko eta Kaliforniako Teknologia Institutuko ikertzaileek. …

Plastikoek ozeanoa azidifikatzen dute

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

Bartzelonako Itsas Zientzien Institutuko laborategietan egindako ikerketa batek frogatu du plastikoen degradazioak nabarmenki azidifikatu dezakeela itsasoko ura. Erreferentzia gisa, Iraultza …

Lehen ornodun barailadunen fosilik zaharrenak aurkitu dituzte

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Txinako hegoaldean aurkitu duten arrain-fosilen multzo batek lehen ornodun barailadunen dibertsifikazioari buruzko informazio berria eman du. Siluriarraren hasierakoa dira fosilak, …

Basa bizitza gizakiak hazitako abereen gaixotasunetatik babesteko eskatu du Science aldizkariak

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

Science aldizkariak abereen gaitzek basa animalietan eragin dezaketen hondamendiari erreparatu dio urriaren 8ko bere editorialean. Izan ere, pasa berri …

Gazteak oso kezkatuta daude klima-larrialdiarekin

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Espainiako gazteen % 97 kezkatuta dago klima-larrialdiarekin. Oro har, pentsatzen dute ondorio konponezinak izango dituela eurentzat eta hurrengo belaunaldientzat. Are …

Lurzoruaren puntu kritikoen gehiengoa babestu gabe dago

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Lurzoruaren biodibertsitatea kontserbatzeko puntu kritikoen mundu-mapa osatu dute. Eta eremu horien gehiengoa babesik gabe dago gaur egun. Azterketaren egileek aldarrikatzen …

Egoera zaurgarrian daude hirietako zuhaitzak, klima-larrialdia dela eta

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

Climate Change aldizkarian argitaratutako ikerketa batek frogatu du hirietako zuhaitz-espezieen bi heren arriskuan daudela, beren tolerantzia klimatikoaren mugetatik kanpo daudelako …

Saturnoren eraztunak ilargi baten desintegrazioak sortu zituela proposatu dute

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia


Saturnoren eraztunen jatorria eta planetaren inklinazioa azaltzeko hipotesi berri bat argitaratu du Science aldizkariak. MIT Massachusetts Teknologia Instututuko astrofisikariek …

Igel ilunek hobeto egin zioten aurre Txernobylgo erradiazioari

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Txernobylgo eremu babestuko igelak ingurukoak baino ilunagoak dira. Izan ere, melaninak erradiaziotik babesten du, eta litekeena da istripua izan zenean, …

Lehen aldiz frogatu dute badirela exoplaneta urtsuak, eta, gainera, ugariak direla

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

40 exoplaneta baino gehiago aztertu ondoren, astrofisikariek baieztatu dute haietako askok ur ugari dutela: haien masaren erdia ere ura izan …

COVID-19aren kudeaketako akatsak salatu eta proposamenak egin ditu aditu-talde batek

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia


Nazioarteko aditu-talde batek The Lancet aldizkarian argitaratu duen txostenaren arabera, COVID-19aren kudeaketa txarraren ondorioz, eragotz zitezkeen milioika heriotza gertatu …

Aztarna energetikoan eragiten duten faktoreak argitu dituzte, Errekaleorretik abiatuta

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Errekaleor auzoko biztanleko aztarna energetikoa EAEkoa baino % 24 txikiagoa dela kalkulatutu dute Ekopol eta Life Cycle Thinking Group ikerketa-taldeek …

Anputazio baten frogarik zaharrena aurkitu dute duela 31000 urteko eskeleto batean

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Sangkuliran-Mangkalihat penintsulan, Borneoko alde indonesiarrean, duela 31.000 urteko eskeleto bat aurkitu dute, ezker hanka anputatuta duela. Anputazioa garbia da, kirurgia …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila