3482022(e)ko azaroa
Erreportajeak
50 urte distiratsu zientzian eta teknologian
Laster banatuko dira aurtengo Nobel sariak. 1901. urtetik, eta Alfred Nobelen nahia betez, “gizateriari onura handiena” ekartzen dioten aurrerapen zientifiko, …
50 urte euskaratik mundura zabalik
“Orduan amestu ere ez genuen egiten zer bilakatuko zen Elhuyar 50 urtean”. Elhuyarren sortzaile izan zirenen hitzak dira. Ez zegoen, …
Osasun Bakarra
Osasuntsu biziko bagara, planeta osasuntsu bat behar dugu. Hain daude lotuta gizakion osasuna, gainerako animaliena eta ingurumenarena, ezen esan baitaiteke …
Bioekonomia: ikerketa-zentroetatik gizartera jauzia emateko prest
BRTA aliantzako zentroek argi dute bioekonomia bide estrategikoa dela gaur egungo erronka ekonomikoei eta ingurumenekoei erantzuteko. Izatez, bioekonomia Eusko Jaurlaritzaren …
Elkarrizketak
“Nanoteknologiak gaixotasunen oinazea arintzea nahi nuke”
Nanoaren munduan murgilduta bizi da Txema Pitarke. Nabari zaio zenbaterainoko zirrara sortzen dion gizakiok atomoak eta molekulak banan-banan manipulatzeko gaitasuna …
Analisiak
Klima-larrialdia: 50 urte aurrerago, zer?
Klima-larrialdiaren eta berotegi-efektuko gasen inguruan hitz egiten dugunean, burura etortzen zaigun lehen gasa karbono dioxidoa (CO2) da beti. …
Fisika: 50 urte aurrerago, zer?
Nire eremuan, hemendik 50 urtera, teknologia kuantikoak izango dira nagusi. Horiek izango dira ikertzeko eta komunikatzeko erabiliko ditugun teknologiak. Egoera …
Osasuna: 50 urte aurrerago, zer?
Nola ikusten dudan osasuna eta osasungintza 50 urte barru? Argi dut nolakoa izatea nahi dudan etorkizuneko osasungintza: publikoa, kalitatekoa eta …
Zientzia: 50 urte aurrerago, zer?
Ez naiz iragarpenak egiteko zalea. Zientziaren historian zehar askotan ikusi dugu nola zientzialari handienen iragarpenak ez diren errealitatera gerturatu ere …
Mundu digitala
...eta hizkuntza-teknologiak lantzen 20!
Elhuyar Fundazioak 50 urte bete ditu aurten, baina, horrez gain, 20 urte ere badira Elhuyarren hizkuntza-teknologiak ikertu, garatu eta merkaturatzeari …
Lekukoak
María Jesús Esteban Galarza: “Ikerkuntza-lana gustura egiten baduzu, zaila da lanak zure bizitza osoa ez inbaditzea”
María Jesús Esteban Galarza (Alonsotegi, 1956) matematikaria da, eta lehena izan zen Bilbon matematikako tesina euskaraz egiten. Gogoan du garai …
Ekinean
“Zure lanaren bidez erakusten duzu zure ahotsa haiena bezain garrantzitsua dela”
María Arnaiz González CIC energiGUNEko ikertzaileak txikitatik izan da zientziazalea. Dioenez, seguru asko horretan eragina izan du bere familiak, aita …
Atarikoa
50 urte aurrerago
50 urte bete ditu Elhuyarrek aurten. Ez da marka makala, euskararen eta zientziaren sustapenerako jaio eta bere egitekoa beste esparru …
Albisteak
Goseteek eta izurriek bultzatu zuten laktosarekiko tolerantzia Europan
Pertsona heldu askok ez dute galdu laktosa digeritzeko ahalmena; bereziki, Europan. Aldaketa genetikoen ondorioz, heldu horiek ez dute galtzen laktasa …
Ikusmena eta ukimena elkartuta daude enbrioan, eta jaiotakoan bereizten dira
Saguetan egindako esperimentuetan frogatu dute ikusmena eta ukimena batera aktibatzen direla enbrioan. Science aldizkarian argitaratu da ikerketa, eta, haren …
Sagu-enbrioiak sortu dituzte, obulurik, espermatozoiderik eta umetokirik gabe
Zelula-ametatik abiatuta, eta gametorik eta umetokirik erabili gabe, sagu-enbrioien ereduak egitea lortu dute Cambridgeko Unibertsitateko eta Kaliforniako Teknologia Institutuko ikertzaileek. …
Plastikoek ozeanoa azidifikatzen dute
Bartzelonako Itsas Zientzien Institutuko laborategietan egindako ikerketa batek frogatu du plastikoen degradazioak nabarmenki azidifikatu dezakeela itsasoko ura. Erreferentzia gisa, Iraultza …
Lehen ornodun barailadunen fosilik zaharrenak aurkitu dituzte
Txinako hegoaldean aurkitu duten arrain-fosilen multzo batek lehen ornodun barailadunen dibertsifikazioari buruzko informazio berria eman du. Siluriarraren hasierakoa dira fosilak, …
Basa bizitza gizakiak hazitako abereen gaixotasunetatik babesteko eskatu du Science aldizkariak
Science aldizkariak abereen gaitzek basa animalietan eragin dezaketen hondamendiari erreparatu dio urriaren 8ko bere editorialean. Izan ere, pasa berri …
Gazteak oso kezkatuta daude klima-larrialdiarekin
Espainiako gazteen % 97 kezkatuta dago klima-larrialdiarekin. Oro har, pentsatzen dute ondorio konponezinak izango dituela eurentzat eta hurrengo belaunaldientzat. Are …
Lurzoruaren puntu kritikoen gehiengoa babestu gabe dago
Lurzoruaren biodibertsitatea kontserbatzeko puntu kritikoen mundu-mapa osatu dute. Eta eremu horien gehiengoa babesik gabe dago gaur egun. Azterketaren egileek aldarrikatzen …
Egoera zaurgarrian daude hirietako zuhaitzak, klima-larrialdia dela eta
Climate Change aldizkarian argitaratutako ikerketa batek frogatu du hirietako zuhaitz-espezieen bi heren arriskuan daudela, beren tolerantzia klimatikoaren mugetatik kanpo daudelako …
Saturnoren eraztunak ilargi baten desintegrazioak sortu zituela proposatu dute
Saturnoren eraztunen jatorria eta planetaren inklinazioa azaltzeko hipotesi berri bat argitaratu du Science aldizkariak. MIT Massachusetts Teknologia Instututuko astrofisikariek …
Igel ilunek hobeto egin zioten aurre Txernobylgo erradiazioari
Txernobylgo eremu babestuko igelak ingurukoak baino ilunagoak dira. Izan ere, melaninak erradiaziotik babesten du, eta litekeena da istripua izan zenean, …
Lehen aldiz frogatu dute badirela exoplaneta urtsuak, eta, gainera, ugariak direla
40 exoplaneta baino gehiago aztertu ondoren, astrofisikariek baieztatu dute haietako askok ur ugari dutela: haien masaren erdia ere ura izan …
COVID-19aren kudeaketako akatsak salatu eta proposamenak egin ditu aditu-talde batek
Nazioarteko aditu-talde batek The Lancet aldizkarian argitaratu duen txostenaren arabera, COVID-19aren kudeaketa txarraren ondorioz, eragotz zitezkeen milioika heriotza gertatu …
Aztarna energetikoan eragiten duten faktoreak argitu dituzte, Errekaleorretik abiatuta
Errekaleor auzoko biztanleko aztarna energetikoa EAEkoa baino % 24 txikiagoa dela kalkulatutu dute Ekopol eta Life Cycle Thinking Group ikerketa-taldeek …
Anputazio baten frogarik zaharrena aurkitu dute duela 31000 urteko eskeleto batean
Sangkuliran-Mangkalihat penintsulan, Borneoko alde indonesiarrean, duela 31.000 urteko eskeleto bat aurkitu dute, ezker hanka anputatuta duela. Anputazioa garbia da, kirurgia …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
