3212016(e)ko martxoa

Erreportajeak

Homo sapiens gizakia bere bakardadean

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Zergatik da H. sapiens modernoa Homo bakarra? Duela 30.000 urtera arte, Homo generoko beste bi espezie ere bazeuden Lurrean, neandertalak …

Elkarrizketak

Chieko Asakawa IBMko ikertzailea

“Teknologia erabiliz itsuek mundua ikus dezaten nahi dut”

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Chieko Asakawa japoniarrak atleta olinpikoa izatea zuen amets umetan. Baina ametsa zapuztu zitzaion gaztetan istripuz nerbio optikoa mindu eta ikusmena …

Analisiak

Hominidoak ala homininoak, zer gara gu?

Iriondo Orensanz, Mikel - Genetika, Antropologia Fisikoa eta Animalien Fisiologia Saila, Zientzia eta Teknologia Fakultatea (UPV/EHU)
Manzano Basabe, Carmen - Genetika, Antropologia Fisikoa eta Animalien Fisiologia Saila, Zientzia eta Teknologia Fakultatea (UPV/EHU)

Gure ahaide ebolutibo hurbilenak txinpantzeak direla argi eta garbi dugu gaur egun. Orain dela 6-7 milioi urte bizi izan zen …

Mundu digitala

AlphaGo muga berriak gainditzen ikasketa automatikoaren bidez

Leturia Azkarate, Igor - Informatikaria eta ikertzailea

Berriki jakinarazi dute lehenbiziko aldiz gai izan dela makina bat Ekialde Urrunean oso ezaguna den Go izeneko mahai-jokoko jokalari profesional …

Lekukoak

Itziar Alkorta Calvo Biokimikaria

“Nahiko nuke gure artean sareak eratzea, lerroak eratu beharrean”

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Biofisika Unitateko zuzendari izateak ez dio tarte handirik uzten beste ezertarako, eta, hala ere, topatu du une bat Elhuyar aldizkariaren …

Istorioak

Hedy Lamarr: itzalean asmatzaile, argitan izar

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia
Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Hollywoodera iritsi zenean, “munduko emakume ederrena” gisara promozionatu zuten Hady Lamarr, eta filmatu eta filmatu aritu zen. Filmatzen ari ez …

Ekinean

Leire Gartzia Rivero Nanokimikaria

Helmugara iritsi zarela uste duzunean, urrundu egiten da

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Leire Gartzia Riverok gogoan du zerk bultzatu zuen Kimika ikastera: “Hemezortzi urterekin, justu unibertsitatean zer ikasi aukeratu behar nuenean, upategi …

Atarikoa

Gizakion etorkizuna eta iragana

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

2015eko abenduan izan zen Giza Edizio Genetikoaren inguruko goi-bilera, Washingtonen, eta azkenaldian hainbestetan entzuten den teknika berria izan zuten eztabaidagai: …

Gai librean

Bakarrik al gaude?

Artaetxebarria Artieda, Xabier - Telekomunikazio-ingeniaria

Izotzezko basamortu baten erdian, hotz izugarria; Eguzkia­ren argia nekez iristen da hona. Bizi-zantzurik ez da inon. Amaigabeko ur izoztuzko geruza …

Zertarako balio du horrek?

Azkune Galparsoro, Gorka - Ikertzailea eta irakaslea

Zientziaren aurkikuntza handi bat iragartzen den bakoitzean, galdera bera entzun behar izaten dugu: zertarako balio du horrek? Behar baino gehiagotan, …

Superkondentsadoreak: etorkizuneko energia-metagailuak

Oca, Laura - Energia Metatzeko Sistemen ikerketa-taldea, Mondragon Goi Eskola Politeknikoa, Mondragon Unibertsitatea
Barrena, Jon Andoni - Energia Metatzeko Sistemen ikerketa-taldea, Mondragon Goi Eskola Politeknikoa, Mondragon Unibertsitatea
Campillo Robles, Jose Miguel - Fisika Saila

Parisko klimaren goi-bileran ikusi zen moduan, jadanik ia inork ez du ukatzen beroketa globala gertatzen ari denik. Horrek argi adierazten …

Albisteak

Zesareaz jaiotako haurren mikrobiota partzialki berreskuratzea lortu dute

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

Jaioberriek amaren baginako jariakinekin izaten duten hartu-emana eten egiten da zesarea bidez jaiotzen direnean. Ondorioz, ez dute garatzen jaioberriengan ohikoa …

Hizkuntza arau unibertsalen arabera antolatzen da garunean

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Txinera, hebreera, ingelesa eta gaztelania hitz egiten duten pertsonen garunak aztertuta, frogatu dute, idatzizko zein ahozko hizkuntza ulertzean, garuneko gune …

Ordenagailu batek hizkiak lehen begiratuan ezagutzea lortu dute

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

New Yorkeko eta Torontoko Unibertsitateko ikertzaileek diseinatu duten algoritmo baten bidez, ordenagailuak kontzeptu berri bat ezagutzea eta harekin erlazionatutako beste …

Antropozenoa garai geologiko izendatzeko ebidentziak bildu dituzte

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

Hemendik milioi urte batzuetara Lurraren historiaren erregistro geologikoari begiratuko baliote, giza garai baten ebidentziarik ikusiko ote lukete? Edo, gizakiok erregistro …

Lau elementu berri taula periodikoan

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Lau elementu berrirekin hasi du urtea taula periodikoak. Izan ere, abenduaren 30ean onartu zituen ofizialki 113, 115, 117 eta 118 …

Gorputzean zelula baino hamar aldiz bakterio gehiago ditugun ustea ezeztatu dute

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Askotan esaten da gure gorputzean giza zelulak baino hamar aldiz bakterio gehiago ditugula. Bada, ikerketa berri baten arabera, proportzio hori …

Alzheimerrak eragindako oroimen-galera eragozteko mekanismo gako bat identifikatu dute

Elhuyar Zientzia -

Alzheimerren gaitzaren ondorioz neuronen arteko sinapsietan gertatzen den aldaketa batek oroimen-galera ekartzen duela argitu dute gaur egun Biofisika Unitateko kide …

Antihidrogenoak karga neutroa duela baieztatu dute

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Antihidrogenoaren karga elektriko neutroa dela baieztatu dute CERNeko ikertzaileek. Orain arte baino 20 aldiz zehatzago neurtzea lortu dute. Nature aldizkarian …

Toxikotasun-azterketetarako ez da beharrezkoa animaliak erabiltzea

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Konposatu kimikoen toxikotasun-maila iragartzeko ez da animalietan probatu beharrik, nahikoa zelulak erabiltzea. Ondorio horretara iritsi dira Estatu Batuetako NIH (National …

Antartikako onddoek Marteko kondizioetan biziraun dute ISSn

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Urte eta erdiz Nazioarteko Espazio Estazioan (ISS) Marteren antzeko kondizioetan egon ondoren, Antartikako onddo batzuek bizirik irautea lortu dute baieztatu …

Zika birusaren hedapenari eta ondorioei neurria hartu nahian

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Munduko Osasun Erakundeak gaur erabakiko du Zika birusarengatik mundu-mailako larrialdi egoera ezarriko ote duen. Izan ere, infekzioak izugarri ari dira …

Giza ehun artifizialak egiteko euskarri hobeak nola egin proposatu dute

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Giza ehun artifizialetan oxigenoa eta elikagaiak hobeto garraiatzeko estrategia berri bat proposatu dute EHUko eta Oxfordeko Unibertsitateko ikertzaileek. Ehunak egiteko …

Grabitazio-uhinak detektatu dituzte LIGO behatokian

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

LIGO behatokian grabitazio-uhinak detektatu dituztela iragarri dute bertako ikertzaileek. Einsteinek duela 100 urte iragarritako espazio-denboraren kurbadurak zuzenean behatzen diren lehen …

3D inprimagailu batez giza hezur, kartilago eta giharrak sortzea lortu dute

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

Giza belarri bat eta matrailezur bat sortu dituzte 3D inprimagailu berri batez, haien gihar, kartilago eta hezur biziak egituratuta. …

Zelula ama kapsulatuak botika modura

Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

EHUko NanoBioCel taldeko ikertzaileek zelula amak botika modura erabiltzeko sistema bat garatu dute, haien funtzionalitatea eta potentzial terapeutikoa hobetzen lagundu …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila