3372020(e)ko martxoa
Erreportajeak
Itsasoari begira
Ozeanokoak dira planetako ekosistemarik ezezagunenetakoak. Han daude gizateriaren hurrengo erronka zientifikorik handienak, Nazio Batuen arabera. Indar eta ahalmen ikaragarriko gunea …
Makinak norberaren ahotsaz hitz egin dezan
Inma Hernaez Rioja Bilboko Goi Ingeniaritzako Eskolako irakasle katedraduna da, eta Aholab ikerketa-taldearen sortzailea. Taldea 1995ean jaio zen, EHUren barruan, …
Haragia jatearen eta klimaren arteko erlazioa aztergai
Berotze globalari galga jartzeko neurrien artean, haragia jateari uztea proposatu dute aditu batzuek; bereziki, hausnarkariena (txahalak, arkumeak, antxumeak…). Izan ere, …
Elkarrizketak
“Sormenik gabe ezin zara zientzialari bikaina izan”
Eneko Axpe Iza (Barakaldo, 1986) euskarazko rapero ezagunenetako bat da Euskal Herrian, eta hemendik urruti, Silicon Valleyn, NASAko fisikaria. Horren …
Analisiak
Garraio elektrikoa
Gorka Hoyos Berastegi -
Arrate Alonso Gómez - Seinalearen Teoria eta Komunikazioak Taldea
Mundu digitala
Sareko publizitatearen eromena
Sarean erabiltzaile bakoitzari bere gustuen arabera pertsonalizatutako publizitatea erakuts dakioke, eta denek irabazten dute: iragarleek aukera handiagoak dituzte iragarkia erosketa …
Lekukoak
“Filosofiak zientziaren sare zabalaren parte izan behar duela uste dut”
Arantza Etxeberria Agirianok (Oñati, 1962) Madrileko Unibertsitate Konplutensean egin zituen Filosofiako ikasketak. Gero, EHUn egin zuen doktoretza, eta Sussexeko Unibertsitatean, …
Istorioak
Eunice Foote, aitzindari laborategian eta feminismoan
Joseph Henry fisikariaren txanda zen. Pauso irmoz igo zen oholtzara. Ehunka zientzia-gizon zituen aurrean. Arnasa hartu, eta honela hasi zen: …
Ekinean
“Gehien erakarri ninduena izan zen gauzak zalantzan jartzen direla”
Izar Agirresarobe Pineda filosofoa da, eta laster doktoretza egiten hasiko da, zientzian ere interes handia duen gai bat ikertzeko: plazeboa. …
Atarikoa
Itsasoa zaintzea helburu
Gero eta gehiago dira itsasoaren egoera larriaz ohartarazten duten ahotsak: aurrekaririk gabeko egoera itzulezin baterantz doala adierazi du IPCC Klima …
Gai librean
Proteinak birziklatzea, osasuntsu egoteko giltza
Elu Arantzamendi, Nagore - EHUko ikertzailea
Gaur egun daukagun informazio guztiarekin, inor gutxik jarriko luke ezbaian hondakinak birziklatzea ezinbestekoa dela ingurumena babesteko. Bestela, pentsa: nola biziko …
Titanioa, baterien barneko kuxin egonkortzailea
Bateria bat behin eta berriz kargatzen denean, haren kapazitatea txikitu egiten da. Ondorioz, autonomia txikiagoa izaten dute bateria darabilten telefono …
Jakin-minaren indarra
Zerk bultzatzen gaitu gure mundua esploratzera? Zergatik nahi du ukitu haurtxo batek inoiz ikusi ez duen baloi hori? Non aurkitu …
Albisteak
_thumbnail.jpg)
Giza kantek ezaugarri berdinak dituzte munduko kultura guztietan
Aspaldiko eztabaida da musika unibertsala ote den. Kultura guztietan egiten da musika, eta hizkuntza unibertsala dela ere esan izan da. …
Gure planeta zianobakterioei esker oxigenatu zen
Planetaren oxigenazioa gakoa izan zen ezagutzen dugun bizia bere baitan har zezan Lurrak. Ezinbestekoa izan zen animaliak sor zitezen, esaterako. …
Gaurko zein desagertutako espezieen bizi-itxaropena kalkulatzeko metodo bat garatu dute
Genoma aztertuta, gizakion berezko bizi-itxaropena 38 urtekoa dela kalkulatu dute CSIRO Australiako ikerketa-zentroko ikertzaileek. Metodo horren arabera, neandertalek eta denisovarrek …
Neandertalenak direnak (eta ez direnak), Axlorren
Jose Migel Barandiaran Aierbek Axlor haitzuloan (Dima, Bizkaia) 1967-1974an egindako indusketaren aztarna paleontologikoak berraztertu ditu EHUk zuzendutako ikertzaile-talde batek, eta …
9 milioi erizain gehiago behar dira osasun-estaldura unibertsala lortzeko
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) Erizainen eta Emaginen Nazioarteko Urtea izendatu du 2020a. Haren hitzetan, zeregin erabakigarria dute osasungintzan erizainek eta …
Antartikako Penintsula epe laburrean inbaditu dezaketen espezieak identifikatu dituzte
Ikerketa batek datozen hamar urteotan Antartikako Penintsula inbaditzeko arrisku handiena ekarriko duten munduko animalia- eta landare-espezieak identifikatu ditu. Ikertzaileen arabera, …
Artizarrean gaur egun sumendi aktiboak egon daitezkeela baieztatu dute
1990ko hamarkadan, Artizarrak sumendi ugari dituela erakutsi zuten Magallanes zundaren radar bidezko irudiek, baina ez zekiten aktibo ote zeuden ala …
Inoizko materialik zaharrena aurkitu dute meteorito batean
Inoiz topatu den materialik zaharrena aurkitu dute, duela 50 urte Australian erori zen meteorito batean. Silizio karburozko 40 pikor dira, …
Mikroglia arduratzen da garunean neuronen bizi-zikloa ixteaz
Neuronen heriotza ez da garuna zahartzean bakarrik gertatzen den prozesua. Askotan, neurona jaioberriak ere hiltzen dira, nahikoa neurona badela hautematen …
Lehenengo robot biologikoak sortu dituzte, adimen artifizialaz diseinatuta
Zelula amez osatuta daude, baina ordenagailu batek diseinatu ditu. Halakoak dira lehenengo robot guztiz biologikoak, PNAS aldizkarian argitaratu dutenez. …
Palma-olioa ekoizteak gero eta kalte handiagoa eragiten du ingurumenean
Ikerketa berri baten arabera, baso zingiratsuetan palma-olioa ekoizteko lurra prestatzeak eta palmondo gazteak hazteak landaketa helduek baino kalte askoz handiagoa …
Onddo-espezie berri bat aurkitu dute Pagoetako Parke Naturalean
Aranzadi Zientzia Elkarteko mikologoek onddo espezie berri bat aurkitu dute Aian. Altzolarats errekan, Agorregiko burniola eta Mindi errekaren inguruko baso …
Neandertalen arrasto genetikoak aurkitu dituzte afrikarretan
Orain arte kontrakoa uste bazen ere, afrikarrek ere badituzte neandertalen geneen arrastoak, nahiz eta neandertalak ez ziren inoiz lurralde afrikarrean …
Eguzkia inoiz baino gertuagotik
Daniel K. Inouye Eguzki Teleskopio berriak lehen irudiak eman ditu, Eguzkiaren azala aurrekaririk gabeko xehetasunez erakusten dutenak. Irudian ikusten diren …
Danbolinzuloko margoak, puzzlea osatzeko pieza esanguratsu
Danbolinzulo haitzuloan (Zestoa, Gipuzkoa) aurkitutako horma-irudiek informazio baliotsua eman dute Paleolitoko testuingurua ulertzeko. Besteak beste, bost basahuntz, bi zaldi, eta …
Garun-organoideak sortu dituzte haurren garuneko minbizia ikertzeko
Trentoko Unibertsitatean (Italia), garun-organoideak sortu dituzte haurren garuneko minbizia ikertzeko. Garunen antzeko ehunka miniaturazko organo sortu dituzte laborategian, zelula ametatik …
Argitu dute zein den marka guztiak hautsi dituen supereroalearen misterioa
Fisikaren erronkarik handienetakoa da giro-tenperaturan eta giro-presioan supereroaleak diren materialak aurkitzea. Oraingoz, LaH10 da marka guztiak hautsi dituena, -23 …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
