Erreportajeak
Soinu optikoa, zinemaren ahotsa
1923ko martxoaren 13an, zinemari soinua jartzeko Phonofilm sistemaren lehen erakustaldia egin zen New Yorken. Zinema soinudunaren hastapenak ziren. Phonofilm sistemaren sortzailea Lee De Forest estatubatuarra izan zen, eta haren izena grabatuta geratu da zinemaren historian.
Lepoko mina
Horrela esanda, ez dirudi arazo larriegia denik, baina izena aldatzen badiogu, zerbikalgia hitz ponposoagoarekin bataiatuz, eta pertsona helduen % 10 inguruk noiz edo noiz lepoko mina edukitzen duela kontuan hartzen badugu, gauzak aldatu egiten dira. Lepoko min txatxu bat besterik ez zena, beste begi batzuekin ikusten hasten gara. Eta ez zaigu horretarako arrazoirik faltako, lepoko mina edo zerbikalgia arretaz hartu beharreko kontua delako. Prebentzioaren urrezko araua: jarrera txarrak baztertu
Zuntza, hesteak garbitzeko
Uranga, Ane Miren -
Barazki-jatorriko substantzia anitzek osatzen dute zuntza. Substantzia horiek gehienbat karbohidratoak dira, eta digestio-aparatuko entzimek ezin dituzte erabili; izan ere, heste lodiko kolonozitoek bakarrik hartzitzen dituzte. Ondorioz, kate motzeko hainbat gantz azido sortzen dira, adibidez, azetatoa, propianatoa eta butiratoa; horiei esker, gorotzak azkarrago joaten dira hesteetan.
Hiriaren burrunba
Hirietako zarata ez da gaur egungo kontua, noski; jendea biltzen den lekuetan berez sortzen da zarata. Baina noiz arte jasango dugu halako burrunba? Osasunari kalte egiten dio, uraren poluzioak edo airearenak bezalaxe. Azkenean hasi gara onartzen zarata, ikusten ez den arren, poluzio-mota bat dela, eta horren aurkako neurriak zenbat eta lehenago hartu, orduan eta hobe. Zarata-iturriak Bi Europa, zaratari dagokionez
Goldeari ez eragin, zaindu lurra
Nekazaritza oso jarduera suntsitzailea da zoruarentzat. Milaka hektarea lantzen direnean, milaka hektarea horien lurzoruari eragiten zaio goldearekin, eta prozesu natural asko eteten dira. Baina, jakina, jan beharra dugu. Nekazaritza beharrezkoa dugu. Nola elikatu bestela milaka milioi lagun? Kontserbazio-nekazaritza izan daiteke alternatiba bat. Humus berriaren lurra
Hamar urte sariak banatzen
CAF-Elhuyar sariak banatu ziren urtarrilaren 16an, urtero legez, Lasarteko Txitxardin Beltxa jatetxean. Aurtengoa X. edizioa izan da, eta, dibulgazio-artikuluez gain, urtebete barru argia ikusiko duen liburu bat idazteko beka ere izan da jokoan. Sari berezia Gorka Azkunerentzat
Meandroetako mina
Izagirre Igartua, Oihana -
Ibaiak ez dira ubide soilak, bizirik daude, mugitu egiten dira, arnasa hartzen dute eta ekoitzi egiten dute, uraz gain beste hainbat substantziaz eta izakiz osatutako ekosistemak baitira, askotan ahaztu egiten zaigun arren. Ibar-basoak kontuan hartzen baditugu, ibaiak munduko ekosistema emankor eta dibertsoenetakoak dira, eta, beste ekosistema guztietan bezala, hainbat prozesu gertatzen dira.
Replikantearen jazz-arima
Ezeiza, Aitzol -
Lopez de Ipina, Montxo -
Atea jo dute. Butano-banatzailea da. Larunbatean solasean aritu ginen, benetan atsegina da. Baina zer ari da hemen ordu hauetan? Bonbonarik ez dut behar, egia esan.
- Gabon! Sentitzen dut ordu hauetan etortzea, baina... – Arkumetxo-begi horiek jarri dizkit - ...larunbatean giltza ingelesa ahaztu nuen hemen. Itsumustuan, musuka sutsu hasi gara. Txunditurik nago gertatzen ari denarekin. Gizon ideala da! Hmmm, hain gozoa...
-Eta hemen duzun orin hau?- galdetu diot, bularrean duen biribiltxo bat laztanduz.
-On/Off botoia da - erantzun dit, irribarre konplize batez.
Kafeina: behar bihur daitekeen plazera
Mendiguren Ordorika, Aitziber -
Pineda-Ortiz, Joseba -
Kafeina da mundu osoan gehien erabiltzen den substantzia psikoaktiboa. Hala ere, estimulatzaile hau drogatzat har daitekeen ala ez eztabaidagai da oraindik.
Izarren energiaren bila
XXI. mende-hasiera honetan, inoiz baino gehiago, gizakiak energia-iturri berrien beharra duela ikusi da. Gaur egun, gure behar energetikoak handiak dira, eta gorantz doaz gainera. Nahiz eta fisiozko zentral nuklearrek erraz hornitzen gaituzten, fisioa ez da oso energia egokia. Kutsadura erradioaktiboa eta zentral horietan sor daitezkeen ihesak, ingurumenarentzat ez ezik, gizakiarentzat ere arazo larriak bilaka daitezke. Horregatik, energia berriak behar dira. Artikulu honetan, fusio nuklearra azalduko da gizakiarentzat aro energetiko berri bat ireki dezakeen iturri gisa.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
