3422021(e)ko ekaina
Erreportajeak
Mundua handitu zuen bidaia
1521eko abenduaren 21a, Tidoren (Molukak). Bi itsasontzietako marinelek negarrez agurtu zuten elkar. Ontzietako batek konponketak behar zituen, eta ezin zuen …
Zuhaitz lepatuak, ontzigintzatik jasangarritasunera
Euskal Herriko baso-paisaia tradizionalaren ezinbesteko osagai dira zuhaitz lepatuak edo zuhaitz motzak. Balio kultural eta historikoa izateaz gain, XIII. mendetik …
COVID-19aren jatorriaz, saguzarrez harago
COVID-19ak jomugan jarri ditu saguzarrak. Hain zuzen ere, ikertzaileek ez dute zalantza handirik SARS-COV-2 birusaren jatorria, genetikoki, saguzarren koronabirus bat …
Elkarrizketak
“Euskaldunontzat guztiz estrategikoa da elebitasuna zientifikoki ulertzea”
Hizkuntzak izaki sozial bihurtzen gaitu, eta batzuek diote hizkuntzarako gaitasuna ezinbestekoa izan dela gure espezieak arrakasta izateko. Gizatasunaren esentzia bera …
Analisiak
Euskal Herriko basoen osasuna
Aitziber Sarobe Egiguren - Biologian doktorea
Azkenaldian kostaldean egiten ari diren eukalipto-landaketek kezka sortu diete aditu askori. Haien ustez, inpaktu bortitza eragiten dute Euskal Herriko baso-ekosistemetan, …
Mundu digitala
Apache Software Fundazioa, webaren garapenean giltzarri
Gizartearen gehiengoak ez du, ziurrenik, Apache Software Fundazioa ezagutuko. Izan ere, software libreko hainbat proiektu oso garrantzitsuren koordinazioaz eta garapenaz …
Lekukoak
“Euskarak eduki dezala behar eta merezi duen lekua; horren lekuko izan nahiko nuke”
Jabier Agirre Lasartek (Donostia, 1952) jaso du aurten Elhuyar Fundazioaren patronatuak ematen duen Merezimendu Saria. Hain zuzen, euskaren normalizazioan eta …
Istorioak
John Harrison. Erloju bat, itsasoan ez galtzeko
Lisboatik bueltan, Ingalaterrara gerturatzen ari zirela, kapitainak esan zuen laster begien bistan izango zutela Start Point. “Ez, kapitaina, nire erlojuaren …
Ekinean
"Zientzia ez da neutrala: norbaitek egiten du, norbaitentzako"
Atarikoa
Itsasotik mundu zabalera
Esan liteke Euskal Herriaren iragan teknologikoa, neurri handi batean, itsasoan loratu zela, ontzigintzarekin. Duela 500 urte gizakiek munduari lehenengo aldiz …
Gai librean
Polimero jasangarriak garatzea elikagaiak ontziratzeko. CAF-Elhuyar saria 2021 (tesia)
Nazio Batuen Erakundeak garapen jasangarrirako zenbait helburu argitaratu ditu. Haien artean daude gosea murriztea, elikagaien segurtasuna mantentzea eta elikadura hobetzea. …
Betizua, Europako azken behi basatia, desagertzear? CAF-Elhuyar saria 2021 (Neiker Sari Berezia)
Milaka urte dituen bertako behi-arraza da betizua, eta desagertzeko arriskuan dago.
Alferrik saiatzen gara natura giltzapetzen. CAF-Elhuyar 2021 (dibulgazio orokorraren saria)
Eskolako laborategia bitxikerien kabinete bat da. Ikasleak, grinatsu, irakaslearen atzetik sigi-saga dabiltza, korridore batetik bestera, eskaileretatik gora eta aurrera, ate …
Trantsizio energetikoaren erronka teknologikoak
Nazioarteko energia-kontsumoa 20.000 gigawattekoa da urtero, eta horietatik % 80k jatorri fosila du oraindik. Beraz, trantsizio energetikoa izango bada, erronka …
Albisteak
Zeliakia: glutenak RNAren metilazio-patroia aldatzen duela ikusi dute lehengo aldiz
Gaixotasun zeliakoa hobeto ulertzen lagundu dezakeen ikerketa bat argitaratu dute EHUko genetikariek. Orain arte, bazekiten glutenak immunitate-sistemaren ezohiko erantzuna eragiten …
3D inprimaketa energia-bihurketarako eta metaketarako
Energia elektrikoa metatzeko eta energia-bihurketarako sistemak garatzeko 3D-inprimaketak zer aukera eman ditzakeen aztertu zuten Edurne Redondo Negretek eta kideek, Chemical …
Nanorrobotak arrain-sarden moduan mugitzen dira organismoaren barruan
Oraindik ikerketa-fasean dauden arren, nanorrobotak medikuntzan oso erabilgarriak izango direla aurreikusten da. Nanometro bateko tamainako osagaiak dituzten makina ñimiñoak dira, …
Izarrarteko espazioan azukreak bilatzen ari dira EHUko ikertzaileak
Zientzialariek urte asko daramatzate izarrarteko espazioan interes biologikoko molekulak identifikatzen, molekula prebiotikoak aurkitu eta bizitzaren jatorria nola gertatu zen jakin …
Herrialde aberatsetako kontsumoak baso tropikalak soiltzen ditu
Nazioarteko merkataritzak deforestazioan duen eragina neurtu dute Nature Ecology & Evolution aldizkarian argitaratu berri duten lan batean. Ondorioztatu dute …
Landareetatik intsektuetara ere, geneen transferentzia naturala
Eboluzioan arrunta izan da geneak espezie batek besteari transferitzea. Milioika urtean, bakterio zein onddoek transferitutako geneak erabili dituzte animalia eta …
Gorilek bular-kolpeen bidez informazio garrantzitsua komunikatzen dute
Gorilen bular-kolpeek banakoari buruzko informazio garrantzitsua komunikatzeko balio dutela ondorioztatu dute Scientifik Reports aldizkarian argitaratu duten ikerketa batean. Bular-kolpeen …
Atapuercako sedimentuetatik neandertalen DNA eskuratu dute, fosilen beharrik gabe
Science aldizkariak Atapuercako ikerketa esanguratsu baten berri eman du: Estatuen Galerian neandertalen DNA eskuratzea lortu dute, fosilen batere beharrik gabe …
Dinosauroek garraiatu ote zituzten jatorritik 1.600 kilometrotara aurkitutako harriak?
Wyomingen (AEB), Morrison aztarnategi jurasikoan, kuartzo gorrizko harri biribildu leun batzuk aurkitu zituzten, inguruko material sedimentarioaren artean erabat lekuz kanpo …
Tumoreetako mutazio txikienak detektatzeko gai den metodoa aurkeztu dute
Geneetako mutazioak dira minbiziaren eragile nagusiak, baina ez edozein mutazio. Mutazio batzuk lerro germinalean heredatzen dira, jaiotzetik, eta mutazio somatikoak …
Parkinsona duten pertsonetan garuneko zelulen atrofia gertatzen dela ikusi dute
EHUko ACHUCARRO Basque Center for Neuroscience zentroko Paula Ramos González ikertzailea Parkinsona aztertzen aritu da, eta ikusi du gaixotasunaren aldaera …
Muoiak: fisikaren eredu estandarra, kolokan?
Fisikarien artean eztabaida sortu dute Fermilab-eko Muoi g-2 esperimentuaren emaitza berriek, zalantzan jarri baitute fisikaren eredu estandarra bera. Alegia, …
Bateria organikoak diseinatu dituzte, metalik gabekoak
Litio-ioizko baterien garapenak ondorio zuzenak izan ditu teknologiaren merkatuan: nabarmen ugaritu dira gailu eramangarriak eta ibilgailu elektrikoak. Baina bateria horien …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
