3322018(e)ko abendua
Erreportajeak
Nobel sariak auzitan
Donna Stricklandek harrituta jaso zuen Nobel sarien ordezkariaren deia. Ezin zuen sinetsi, eta are sinesgaitzagoa egiten zitzaion Fisikako Nobel saria …
Gure bazterretako fosilak
Lanbroak ezkutatutako bazterrak maite ditu poetak. Lurpean ezkutatutako fosilak, paleontologoak. Eta gainerakook ere maiteko genituzke, agian, hobeto ezagutuko bagenitu, agian, …
1918ko pandemia: ehun urteko itzala, lausoagoa gaur
Duela 13 urte, ikertzaile-talde batek Influenzavirus bat berpiztu zuen; zehazki, 1918ko gripe-pandemia eragin zuena. Batzuek bioterrorismoaren mamua haizatu zuten arren, …
Elkarrizketak
“Espero dut grafenoaren aplikazioak merkatuan egotea gizarteak interesa galdu aurretik”
Material bidimentsionalen aroa iritsi da teknologian. Grafenoa izan zen aurkitzen lehenengoa, baina horrek mundu berri baterako ateak ireki besterik ez …
Analisiak
Ikerketa eta berrikuntza arduratsua
Andoni Eizagirre - Mondragon Unibertsitateko ikertzailea
Zientzia Irekiaren eta RRIaren inguruko jardunaldiak antolatu ditu Elhuyarrek udazken honetan, eta han izandako bi ikertzaileren hausnarketak jaso ditugu. Zientzia …
Mundu digitala
Ada Lovelace, ordenagailuen eta adimen artifizialaren aitzindari
Ordenagailuen eta adimen artifizialaren garapena II. Mundu Gerraren inguruan hasi zen, Alan Turingenen eta beste batzuen eskutik. Alabaina, ehun urte …
Lekukoak
“Zientziarako grina kutsatu zigun irakasleak eragin handia izan du nigan”
Lekeition jaioa, 1979an. Farmazian doktorea da, eta Farmazia eta Elikagaien Zientziak saileko irakasle agregatua. 2011tik 2014ra Ekaia EHUko Zientzia eta …
Istorioak
Karl von Frisch: Erleekin dantzan
Munich, 1941aren hasiera. Unibertsitatetik zetorren gutun hura ikusi orduko, susmo txarra hartu zion. “...alde egitera behartzen zaitugu, 1937ko legearen …
Ekinean
“Txikitan National Geographicen ikusitakoa aurrez aurre ezagutzeko aukera izan dut”
Ainhoa Magrach Gonzálezek National Geographic aldizkariari zor dio naturarekiko maitasuna eta esploratzeko grina. Haren esanean, familian ez zegoen ikertzailerik, baina …
Atarikoa
Euskal kazetaritzaren 10 mugarri
Rikardo Arregi Kazetaritza Sariek 30 urte bete dituzte aurten, eta zerbait oso berezia egin nahi izan dute antolatzaileek: euskal kazetaritzan …
Gai librean
Konposite magnetoelektrikoetan oinarritutako energia-metagailu berriak
Gutiérrez Etxebarria, Jon - Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea Elektrizitatea eta Elektronika Sailean
Gaur egungo gizarteak eskatzen du energia-kontsumo baxuko dispositibo gero eta txikiago eta erabilgarriagoak erabiltzea. Konposite magnetoelektrikoak, zeinak gai baitira eremu …
Zenbakien hizkuntza
Zientziak eta letrak. Zenbakiak eta hitzak. Bi mundu bereizi balira bezala aurkeztu izan zaizkigu ia beti. Elkarrekin dantza egin nahi …
Fosil kosmikoak
Unibertsoa misterioz beteriko gunea da, eta, agian, horregatik liluratzen gaitu hainbeste. Mendeetan sakontasun eta ekinbide handienez aztertu izan den arren, …
Albisteak
Asteroide batean bi ibilgailu jarri ditu Japoniako espazio-agentziak
Irailaren 21ean, JAXA Japoniako espazio-agentziaren Hayabusa2 espazio-ontziak MINERVA-II1 ibilgailu-parea askatu zuen, Ryugu asteroidetik 55 metrora. Hasieran haien seinalea galdu bazuten …
Irakurketaren funtsezko garun-egiturak eta funtzioak argitu dituzte
Neurozientzialariek lehendik ezagutzen zuten irakurketarekin lotutako eremu nagusia, informazioa sartzeko erabiltzen dena, baina ez zegoen garbi haren egitura eta funtzionamendua. …
Mitosiaren proteinen atlas dinamikoa argitaratu dute
Zelula banatzeko prozesuan parte hartzen duten proteinen lehen atlas dinamikoa osatu dute. Biologia Molekularreko Europako Laborategian egin dute, eta ikertzaile …
Dickinsonia animalia zaharrenetakoa dela baieztatu dute
Zientzialariek orain arte ez dute garbi izan zer eratako biziduna zen Dickinsonia. Ediacara periodoko fosil obalatu batzuei deitzen zaie …
Sandalo-lurrinak ilea haztea eragiten du
Usaimen-errezeptore batek ilearen hazkuntza erregulatzen duela aurkitu dute. Laborategian giza buru-azalarekin egindako esperimentuetan, ikusi dute sandalo-lurrinak ilea haztea eragiten duela. …
Sardiniarrak genetikoki populazio bereizia direla berretsi dute
Sardiniarrek eta euskaldunek jatorri neolitiko aurre-indoeuroparra partekatzen dutela iradokitzen du Nature Genetics aldizkariak argitaratutako ikerketa batek. Europako populazioaren inguruko …
Allisonek eta Honjok jasoko dute Medikuntzako Nobela, minbiziari aurre egiteko kontrol-postuaren immunoterapiari bidea irekitzeagatik
James P. Allison eta Tasuku Honjo ikertzaileek jasoko dute Fisiologia edo Medikuntzako Nobel saria, minbizia tratatzeko bide berri bat aurkitzeagatik. …
Fisikako Nobel saria, laserraren fisikan ekarpen iraultzaileak egin zituztenentzat
Arthur Ashkin, Gerard Mourou eta Donna Strickland ikertzaileek jasoko dute 2018ko Fisikako Nobel saria, “laserraren fisikan egindako ekarpen iraultzaileengatik”. Nobel …
2018ko Kimikako Nobel saria, proteinen eboluzioaren ahalmena hobetu dutenentzat
Kimikako Nobel saria Frances Arnold-ek, George Smith-ek eta Gregory Winter-ek jasoko dute aurtengoan; lehenengoak entzimen eboluzio gidatua garatzeagatik, eta beste …
Klimak eragin apala izan zuen eremu kantauriarrean, azken neandertalen eta lehen sapiensen garaian
Neandertalen galera azaltzeko faktoreen artean, askotan aipatzen da klima. Izan ere, Erdi eta Goi Paleolitoan, Homo sapiens espeziea Europan hedatzearekin …
Jaio aurretik CRISPR erabilita, gaixotasun genetiko bat garatzea eragotzi dute saguetan
Gizakietan jaio aurretik geneak editatzea debekatuta badago ere, saguekin saiakera ugari egiten ari dira zientzialariak, eta, lehenengo aldiz, jaio aurretik …
Epaileek karbonoaren isuriak % 25 murriztera behartu dute Herbehereetako Gobernua
Epaitegiek behartu egin dute Herbehereetako Gobernua 2020rako CO2-aren isuriak % 25 murriztera. Urgenda Fundazioak eta 900 herritarrek auzia …
Sexu bereko saguetatik kumeak sortu dituzte
Lehenengo aldiz, eta ugalketa sexualaren arauak hautsita, sexu bereko bi gurasoren kumeak sortzea lortu dute, saguetan. Ingeniaritza genetikoa erabili behar …
Gero eta ikerketa gehiagok erakusten du herpes birusa alzheimerraren arrisku-faktorea dela
Azken urteotan, hainbat ikerketak frogatu dute badagoela erlazioa herpes birusaren eta alzheimerraren artean. Alabaina, hain birus ohikoa denez (ezpainetako herpesa …
Elhuyar aldizkaria, euskarazko kazetaritzaren 10 mugarrietako bat, Rikardo Arregi Kazetaritza Sarietan
Berezia izan da Rikardo Arregi Kazetaritza Sarien aurtengo ekitaldia. Hain zuzen, 30 urte egin ditu, eta, urtemuga ospatzeko, euskarazko kazetaritzan …
Neandertalen toraxak forma desberdina zuen gurearekiko
Neandertal heldu baten toraxa birtualki berreraikita, ondorioztatu dute sapiensen toraxaren antzeko tamaina zuela, baina forma desberdina. Hori ikusita, ikertzaileek iradoki …
Bergara, Zientziaren Leku Historikoa
Bergara Zientziaren Leku Historiko izendatu du Europako Fisika Elkarteak. Izan ere, Bergarako Seminarioan aurkitu zuten Juan Jose eta Fausto Elhuyar …
Merkuriorako bidean da BepiColombo
Urriaren 20an abiatu zen BepiColombo ontzia Merkuriorantz, bi orbitatzailekin: Europako Espazio Agentziaren (ESA) Orbitatzaile Planetarioa, eta Japoniako Espazio Agentziaren (JAXA) …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
