2362007(e)ko azaroa
Erreportajeak
Itsas hondoa, unibertso goria
1960ko hamarkadan, espazioaren konkista puri-purian zegoen. Estatubatuarrek eta errusiarrek lasterketa zientifiko eta teknologiko bat jokatzen zuten, nor iritsiko urrutiago, nork …
Zelula amak, bihotza sendatzeko
Zelula amen ahalmen terapeutikoak arreta handia eta ahalegin asko bildu ditu azken urteotan adituen artean. Esaterako, duela urte batzuetatik, hankatik …
e zenbakiaren bila
"Matematika leku guztietan dago" esaldia askotan entzun dugu denok. Garrantzi handia duela jakin badakigu, baina, ez denez begi-bistakoa, inor gutxi …
Nobel sarietan, zientzia nagusi
Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia
Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia
Alfred Nobelek bost arlo aukeratu zituen bere izena daramaten sarietarako: Fisiologia edo Medikuntza, Fisika, Kimika, Literatura eta Bakea. Urriaren hasieran, …
Zientzia eta teknologia esku-eskura
Urtero bezala, azaroarekin batera dator Zientzia eta Teknologiaren Astea. Hainbat egunez, arlo horretan interesa duena asetzeko eta, agian, ez duenaren …
Web 2.0: zu ere sortzaile
Orain dela ez denbora gehiegi, Internet eduki estatikoek osatzen zuten, baina, denbora pasatu ahala, elkarreragina eta eduki dinamikoak ari dira …
Patataren urtea, merezimendu osoz
Patata elikagai umila da, ezin esan delicatessen bat denik. Baina mendeak dira mundu osora zabaldu zela, eta, denbora horretan, milioika …
Ozeanoak behatzen, klima-aldaketaren zeinuen bila
Ozeanoek Lurraren % 70 baino gehiago estaltzen dute. Eta klima-sistemaren zati nagusi izanik, atmosferarekin eta lurrarekin elkarreraginean daude. Klima-sisteman, beroa …
Jasangarritasunaren leloa lau haizeetara Bizkaian
Garapen jasangarria asko erabilitako hitza da benetan. Irratian, telebistan nahiz egunkarietan hamaika aldiz entzun edo irakurri ditugu kontzeptu horrekin loturiko …
Elkarrizketak
Antonio Hernando: "Nanoteknologia inoiz ez bezala hazten ari da"
Nanozientziari eta Nanoteknologiari buruzko Nazioarteko Biltzarra egin zuten irailean Donostian. Nanoaren inguruko fisikako, kimikako, ingeniaritzako, biologiako nahiz medikuntzako 60 aditu …
Albisteak
Amuarraina ugaltzeko, izokina
Galtzeko arriskuan dauden salmonidoen biziraupenean lagun dezakeen teknika baten berri eman dute. Bi salmonido dira berriaren protagonistak: amuarraina eta izokina. …
Mikroskopio elektronikoak muga gainditu du
Angstrom erdi bateko, hau da, 0,05 nm-ko egiturak ikusteko gai den lehen mikroskopio elektronikoa egin dute. TEAM izena du (transmission …
Hegaztiek ipar magnetikoa 'ikusten' dute
Ikertzaileek aspalditik jakin nahi izan dute nola dakiten hegazti migratzaileek non dagoen iparra. Oldenburg Unibertsitateko ikertzaileek egindako ikerketen arabera, badirudi …
2007ko Espainiako Ikerketa Saria Enrike Zuazuarentzat
Enrike Zuazua matematikariak udaberrian jaso zuen Zientzia eta Teknologia arloko 2006ko Euskadi Ikerketa Saria. Orain, berriz, Espainiako Zientzia eta Hezkuntza …
Espeleologoen kuttuna argitara
Hara sartu ezik, orain arte nekez ezagut zitekeen Euskal Herrian daukagun lur azpiko altxor handienetako bat: Karlistaren torka. Baina espeleologia- …
Venterren sekretu guztiak agerian
Craig Venter ezaguna da genomika-arloan aitzindaria delako. Orain ere, nabarmentzea lortu du, lehena baita kromosoma-pare guztien bi kromosomak sekuentziatuta izaten. …
Neptunoren alderdi beroena
Neptuno eguzki-sistemako planeta hotzenetako bat da; Lurrak Eguzkitik jasotzen duen beroaren 1/900 besterik ez da iristen hara. Hala ere, ESOko …
Oxigenoaren lehenengo aztarnak
Orain arte uste zuten baino 50-100 milioi urte lehenago hasi zen oxigenoa pilatzen Lurrean, AEBko zenbait ikerketa-taldek Australian aurkitu dituzten …
Suteen detektagailu fina
Vladimir Peskov-ek eta Antonino Zichichi-k, CERNeko kidea bata eta Erromako Enrico Fermi Zentrokoa bestea, suteak zuzenean detektatzeko gailu bat diseinatu …
Gaixo eta logale? Hala behar du
Nahikoa lo egitea ezinbestekoa da immunologia-sistema indartsua izateko. Gainera, gaixoek logalea izaten dute, eta sendagileek askotan frogatu dute lo egiteak …
Telomeroak, zelulen bizitza eta RNA
Azkenaldian, pare bat ikerketa argitaratu dira telomeroi buruz. Telomeroak kromosomen muturretan dauden DNA-zatiak dira, eta zelulen bizitza mugatzen dute: zelula …
Gene bera hizketarako eta ekolokaziorako
Dirudienez, gizakiak hitz egiteko beharrezkoa duen genea lotuta dago saguzar batzuen ekolokazioarekin, hau da, inguruko objektuak hautemateko eta ehizarako erabiltzen …
Atzerapausoa polioaren aurkako borrokan
Txertoak eragindako poliomielitis-agerraldi larriena izan dute Nigeriaren ipar-ekialdean. Inguru hartan bertan, duela urte gutxi batzuk, txertoaren segurtasunaz zituzten zalantzek txertaketa-kanpaina …
LED teknologian oinarritutako bi argiztapen-proposamen
Nafarroako Unibertsitateko Arkitektura Eskolako lau ikasleren bi lan hautatu ditu Philips multinazionalak etorkizunean beharbada merkaturatzeko: Mikel Igaralderen eta José Sobradoren …
Belarri modernoa, uste baino antzinakoagoa
Duela 260 milioi urteko narrasti batzuen fosiletan, anatomikoki belarri modernoak zituztela ikusi dute paleontologoek. Aurkikuntza horrek ezeztatu egin du orain …
Espazioan egondako Salmonella Lurrekoa baino hilgarriagoa
Atlantis transbordadorearen azken misioan, Salmonella typhimurium bakterioa eraman dute espaziora. Lurrera itzuli diren bakterio-aleak askoz hilgarriagoak dira jatorrizkoak baino; ohiko …
Hegazti-gripearen gaiztotasunaren gakoa
Hegazti-gripea eragiten duen H5N1 birusa organismoan nola banatzen den eta haren patogenesia zein den azaldu dute, The Lancet medikuntza-aldizkarian argitaratutako …
Eskuizkribuak irakurri, zabaldu gabe
XII. mendetik aurrera, asko erabili zuten tinta ferrogalikoa pergaminoan edo paperean idazteko. Baina tintak materialaren kolagenoarekin erreakzionatzen du, eta eskuizkribua …
Bakterioaren eskuzabaltasuna
Bakterioek oso sarri trukatzen dute beren genoma elkarren artean. Zientzialariek, baina, ez zuten uste organismo konplexuagoen genoman ere topatuko zituztenik …
Homo erectus-aren Europako altxorra
Duela 1,77 milioi urteko hiru helduren eta gazte baten hezurrak aurkitu dituzte Dmanisi-n, Georgian. Zientzialariek Nature aldizkarian eman dute aurkikuntzaren …
Ozono-geruzaren kimika zalantzan
NASAko kimikari batzuen neurketen arabera, Cl2O2 molekula uste baino mantsoago puskatzen da. Kimikari batzuek ez zioten garrantzi handirik eman datuari, …
Hegaztiak aztertzeko kamerak
Azkenaldiko mikroelektronika-aurrerapenei esker, animalietan jar daitezkeen kamera txiki batzuk garatzea lortu dute Oxford Unibertsitatean, hegazti basatien berezko jarduera eta portaera …
Galaxietatik kanpo ere jaiotzen dira izarrak
Izarren jaiotzaren teoria zabalduenak dio galaxien baitan sortzen direla, horien eboluzioarekin lotura estuan. Galaxietatik kanpo aurkitu izan dira izarrak, baina …
Mamuten ile barruko DNA eskura
Larruazaletik kanpo dagoen ile-zatia ez da izaten DNA-molekula erauzteko tokirik onena, material genetiko gutxi baitu barruan. Hala ere, askotan, aspaldiko …
Klima-aldaketak landareetan zer eragin duen aztertzeko berotegia
Nafarroako Unibertsitateko Landare Biologia Sailak gradiente termikodun berotegi bat ezarri du, klima-aldaketak landareetan nola eragiten duen ikertzeko, eta landareak klima …
Elektroiak, aintzat hartu beharrekoak Lur barrenean
Kaliforniako Lawrence Livermore Laborategiko ikertzaileen arabera, Lurraren barreneko burdinadun mineraletan elektroiek duten spinak mineral horien ezaugarrietan eragiten du. Ondorio horretara …
Euskal Herriko lehorreko zein itsasoko flora eta fauna
Eusko Ikaskuntzak ADEVE galtzear dauden espezieen defentsarako elkartearen funts bibliografikoa zabalduko du Interneten: Euskal Herriko lehorreko zein itsasoko fauna eta …
Igel gardenak
Hiroshima Unibertsitateko ikertzaileek lau hankako lehen animalia gardena sortu dute. Japoniako igel arrunta da, Rana japonica, baina azala gardena du; …
Elhuyarren berriak
Udazkeneko alegia
Esperimentu labur bat egitea proposatzen dizut. Ireki, mesedez, zure web nabigatzailea, eta jo gogokoen duzun Internet-bilatzailearen orri nagusira. Tekleatu energia …
Jakintza hedatuz
Ingeniaritzaren alderantzizko bidea
Oro har, ingeniaritzan, kontzeptualki pentsatu, ordenagailuan ideia horiek birtualki garatu, eta, azkenik, objektua, pieza, produktua edo dena delakoa ekoizten da. …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
