2172006(e)ko otsaila
Erreportajeak
Arropa, lehen babesa
Bistakoa da: nudismoa ez dago modan. Normala ere bada, arropak hotzetik, euritik, eguzkitik, intsektuetatik eta beste hainbat eragiletatik babesten baikaitu, …
Ideogramak eta piktogramak
Txina da eredu. Han letrarik gabe idazten dute; karaktere-mota asko erabiltzen dituzte, ordea, ideiak eta kontzeptuak marrazteko, eta, beraz, zeinu …
Abeltzaintza ekologikoa, inguruarekin bat
Euskal Herrian, abeltzaintza ekologikoa ez da nekazaritza ekologikoa bezain ezaguna. Dena dela, gero eta baserritar gehiagok aukeratzen dute abeltzaintza-mota hori; …
Gesaltza Añana, beltzetik zurirako bidean
Paraje bakartiak, berdeak negu-udaberrian eta ez horrenbeste uda-udazkenean. Mendi ez oso altuz inguratutako bailaratxoak, herri txikiak -historikoak asko-, eta errepide …
Gehiegizko kiloak
Gizentasunaren jatorria izan daiteke genetikoa, baina, normalean, kaloriak hartzearen eta galtzearen arteko desorekaren ondorio izaten da gehiegizko pisua. Azken urte …
Venus Express: Europatik Artizarrera
Eguzkiaren eta Ilargiaren ondoren, zeruko argirik dirdiratsuena da Artizarra. Hori dela eta, antzinatik ezagutzen da; baina horrek ez du esan …
Gantzaren zaporea
Zer duzu nahiago, janari gozoa ala gazia, koipetsua ala urtsua? Batzuetan, osasunean duten eraginaren arabera aukeratzen ditugu janariak; baina, beste …
Ezagutu beharreko botila gorria
Badakizu zer egin behar den lantokiko ordenagailuak su hartzen badu, zaborrera botatako papera erretzen hasten bada edo sukaldean ari zarela …
Bereizmen handiko irudiak abiadura handian
Zorionez edo zoritxarrez, gaur egun, irudiaren munduan bizi gara: iragarkiak, telebista, argazki- eta bideo-kamerak, ordenagailuko irudiak, segurtasun-kamerak... irudi eta kamerak …
Gaixotasun erreumatikorik ohikoenak
Biztanleriaren ia % 14k gaixotasun erreumatikoren bat edo beste jasaten du, esaterako, artritisa edo artrosia. Asaldura horiek kronikoak eta endekapenezkoak …
Elkarrizketak
Dudley Herschbach: "Zientzia irakastea, berez, ez da gogorra; benetan ondo egitea da gogorra"
San Josen (Kalifornia) jaio zen 1932an. Matematikako, Fisikako eta Kimikako ikasketak egin ditu, eta 1986an Kimikako Nobel saria irabazi zuen. …
Albisteak
New Horizons Plutonerako bidean da
Bi egunetan jaurtiketa atzeratu eta gero, Urtarrilaren 18an jarri zuten espaziorako bidean New Horizons zunda Floridako Cañaberal lurmuturretik. NASAren misio …
Zulo beltz batetik gertu
Astronomoek ez dute inoiz ikusi zulo beltzik, baina badakite galaxia espiralen zentroetan daudela, eta inguruko izarrek isuritako guztia 'jaten' dutela. …
2005eko klimaren datuak eskura
2005 urteko klimari buruzko hainbat datu plazaratu dituzte Ingalaterrako ikertzaile batzuek. Haiek bildutako datuen arabera, Ipar hemisferioan 2005a izan da …
Asma baduzu, agian ESAk mezu bat bidaliko dizu
Europako Espazio Agentzia zerbitzu bat ari da probatzen asma edo arnas aparatuko arazoak dituzten pertsonei laguntzeko. Pertsona horiengan eragin handia …
Chlamydia-k gantza maite du
Sexu bidez transmititzen den bakterio batek ugaltzeko zer estrategia erabiltzen duen aztertu dute ikertzaileek, eta bakterioak zirkulazio-aparatuko arazoekin duen lotura …
Feniziarren portuak hirien azpian
Sidon eta Tyros hirietako antzinako portuak non zeuden aurkitu dute: gaur egun hirigunea dagoen azpian. Libanoko bi hiri horiek merkataritza-portu …
Robotiker-Tecnaliak bost laborategi berri ireki ditu
Robotiker-Tecnalia zentro teknologikoak 500 metro koadro baino gehiago egokitu eta berritu ditu bost laborategi martxan jartzeko. Laborategi horietan, ingurune adimena, …
Laser eraginkorragoak
Nafarroako Unibertsitateko irakasle-talde batek kristal fotonikoen prestaketan eta karakterizazioan dihardu. Material horiek hainbat erabileratarako propietate optikoak dituzte. Horiei esker, ...
Barraskilo robotikoa
MIT Masachusettseko Teknologia Institutuan barraskiloaren mugimendua imitatzen duen robota garatu dute. Robota gai da hormak igotzeko eta sabaian itsatsita gelditzeko. …
Hamar urtean, etengabe hazten
ISAAA bioteknologiak nekazaritzan duen aplikazioez arduratzen da, eta, urtero bezala, aurten ere kaleratu du ekoizpen transgenikoen gaineko txostena. Aurkeztutako datuen …
Aurora borealak X izpiz
X izpietan ere ikusten dira aurorak. Chandra X izpien teleskopioa baliatuta, Ipar poloaren gaineko zerua aztertu zuten iaz lau hilabetez …
Bizirik irauteko argia baliatzen duten bakterioak
Ozeanoetan ugarien dauden bakterioek Eguzkiaren argia xurgatzeko aukera ematen dieten gene bat daukate, eta, ondorioz, karbonoa xurgatzeaz aparteko moduak dituzte …
Haurdun geratzeko luze joz gero, mutila etorriko da
Haurdun geratzeak zenbat eta luzeago jo, orduan eta aukera handiagoa omen dago jaioko den haurra mutila izateko, British Medical Journal …
Exoplanetak garbiago ikusteko bortize optiko bat
Ez da erraza exoplaneta bat garbi ikustea; izan ere, orbitatzen duen izarraren argiak estali egiten du, nolabait, eta teleskopio onenekin …
Stardust itzuli da etxera
Wild 2 kometaren inguruko partikula-laginak hartuta, Lurrera itzuli da Stardust misioko kapsula. Orain, aerogel batean jaso dituen partikulak NASAren laborategi …
Fotosintesia biziaren hastapenetan
Standford Unibertsitateko geologoek ondorioztatu dute bakterioek ez zutela fotosintesia gaur egun bezala egiten duela 3.000 milioi urte inguru. Hegoafrikar Errepublikako …
Argi koherentea lortu dute gatzetik
Argi koherentea sortzeko modu berri bat aurkitu dute Estatu Batuetako Livermore laborategian: sukaldeko gatz arrunta talka-uhinekin bonbardatuta lortu dute fisikariek. …
Erabakia, begi-kolpez
Itxurak garrantzia du, baita web guneak bilatzen ari garenean ere. Inork ez du hori zalantzan jartzen. Kanadako Carleton Unibertsitateko ikertzaileek, …
Beherakoen aurkako txertoa. Oraingoan bai?
Zientzialariek 30 urte daramatzate errotabirusen aurkako txerto eraginkorra lortu nahian. Birus horiek beherako larriak, eta, ondorioz, deshidratazioa eragiten dute; horren …
Maiek uste zen baino lehenago idazten zuten
Las Pinturas izeneko maien piramidea 2005ean aurkitu zuten Guatemalan. Eta egitura hartan hieroglifiko batzuk aurkitu dituzte; duela 2.500 urtekoak omen …
Zalaparta, susmoak, epaia
Joan den urtea zalaparta handiz bukatu zen. Hwang Woo-suk ikertzaileari buruzko errezelo handiak zeuden, eta Seulgo Unibertsitateak hark egindako lanak …
Zahartuta ere gihartsu
Zahartu ahala, muskulatura gutxitu egiten da. Prozesu horri aurre egiteko sekretua leuzina gehiago hartzea izan daiteke, Auvergne-ko Giza Nutrizioaren Ikerketa …
EFDA-JET fusio-erreaktoreko elikatze-iturriak Lasarten egingo dira
Europako Batzordeak, EDFAren aginduz (European Fusion Development Agreement), lau elikatze-iturri diseinatu, eraiki eta instalatzeko kontratatu du Lasarteko JEMA enpresa. Elikatze-iturri …
Interneteko bilatzaileak ez dira zitalak
Internet-erabiltzaile askoren esanetan, bilatzaileek web orri ezagunak are ezagunago bilakatzen dituzte, beste web orri berriagoen kaltetan. Uste hori funts gabea …
Atmosferarik ez Plutonen ilargian
Izar bat planeta baten atzean desagertzen ikusten den unean, informazio asko eskuratzen dute astronomoek. Planetaren mugan dagoenean, izarraren argia aldatu …
Azkarren biratzen duen izarra
Pulsar baten inoizko errotazio-abiadura handiena detektatu dute. Pulsar honek, Terzan 5 izar-multzoko neutroi-izarretako batek, 716 bira egiten ditu segundoko. Pulsarrak …
Belarria, arnasteko jaioa
Hainbat adituk uste du belarriak arnasketa-aparatuko hodi batetik eboluzionatu zuela; bada, batetik besterako trantsizioaren arrastoa aurkitu omen dute arrain-fosil batean …
Zelula-zorrotadak, orratzaren muturra baino estuagoak
Zelula-zorrotaden tamaina injektatzeko erabiltzen den orratzaren muturraren diametroa izan ohi da. Bada, oztopo hori gainditu dute. Zorrotada elektrodinamiko izena du …
Interneten edukiak zabaltzeko eredu berria
EHUko María Victoria Higuero Aperribaik Interneten edukiak zabaltzeko eredu berri bat diseinatu du, berme eta eskubide guztiak errespetatuz -egileari dagozkion …
Ezker edo eskuin, kolorea desberdin
Kolore bat ezkerrean edo eskuinean ikusi, desberdin hautematen dela ikusi dute Kaliforniako Unibertsitateko adituek. Ondorio horretara iristeko, kolorearen pertzepzioa hizkuntzarekin …
Elhuyarren berriak
Taula periodiko gaurkotua
1984. urtean argitaratu zuen Elhuyarrek elementuen taula periodikoaren horma-irudia, Elkar argitaletxearekin batera. Haren ondoren, 1999an, Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak eta EHUk …
Jakintza hedatuz
Ibaiak: ura eta sedimentuak
Ibai nagusien iturburuan hainbat errekatxo egoten dira. Txikienen ura batu, eta, azkenean, ibai zabala sortzen da mendian behera. Baina ura …
Zientziaren efemeridea
Nylona, zuntz sintetikoen aitzindari
1935eko otsailaren 28an lortu zuen Carothers-en lantaldeak 6,6 poliamida egitea. Hura zen gerora nylon izenez merkaturatuko zen lehen zuntz sintetikoa. …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
