2102005(e)ko ekaina
Erreportajeak
Atmosfera, planeten azala
Atmosfera Lurra inguratzen duen gasezko geruza da. Baina beste planeta batzuek ere badituzte gas-geruzak —atmosferak, alegia—, eta satelite batzuek ere …
Etenik gabeko bilakaera
Hasiera-hasieran, Lur planeta ez omen zen batere toki egokia bizitzeko, inolaz ere ez. Bizia sortu da, ordea, era batera baino …
Estalki babeslea
Ebakuntza-gelak, laborategiko mahaiak eta ur-ontzietako ura esterilizatzeko, izpi ultramoreak erabiltzen dira. Izan ere, izpiok mutazio hilgarriak eragiten dituzte mikroorganismoen DNAn. …
Oxigenoa ingurunetik zeluletara
Atmosferaren eta bizidun guztien artean gertatzen den elkarrekintza garrantzitsuenetako bat, bizidunentzat bederen, gasen trukea da; arnasketa, alegia. Arnasketa hori, baina, …
Aireak pisatu egiten du!
Eseri, ez zaitez nekatu. Gainean airearen pisua daramazu. Gau eta egun; astegunetan nahiz asteburuan. Atmosfera ezin da jaso kaxa baten …
Zerura joan nahi dut
Hegan egiteko ahalmenak betidanik liluratu du gizakia. Oinak lurretik altxatu eta erortzen ikusi behar ez izatea askoren ametsa izan da. …
Zer eguraldi egingo du bihar?
Biharamuneko planak egin edo, gutxienez, zer jantzi erabakitzeko, guztiok jakin nahi izaten dugu eguraldiaren iragarpena. Telebistara, irratira, Internetera edo egunkarietara …
Non dago Ipar poloa?
Ipar poloa Lurrean iparralderen dagoen puntua dela esango genuke, asko pentsatu gabe. Ez da hain sinplea, ordea. Ekainaren 1ean Ipar …
Txokolateari buruzko mitoak
Historiaren hasierako garai haietatik gaurko egunetaraino, txokolateari buruzko uste eta ideia faltsuak pilatuz joan dira: gaixotasunak eragiten ditu zenbaiten ustez, …
Albisteak
Osasun-azterketarik handiena
Orain artekoan denik eta osasun-azterketa handiena egitea proposatu du AEBetako ikertzaile batek. Proiektu honetan, Asiako milioi bat lagunetik gora aztertzea …
Peter D. Lax, aurtengo Abel sariduna
Peter D. Lax matematikari estatubatuarrari eman diote 2005eko Abel saria, matematikariek jaso dezaketen saririk ospetsuena.
Itsaslasterra klimari egokitzen zaio
Antzinako klimaren erregistroei begiratuta, ikusi dute Ipar hemisferioko klima-aldaketei egokitzen zitzaiola Atlantikoko itsaslasterra, Hego hemisferiotik iparraldera doan ur-kantitatearen bidez.
Bizkarrean radarra daramala
Tximeleten joan-etorriei jarraitzeko radar txiki batzuk erabili dituzte Erresuma Batuko ikertzaile batzuek.
Transistorerik azkarrena
AEBetako ikertzaile batzuek denik eta transistorerik azkarrena sortu dute, 600 gigahertzeko maiztasunetik gora dabilena, hain zuzen.
Toumai, hominidorik zaharrena
Toumairen garezurra 2002an aurkitu zuten Txaden, duela sei-zazpi mila milioi urtekoa da, eta eztabaida franko izan da hominidoa zen ala …
Ardi-gazta gaingabetua
Ardi-gazta gaingabetua lortzeko ikerketa bat amaitu berri dute Nafarroako Unibertsitate Publikoan. Ikertzaileak koipe eta kolesterol gutxiagoko ardi-gazta lortu nahi zuen, …
Fosildu gabeko tiranosauroa
Duela milioika urteko bizidunen arrastoak fosil eran aurkitzen ditugu ia beti. Baina, oso noizean behin, fosildu gabeko ehunak ere topatzen …
Antzu ala emankor, espermatozoideen proteina bati begiratu
Espermatozoideak izan ohi duen Izumo izeneko proteina ezinbestekoa omen da ernalketa gerta dadin
Talka kosmikoa
NASAren Swift sateliteak gamma izpien eztanda bati antzeman dio duela gutxi. Oraingoa bi neutroi-izarren talkak eragin duela uste dute.
Gatzezko hatzak
Laborategiko ereduek erakusten dute gatzezko hatzek garrantzi handia dutela ozeanoetako uraren nahasketan —eta, ondorioz, baita klima globalean ere—; bada, eredu …
Erraz egindako begi konplexua
Euliaren begia hexagonoz osatutako egitura konplexua da, eta ez da mota horretako bakarra naturan. Egitura horiek nola sorten diren aztertu …
Bere burua sendatzen duen alga
Caulerpa taxifolia alga oso azkar hedatzen da. Zati bat banatzea nahikoa du organismo berri bat sortzeko. Jatorrizkoari zauri bat besterik …
Isolamendu hobeak
Eraikinetako isolamendu termikoak, produktuak hotzean garraiatzeko erabiltzen direnak eta hozkailu nahiz hozteko ganberetakoak hobetu nahi ditu Europako Batasunak.
Arraina beti fresko-fresko
AZTI zentro teknologikoak arrainaren freskotasuna neurtzeko ebaluaketa-taula batzuk sortu ditu, Europaren hegoaldean gehien kontsumitzen diren arrain-mariskoen-espezieentzat.
Lente laua: fokatzeko tentsioa aldatu
Kanadako ikertzaile batzuek tentsio elektrikoaren bitartez fokua doitzen zaion lente lau bat aurkeztu dute.
Aventis saria, Nature taldeko kide batentzat
Phillip Ball-ek irabazi du aurtengo Aventis Saria, Critical Mass: How One Thing Leads to Another liburuarekin.
Giza burmuina berezi zuten geneen bila
Azken urteetan, giza burmuinaren eboluzioan berebizikoak izan ziren geneen bila dabiltza ikertzaileak. Horietako bat izan daitekeena aurkitu berri dute.
Nazismo-garaitik ere badago zer ikasia
Alemaniako Max Planck elkarteak nazismo-garaian zientzialarien jarrera nolakoa izan zen ikertu du. Elkarte horrentzako barne-ikerketa antzeko bat izan da.
Saturnok 12 ilargi gehiago
Saturnoren inguruan hamabi satelite gehiago aurkitu dituzte, eta, horrenbestez, 46 dira eraztundun planetaren ilargiak.
Hegazkinak muntatzeko robota
Fatronik zentro teknologikoak zehaztasun osoz zulatzen duen robot mugikor igokari bat egin du; bereziki, aeronautika-sektorean erabiliko da.
Domina Juan Colmenerori
Euskal Herriko Unibertsitateko Juan Colmenero Materialen Fisikako katedradunari Espainiako Fisikako Errege-elkartearen 2003. urteko domina eman diote, “bere jarduera zientifikoa aintzat …
Donna zikoina, elektrokutatuta
Satelitetik egindako jarraipenen errekorra zeukan; 2.033 egunez jarraitu zioten Donna izeneko zikoinari bizkarrean finkatutako igorgailu baten bitartez. Zikoina zuria zen …
Beste aukera bat penizilinarentzat
Flemingek 1928an ikusi zuen onddo batek, Penicilium notatum-ek, bakterioak hiltzen zituen substantzia bat ekoizten zuela. Substantzia hari penizilina izena eman …
Muskerrak eta zuhaixkak elkar behar
Erromatarrek Balear uharteetan hainbat espezie sartu zituztenetik dago gainbeheran Podarcis lilfordi muskerra. Hango biologo batzuen ustez, urritze horrek zuhaixka bat …
Ilargian eta beti eguzkitan
Ilargiaren Ipar poloko gune batzuk beti eguzkitan daudela ikusi dute. Ondorio horretara iristeko, argazki-segida bat erabili dute, ilargi-egun batean ateratakoak …
Herbiboro izateko erdibidean
Utah-ko basamortuan, Estatu Batuetan, duela 130 milioi urteko dinosauro-espezie baten fosila aurkitu dute. Orain arte ez zuten ezagutzen espezie hori, …
Parke eolikoek txorimalo-efektua
Birmingham-go Unibertsitateko (Britainia Handia) aditu batzuek azaldu dute parke eolikoek hegaztiak uxatzen dituztela. Ingurune-inpaktuak neurtzean, hegazti-kopurua ez dela kontuan hartzen …
Softwarea eta Kuba bezala, orain bioteknologia librea!
Australiako Camberrako ikertzaileek landareak genetikoki eraldatzeko beste teknika bat aurkeztu dute.
Argia ehun aldiz mantsoago
Fisikari-bikote batek laser-pultsu baten abiadura ehun aldiz txikitzea lortu du, kristal fotoniko batetik argia pasarazita.
Elhuyarren berriak
Piratak iritsi dira Zernola Olinpiadara!
Andoain, Zornotza, Arrasate, Santurtzi, Elgoibar, Oiartzun, Elorrio, Garralda, Azpeitia, Trapagaran, Eibar, Ordizia, Iru ea, Gasteiz, Zumarraga, Donostia, Loiu, Barakaldo, Otsagabia, …
Jakintza hedatuz
Autismoa eta X hauskorraren sindromea
Munduko Osasun Erakundearen arabera, autismoaren jatorria eta patologia ez daude definituta eta, ondorioz, autismoa hautemateko pertsonaren portaerari begiratu behar zaio. …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
