1852003(e)ko martxoa

Erreportajeak

Milaka heriotza saihesten duen edaria

Garatze-bidean dauden herrietan, beherako akutuek sortutako deshidratazioa gaitz hilgarrienetako bat da, batez ere bost urte baino gutxiagoko umeentzat. Osasunerako Mundu …

Rosalind Franklin: zientzialari deuseztatua

Zeinek aurkitu zuen DNAren egitura? James Watson eta Francis Crick biokimikariek, noski. 1953. urtean egin zuten, eta, lan horrengatik, Nobel …

Zergatik izaten dugu hats txarra?

Ahoko usain txarrari, hats (edo kirats) ezatsegin horri, halitosia esaten zaio. Usain txar horrek gero eta gehiago eragiten dio jende …

Mila eta bat perfume

“Bazekien lurrin hori hobetzeko gai zela. Gizatiarra bakarrik ez, gizakiaz gaindiko lurrin bat sortuko zuen, aingeru-lurrina, hain zoragarria eta indarrez …

Mutazioak: zertarako balio dute akatsek?

Horrelako istorioak betidanik ezagutu izan dira. Ezberdina izatea garesti ordain liteke. Eta DNA ospetsua joko horretan aritzen da ia etengabe. …

Energia elektrikoa erregulatzen

Ekaitza denean tximistak ez dira urruti izaten. Eta tximistak sare elektrikoan sartzen badira, ez da harritzekoa telebistaren bat erretzea. Baina, …

Europako lurzorua, mehatxupean

“Lurra arriskuan dago”. Askotan entzundako esaldia da eta alderdi askotatik uler daiteke, gainera. Adibidez, lurzorua arriskuan dagoela esan nahi duela …

Parkinsonen gaixotasunaren kontrako kirurgia

Herri garatuetan, medikuntzak arreta handia jarri du zahartzearekin zerikusia duten gaixotasunetan. Parkinsonen gaixotasuna talde horretan dago; gure gizartean gero eta …

Metal-itxurako plastikoak

Industria-eskakizunei erantzun nahian, polimeroak metalizatzea erronka handia bihurtzen ari da gaur egun, bai bezeroentzat –batik bat automozio-sektorearentzat– bai eta hornitzaileentzat …

Livingstone doktorea, ezta?

Afrikatik itzuli eta Glasgowko Unibertsitatean hitzaldi bat eman zuen David Livingstonek. Bertan izan zen entzule batek honela esan zuen: “Livingstone …

2002aren laburpena Google-ren eskutik

Interneten erabiltzaile gehienek badakite Google dela gaur egungo bilatzailerik erabiliena. Pasa den urtean 55 mila milioi bilaketa inguru egin ziren …

Algak

Algek itsaso, erreka eta lakuetako uretan garatzen diren mota askotako landareen multzoa osatzen dute.

Elkarrizketak

Juantxo Lopez de Uralde: "Egunero dugu Prestige txiki bat gure kostaren aurrean"

Azkenean, iragarpen beltzenak bete egin dira, eta bertan dugu Prestige -k isuritako fuela. Hasierako galleten neurriko orban txikien ondoren, Galizian …

Albisteak

Neurri gogorragoak pinturentzat eta Diesel motorrentzat

Europako Batasunak diesel motorrek, pinturek eta bernizek aireratzen dituzten konposatu poluitzaileak murriztu nahi ditu.

Marrazoak ere desagertzen ari dira

Azken 8-15 urteetan, Atlantikoan bizi diren marrazoen kopurua erdira jaitsi da. Atlantikoaren ipar-mendebaldeko bederatzi marrazo-espezie aztertu dituzte eta guztietan gutxieneko …

Sari-ak kolerari aurre egiteko

Kolera zabalduta dagoen herrialdeetan gaitz horren kasuak gutxitzeko, sistema berezi eta eraginkor bat aurkitu dute: ura sari zaharrez araztea.

Enbrioiaren eta amaren arteko itsasgarria aurkitu dute

Enbrioiari umetokira eransten laguntzen dion proteina aurkitu dute. Ikertzaileek in vitro ernalketaren arrakasta-maila handitzeko erabili nahi dute aurkikuntza hori.

Poloak behatzeko satelitea

ICESat izeneko satelite bat jarri dute orbitan, poloetan zer gertatzen ari den espaziotik ikertzeko.

Fotoi bat teleportatu dute bi kilometrora

Genevako Unibertsitateko fisikariek fotoi baten egoera kuantikoa bi kilometrora teleportatzea lortu dute.

Lemurrek sendabelarrak hartzen dituzte

Antza denez, sifaka izeneko lemur-mota batek sendabelarrak hartzen ditu erditu aurretik.

Zenbat eta sakabanatuago, orduan eta kaltegarriago

AEBetako Michigango Unibertsitateko ikertzaileen arabera, gizakiak naturari egiten dion presioa areagotu egin da azkenaldian, baina ez bakarrik populazioa hazi egin …

Kable bidezko sareen zerbitzuak herrixketaraino

R eta Euskatel enpresek aurkeztu duten CELERIA proiektuak gaur egun gizarte- eta demografia-arazoengatik kablearen zerbitzuak jasotzen ez dituzten guneetara heltzea …

Gari-soroentzako txertoa

Landareak onddoetatik babesteko produktu berri bat asmatu du itsas biologian espezializatutako Goemar enpresak.

Tuberkulosia Ingalaterran, erromatarrak baino lehen

Erresuma Batuan topatutako tuberkulosiaren lehen aztarnak erromatarren garaikoak zirela uste zuten orain arte zientzialariek, aspaldian topatutako beste hezurdura baten azterketaren …

Nola sortzen da zirimiria?

Euria esplikatzeko teoriek ez dute zirimiria azaltzeko balio eta propio sortu diote bat New York-eko zientzialariek. Zirimiri-tantak bi fasetan sortzen …

Gehigarriak neurrian

Nafarroako Unibertsitate Publikoan dosifikazio-sistema automatiko bat garatu dute, beste hainbat unibertsitate eta enpresarekin batera. Dosifikazio-sistema horrek abantaila ugari ditu.

Gaztak gehiago irauteko estalki berria

Gaztek 9 hilabete arte irauteko metodo bat asmatu nahian dabiltza Kopenhageko Royal Veterinary and Agricultural University-ko ikertzaileak. Biopack izeneko estalki …

Memoriaren mapa

Munduko bolak mapa lau bihurtzeko matematikariek erabiltzen duten metodoaren antzeko batekin, erdiko lobulu tenporalaren mapa egin eta guneen arteko mugak …

Kutxa-arraina: igerilari bikaina

Lactophrys triqueter kutxa-arraina uste zena baino askoz igerilari hobea dela frogatu dute zientzilariek, urak hezurrezko oskolaren gainetik irrits egiten duelako.

Txartel elektronikoak biriziklatzeko proiektua

Txartel elektronikoak biriziklatzea, mundu mailako proiektu garrantzitsu batek lortu nahi duena da. Proiektu horren partaide da Gaiker zentro teknologikoa.

Zenbat urte ditu Marteren azalak?

Marteren historia geologikoari buruz orain arte uste zena zalantzan jarri dute AEBetako Buffaloko Unibertsitateko ikertzaile batzuek.

Zergatik da ona bihotzarentzat kirola egitea?

Kirola egiteak arazo kardiobaskularrak izateko arriskua gutxitzen du. Zergatik, ordea? Ikertzaile-talde baten ustez, odol-jarioa azkartzeak ondorio onuragarriak dituelako.

Mendi-inguruneen oraina eta etorkizuna

Mendi-inguruneetan gertatzen ari diren aldaketak ikusita, Europako Batasunak Bioscenne proiektua jarri du martxan. Joera horrek basa bizitzaren kontserbazioan sortzen dituen …

Piraina belarjale ezezagunak

Guyana eta Suriam arteko mugan orain arte ezagutzen ez ziren piraina belarjaleen bi espezie aurkitu dituzte: Tometes lebaili eta Tometes …

Gibela are bihurtuta

Britainia Handiko ikertzaile batzuek zapaburuen gibel-zelulak are-zelula bihurtzea lortu dute, eta gauza bera egin dute, laborategian, giza zelulekin.

Beroa giltzurruneko tumoreak suntsitzeko

Giltzurruneko tumore batzuk suntsitzeko, oso teknika baliagarria gertatzen ari da irrati-uhinen bidezko ablazioa. Tumorea deuseztatzeko, orratz eroale mehe-mehe bat satzen …

1.600 km-ko errepidea Antartikan

Estatubatuarrak 1.600 kilometroko errepidea eraikitzen hasi dira Antartikan. Errepideak kostaldeko McMurdo estazioa eta Hego poloan dagoen Scott-Amundsen estazioa lotuko ditu …

Robot hegalariak marea gorriak zelatatzeko

Marea gorriak alga mikroskopiko toxiko batzuk gehiegi ugaritzen direnan gertatzen dira, eta hilgarriak dira arrainentzat eta krustazeoentzat. Haiek aztertzeko, robot …

Janarien akrilamida eta minbizia

Ikerketa batean argitaratutako emaitzen arabera, ez dirudi akrilamida duten janari asko hartzeak minbizia izateko arriskua handitzen duenik.

Neutrino eta antineutrino iheslariak harrapatu dituzte

Ikertzaileek dagoeneko frogatu dute Eguzkiak igortzen dituen neutrinoak eraldatu egiten direla Lurrerantz egiten duten zeharkaldian.

Genomika mahastien alde

Ikertzaileek Kaliforniako mahastiak kaltetzen dituen errudunaren genoma deskodetzea lortu dute.

SQL Slammer zizarea 8,5 segundotik behin biderkatu zen

Joan den urtarrilaren 25ean, SQL Slammer zizarea hamar minutuan hedatu zen mundu osora. Ikertzaileen arabera, 8,5 segundotik behin bikoiztu zen.

Transgenikoak: 110 milioi euro salaketak baretzeko

Aventis S.A eta Avanta USA bioteknologia-konpainiak prest daude salaketa jarri zieten nekazariei 110 milioi euro ordaintzeko.

Elhuyarren berriak

ELHUYAR Fundazioa, Alphagalileoko partaide

2003ko otsailaren bukaeratik, ELHUYAR Fundazioa Alphagalileo proiektuko partaide bihurtu da.

Jakintza hedatuz

Opiazeoak eta kanabinoideoak: minaren aurkako borroka

Opiazeoak eta kanabinoideoak, drogak izateaz gain, sendagaiak dira. Izan ere, opiazeoak aspalditik erabiltzen dira mina gutxitzeko eta kanabinoideo askok ere …