1161997(e)ko otsaila

Erreportajeak

Neurrira egindako txipak

Informatikan, bata bestearen atzetik etortzen dira berrikuntzak. Ordenadorea gero eta azkarragoa bilakatzera bideratu izan dira ikerketa gehienak eta, itxura guztien …

Proteinak: gure etxeko adreiluak

Aurreko alean koipeak izan ziren gure hizpide. Oraingoan, berriz, proteinen txanda da. Dakigunez, proteinak ezinbestekoak dira osasuntsu mantentzeko. Baina ba …

Ordenadorearen “martxari” jarraitzeko

Eguneroko lanean izugarrizko iraultza ekarri du. Bere aurrean eseritzen garenean, denbora oso azkar joaten da, ia konturatu ere egin gabe. …

Otsaila, otsoaren hilabetea ote?

FITXA TEKNIKOA

Intihuatana: Eguzkia harrapatzen duen harria

Inkek, antzina Perun bizi izan zen herriak, denbora neurtzeko beren modu berezia zuten. Denbora ezagutzea funtsezkoa zen haien bizimodurako, horrek …

CAF-Elhuyar sariak: bi hitz

Jose Mari Rodriguez Ibabe
Injineru Eskolako irakaslea eta CEITeko ikertzailea Unai Ugalde
Kimikaria eta Kimika Fakultateko dekanoa Jon Larrañaga
Biologoa …

Azken mohikanoen zurrunbiloa: gutxi izatearen arriskuak

Homogeneizaziorantz jotzen duen mundu honetan talde txikien egoera ez da erraza. Mundua aberastasunez hornitzen duten paisaje, espezie eta etnia minoritario …

Donostiako Akuariuma

Aurreko zenbakian aipatu genuen bezala, 1997an Euskal Herriko museo batzuei egingo diegu bisita. Eta hasteko Donostiako Akuariumera joan gara itsasoaren …

Numerologia (eta VI)

Zenbakien azterketa ez da egin historian zehar Matematikaren ikuspuntutik soilik. Alde erlijioso-filosofikoak ere maiz eraman du gizakia zenbakiak eta bere …

Bizikleta

Kalean eguraldiari eta autoei aurre eginez txirrindulariek darabilten bi gurpileko ibilgailua bizikleta da. Indurainek orduko errekorra ezartzeko erabili zuen bizikletak, …

Lekaleak: txiroen haragia? Guztiontzat onuragarri

Aurreko artikuluan aipatu ditugun proteina-beharrak pertsona heldu batek betetzeko, aski da egunean zehar bi-hiru esneki eta haragia, arraia edo arrautza-plater …

Hegaztien migrazioak, ekologia, fisiologia eta etologia liburua

CAF-Elhuyar III. saria. Dibulgazio liburuak 1. saria. Jon Larrañaga Biologoa.

CAF-Elhuyar III. saria. Dibulgazio liburuak 1. saria.

Folin markesa: marraskiloak eta euskaldunak uharte galduan liburua

CAF-Elhuyar III. saria. Dibulgazio liburuak 2. saria. Kepa Altonaga Biologoa.

CAF-Elhuyar III. saria. Dibulgazio liburuak 2. saria.

Diseinu-drogak liburua

CAF-Elhuyar III. saria. Dibulgazio liburuak akzesita. Jesus Mª Aizpurua eta Jose Javier Gracenea Kimikariak. CAF-Elhuyar III. saria. Dibulgazio liburuak akzesita.

Albisteak

Ozono-geruza eta informatika

New Yorkeko IBM etxearen ikerketa-laborategian diharduen James F. Ziegler-ek dioenez, lurrazalera heltzen diren izpi kosmikoek urteko eta ordenadoreko 200 “akats” …

Laranja-azala erraz kentzeko sistema

Ipar Amerikako nekazaritza-saileko ikertzaileek laranjak segundo gutxitan zuritzeko sistema asmatu dute.

Satelitez aurora borealak aztertzen

Espazioko meteorologia hobeto aztertzea da iaz jaurtikitako Polar Spacecraft satelitearen eginkizuna.

ADN bidezko ikerketak

Parisko Jacques Monod Institutuan diharduen zientzilari honen teknika ADN fosilak gaur egun bizi diren animalienekin konparatzea da.

Neutrinoak detektatu nahian

Neutrinoa masa eta karga elektrikorik gabeko partikula azpiatomikoa da. Unibertsoan bi izarrek talka egiten dutenean, zulo beltzak desagertzen direnean eta …

Lurraren nukleoa azkarrago doa

Lurraren nukleoak bi zati desberdin ditu. Barne-barnea burdina astunekoa da eta inguruan metal urtua du. Baina gaur egun uhin sismikoek …

Oroimena eta nortasuna

Kaliforniako Unibertsitateko Stanley B. Klein ikertzailearen arabera, nortasunak garunean ez du oroimenaren kokaleku bera.

Joseph Louis LAGRANGE

Matematikari hau 1736an sortu zen Turinen jatorriz frantsesa zen familia batean. Gaztetxoa zelarik, Halley-k idatzitako azterketa matematikoak irakurri zituen eta …

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzarako nolako zientzia proposatzen da?

Definizio formal batek zera hartzen du zientziaren xedetzat, natura eta bere osagaiak eta izaki bizidunak eta materia hila, beren dibertsitate, …

Espermizidak eta gernuko infekzioa

Espermizidak erabilita infekzio batzuk izateko arriskua handiagoa dela diote duela gutxi 1.200 emakume gazterengan ikerketa egin duten zientzilariek.

Diabetea sendatzeko arraina

Tropikoko ur gezatako arrain-mota bat diabetikoentzat emaile izan daiteke etorkizunean. Kanadako zientzilari batzuk tilapia izeneko arraina genetikoki manipulatu nahi dute.

Jurasikoko antibiotikoa

Orain dela 130 milioi urteko anbarreko mikroorganismoetatik ateratako antibiotiko bat medikuntzarako interesgarria dela ikusi dute.

Telefono higikorrekin amets gutxiago

Zientzilari aleman batzuek egin duten azterketaren arabera, telefono higikorra ondoan duela lo dagoenak denbora gutxiagoan amets egiten du.

Futbolaren arriskuak

Umeak futbolean gehiegi ibiltzea ez da komeni.

Fugu arraina eta Alzheimerra

Fugu izeneko arraina, oso estimatua da Japoniako jatetxeetan, baina pertsona hil egin dezake gaizki prestatuta zerbitzatzen bada.

Pipermina ultzerarentzat ez da kaltegarria

Ultzera dutenei kalterik ez die egiten piperminak. Gainera piperminak edozein motatako min eta inflamazioak baretzeko onak dira.

Gosea kontrolatzeko

Frantziako INSERM erakundeko zientzilariek kolezistozineina degradatzen duen entzima identifikatu dute, eta kolezistozineina da, hain zuzen ere, apetitua kontrolatzen duen molekula.

Emakumeen oinazea

Emakumeek gizonezkoek baino gehiago sentitzen dute mina. Ondorio horretara heldu da Kaliforniako San Frantziskoko Unibertsitateko John Levine medikua, morfinaren familiako …

Makilatxoak, makilak mendian: urritza

Espezie hau eta bere genero zein landare-familian kokatzeko, gaur egun oraindik ere espezialistak ez daude ados. Batzuen ustez, Corylus genero …

Ez digute lapurtuko!

Zientzi fikzioko nobela txar baten moduan, gaur egun injinerutza genetikoak izaki bizidunon kode genetikoa aztertu ezezik, manipulatu ere egin dezake …

Berotegi-efektua eta tximeletak

Gure planetan CO2 gasaren proportzioa igota sortu den berotegi-efektuak Amerikako Euphydryas editha tximeleta-espezieari kalteak eragin dizkio.

Finlandiako zaborrak

Corenso etxeak fruta-zukuen eta esnearen kartoizko ontzien % 10 jasotzen ditu paper zuntzarekin kartoizko arrabolak egiteko.

Suteak eta sateliteak

Europak urtero 650.000 hektarea baso galtzen du bertan izaten diren 45.000 suteetan.

Eguzkitiko energia merkea

Ikertzaileek diotenez, Eguzkitiko energiak beste gainerako energi motei 2010. urtean lehia egingo die. Industriako jendeak, ordea, horretarako 2020. urterarte itxaron …

Tigrea azkenetan

Tigrea Indonesiako Bali irlatik 40.eko hamarkadan ezkutatu zen eta Java irlatik 80.eko hamarkadan.

Mamut hibridoak

Siberiara joatekoak dira izotzetan kontserbatu diren mamuten esperma jasotzeko asmoz.

Coloradoko Arroil Handiko presa

Coloradoko Arroil Handian Glen Canyon-en dagoen presa azpiko uraren balbulak irekita hustu egin zuten egun batzuetan joan den udaberrian.

Papuak arriskutan

Ginea Berria irla bi estaturen menpe dago. Mendebaldeko zatian, Irian-Jaya izenekoan, Indonesiak agintzen du eta bertako papuek gero eta arrisku …

Zuzeneko injekzioaren abantailak

Japoniako Mitsubishi etxeak, zuzeneko injekzio bidezko (GDI) motore berria prestatu du. Erregai-kontsumoa % 25 txikiagoa da eta motorearen potentzia % …

Argazki-kamera numerikoa

Argazki-kamerak egiten dituzten etxe nagusiak jo eta ke ari dira karrete eta pelikularik gabeko kamerak fabrikatu nahian.