Erreportajeak
Altzairu herdoilgaitzarekin lanean
Tolosaldea galdaragintza-industriaren kokaleku historikoa da. Eskualde horretan, hainbat enpresak soldadurari eta galdaragintzari heldu zieten duela 50 urte , papergintza-sektorearen eskariei erantzuteko.
Helize bikoitzak mende-erdia
Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia
Biologiaren sekretuak kimikaren hizkuntzan idatzita daude, eta zelulen nukleoetan gordeta. Leku batzuetan zergatik gaixotzen garen azaltzen da, eta beste batzuetan, adibidez, zergatik ditugun begi marroiak edo esku luzeak; bilatzen jakin behar da. Sekretuak DNAk ditu idatzita. Eta duela berrogeita hamar urte aurkitu zuten nola. Helize bikoitza Ingeniaritza genetikoaren hastapenak Genomak aztergai
Instalazio fotovoltaikoen abantailak ikastetxeetan ikusgai
Euskal Herriko hainbat ikastetxetako ikasleek energia fotovoltaikoa zer den bertatik bertara ikusteko aukera izango dute datozen urteetan. Robotikerrek eta EEEk Solarview proiektua jarri dute martxan, eguzki-energiaren abantailak zein diren ikasleen artean zabaltzeko.
Kopiatu, patentatu, aberastu. Velcroaren® historia
Deus ere harrapatu ez eta, gainera, hementxe, lapa-belarrak ezin kendu. Ez dakigu George de Mestral ingeniari suitzarrak halako pentsamendurik izan zuen inoiz, baina lapa-belar asko kendu zituen velcroa® asmatu aurretik. Historiak kontatzen du ehizatik bueltan maiz tokatu zitzaiola zakurrari eta bere arropei lapa-belarra kentzea. Halako batean, lapa gogaikarri horietako bat mikroskopioan aztertu eta kako txiki-txikiz josia zegoela ikusi zuen. Eta estrategia bera kremailerari lehia egiteko erabiltzen bazuen?
Haurdunaldiko eta edoskitze-garaiko elikadura
Uranga, Ane Miren -
Ez haurdunaldian eta ez edoskitze-garaian, ez da bikoitza jan behar, gure aurrekoek uste zuten bezala. Elikadura egokiaren kakoa janariek duten kalitate nutritiboan oinarritzen da. Horregatik, energia-kantitate bera izan eta osagai nutritibo gehien duten janariak dira osasungarrienak. Adituen iritziz, haurdun gelditu aurretik elikadura-ohiturak egokitzea osogomendagarria da etorkizuneko beharrak ahal den ondoen asetzeko.
Milaka heriotza saihesten duen edaria
Varona, Adolfo -
Garatze-bidean dauden herrietan, beherako akutuek sortutako deshidratazioa gaitz hilgarrienetako bat da, batez ere bost urte baino gutxiagoko umeentzat. Osasunerako Mundu Erakundearen arabera (OME), 1,5 milioi ume hiltzen da urtean beherakoen ondorioz. Alabaina, azken urteetan kopuru hori asko jaitsi da Aho bidezko Berridratazio Terapiari esker. Terapia merke eta erraz honen bidez, beherakoan galdutako likidoak berreskuratzea lortzen da.
Rosalind Franklin: zientzialari deuseztatua
Zeinek aurkitu zuen DNAren egitura? James Watson eta Francis Crick biokimikariek, noski. 1953. urtean egin zuten, eta, lan horrengatik, Nobel saria jaso zuten 1962an. Baina emakume batek ere hartu zuen parte ikerketa horretan; beharbada, emakume horrek DNAren egitura aurkituko zuen inongo laguntzarik gabe. Baina ikerketa hori ez zen lehia garbia izan. Ondorioz, ez zuen saririk eta esker onik jaso.
Zergatik izaten dugu hats txarra?
Ahoko usain txarrari, hats (edo kirats) ezatsegin horri, halitosia esaten zaio. Usain txar horrek gero eta gehiago eragiten dio jende askoren bizitza sozial eta profesionalari, eta, horrexegatik, egunetik egunera jende gehiago joaten da dentistarengana, arazo horren garrantziaz jabeturik.
Mila eta bat perfume
“Bazekien lurrin hori hobetzeko gai zela. Gizatiarra bakarrik ez, gizakiaz gaindiko lurrin bat sortuko zuen, aingeru-lurrina, hain zoragarria eta indarrez betea, ezen usaintzen zuena sorginduta geldituko baitzen eta lurrin hori zeramana —hau da, bera, Grenouille— bihotz-bihotzetik maitatzea beste aukerarik ez baitzuen izango.”
Mutazioak: zertarako balio dute akatsek?
Horrelako istorioak betidanik ezagutu izan dira. Ezberdina izatea garesti ordain liteke. Eta DNA ospetsua joko horretan aritzen da ia etengabe. Bizidunak osatzeko informazioa kodetzen duenez, DNAn aldaketak gertatzen direnean ondorioak larriak izan daitezke.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
