Gizakiok, odol beroko animaliak garenez, barruko tenperatura 37 °C inguruan izan behar dugu. Gorputzak, prozesu fisiologiko guztiz konplexu baten bitartez, lortzen du tenperatura oso marjina estuen barruan mantentzea: horretarako, hainbat mekanismo jartzen ditu martxan, gorputzean zehar kokatuta dauden sentsore berezituei eta garuneko zentro termo-erregulatzaileei esker.
Makina bat saio egin da orain arte eta hemendik aurrera ere, noski, orduak eta hilabeteak joango dira hitzaspertuan. Klimari buruzko goi-bilera, beste bat, pasa da eta oraindik ez dago mahai gainean etorkizunari buruz lasaiago egoteko modua emango digun konpromezu tinkorik. Hain zaila al da?
Urte berri on, irakurle! Pasa al da urteberri eguneko bestondoa? Ba zen ordua, eh? Tira, hementxe gatozkizue aurtengorako asmo berriekin. “Piztizaleon berriak” izeneko sail honetan, Euskal Herriko animalien munduan hilero egon daitezkeen hainbat berri eta bitxikeria azaldu nahi genizkizueke. Jakina, eguraldia, adina eta abarren arabera animalien bizi-zikloak aldakorrak izan daitezke, baina hilabete bakoitzean eman ohi diren gertaera aipagarrienak azaltzen eta hauek behatzeko ideiaren bat ematen saiatuko gara. Eta besterik gabe, goazen hilabete honetako berrietara.
Su-gorrina Erwinia amylovora (Burril) Winslow bakterioak eragindako gaitz izugarria da. Landareei erasotzen dieten gaitzen artean ezagutzen den suntsitzaileenetakoa da. Ipar Amerikan sortua, lehenengoz han aurkitua behintzat, 1922an Zeelanda Berrian eta Europan 1957an, Ingalaterran, atzeman eta aipatzen da. Europa kontinentalean 1966an Holanda eta Polonian, eta ondoren Danimarka, Alemania, Belgika, Frantzia, etab. azaldu zen. Beldurgarri hedatu ondoren 1995ean, iberiar penintsula ez beste Europa osoan aurki daiteke.
Gaur egun, lehen ez bezala, oso eskura dugu janaria munduko zati honetan. Ugaritasun honek obesitatea bihurtu du elikaduraren arazo nagusia mundu garatuan. Gure betiko janariak ordezkatzen ari diren jakiak (industrialak, sasoiz kanpokoak…, etab.) eta orduz kanpo jandakoak, arteriosklerosia eta kardiopatia iskemikoa errazte dituzte, jadanik haurtzaroan hasita. Pubertaro eta nerabetasunera heltzean, ume batzuk (oro har gero eta lodiagoak direnak) modan dagoen gorpuzkera ezin hobea edukitzeko beharrean aurkituko dira, ez dira gustura sentituko bere itxurarekin, eta beste elikadura-eragozpen batzuk pairatzeko arriskuan egongo dira.
Duela gutxi itzuli da, Lurrera Michael Foale, bost hilabetez MIR espazio estazioan buru-belarri lanean ibili den astronauta estatubatuarra. Ez du lan makala izan Foalek denbora horretan; izan ere, iragan ekainaren 25ean izandako istripu entzutetsuak misioa korapilatu egin zion ikerketa zientifikoak egitera joandako astronautari.