Erreportajeak

Gasolioa ala berunik gabekoa?

Europako Batasunak 2000ko urtarrilaren 1etik aurrera super gasolina merkatuetatik erretiratzea erabaki zuen, baina Italiak, Espainiak eta Greziak debekua 2001eko abenduaren 31ra arte atzeratzeko eskubidea lortu zuten. Azkenean, uda honetan jarriko da indarrean. Abuztuaren lehen egunetik aurrera super gasolina merkatutik desagertuko da eta, haren partez, berunik ez duen beste bat egongo da salgai. Horrela, autoek ez dute berunik isuriko atmosferara.

Hurrengo geltokia: Ilargia

Jules Vernek 1865. urtean Lurretik Ilargira idatzi zuenean, gutxik uste zuten ehun urte geroago eleberriko hitzak egia bilakatuko zirela. Orain ere, Ilargiaren ustiapen industriala askorentzat amets ero bat besterik ez izan arren, hainbat egitasmok ametsa betetzeko bidea ireki dute.

Itsasargien historia

Olatuak eta haizeak Amerikatik Europara bueltan datozenentzat Fastnet arrokako itsasargia ikustea seinale ona da. Nabigazioaren nekeak bukatzear daudelako iragarpena da. Arroka horretan 176 oinbeteko altuera duen dorre batetik distirak igortzen dira. Gaur egun ere itsasargiaren zaindariak bertan egon behar du. Oso lan gogorra da, normalean eguraldia eta mareak direla eta, ezin baita luzaroan arrokatik atera.

Itsasargiak azken teknologiako tresnez beteta daude, eta zaindariak elektronikan aditu trebeak izaten dira. Baldintza gogorrenak dauden tokietan izaten da itsasargien behar handiena. Horien historia gizakiaren asmamenaren historia da, eta gaurko egoera itsasoa menderakaitza den lekuko.
Neurri handi batean, itsasargien historiak eta nabigazioarenak elkarrekin egin dute bidea. Itsas zabalean, Eguzkiak eta izarrek bidea aurkitzen laguntzen zuten, baina lehorrera itzultzeko itsasargiak lehorreko erreferentzia bihurtu ziren.

Zeppelinen itzulera XXI. mendean

XX. mendearen hasieran bazirudien globo gidatuen garapenak ez zuela mugarik izango. Eta horrela izan zen, 1937an, LZ-129 Hindenburg -ak su hartu eta baloi gidatuen amaiera ekarri zuen arte. Ordutik urte asko pasatu dira baloi gidatuen berririk izan gabe. Baina badirudi XXI. mendeak baloi gidatuen itzulera dakarrela. Materialen teknika berrien eskutik, 1995. urteaz geroztik hainbat proiektu berrik egin dute aurrera, eta ez edonolakoak gainera. Baloi gidatuak berriro gure zerua zeharkatzen ikustera ohitu beharko ote dugu?

Izozkiak

Txinatarrak izan ziren lehenengo izozkigileak, elurra, eztia eta fruta zituen izotzezko gozoki bat egiten baitzuten. Diotenez, Marco Polo izan zen janari horri buruzko lehen berria Europara ekarri zuena, eta haren omenez jarri omen zitzaion ‘polo’-ari izen hori. Italia aldeko gozogileei ideia gustatu egin zitzaien, eta gaur egun italiarrenak dira izozkirik ospetsuenak, bereziki Sizilia aldekoak.

Itsasargiak: orain eta hemen

Olatuak eta haizeak Amerikatik Europara bueltan datozenentzat Fastnet arrokako itsasargia ikustea seinale ona da. Nabigazioaren nekeak bukatzear daudelako iragarpena da. Arroka horretan 176 oinbeteko altuera duen dorre batetik distirak igortzen dira. Gaur egun ere itsasargiaren zaindariak bertan egon behar du. Oso lan gogorra da, normalean eguraldia eta mareak direla eta, ezin baita luzaroan arrokatik atera.

Itsasargiak azken teknologiako tresnez beteta daude, eta zaindariak elektronikan aditu trebeak izaten dira. Baldintza gogorrenak dauden tokietan izaten da itsasargien behar handiena. Horien historia gizakiaren asmamenaren historia da, eta gaurko egoera itsasoa menderakaitza den lekuko. Itsasargiak kostaldera hurbiltzen diren ontzientzat laguntza dira. Baina, oro har, lehorrekoontzat arrotza egiten zaigu funtzionamendua.

Brava, mugarik gabeko trenak

Lehiakor izan nahi duen edozein garraiobide-motak oinarrizko bi ezaugarri izan behar ditu: segurtasuna eta bizkortasuna. Trena omen da bi ezaugarri horiek, bere aldeko beste hainbatekin batera, hobekien biltzen dituen garraiobidea. Hala ere, trenak, edo trenbideak, hobeto esan, badu orain arte nola edo hala gainditu behar izan duen eragozpena: zabalera desberdineko trenbideak. Beasaingo CAF enpresan atera duten produktu berriari esker, muga horiek ere historiarako gera daitezke.

Erleen arteko komunikazioaren arazo batez

Amaitu berri den mendearen erdialdean, Karl von Frisch austriar ikertzaileak (1886-1982), 1910. urtearen inguruan egiten hasi zen ikerketei esker, erleek elkarrekin komunikatzeko darabiltzaten hainbat sistema aurkitu zituen. Guztietarik interesgarriena eta korapilatsuena, zalantzarik gabe, dantza bidezkoa izan zen, horren bitartez beren intereseko kokagune urrunek eguzki eta erlauntzarekin osatzen duten angeluaren neurria adierazten dute eta. Ez da harritzekoa, hortaz, zoosemiotikan egindako ikerkuntza zehatz eta sakonengatik 1973an, doktore horrek, Konrad Lorenz eta N. Tibergen-ekin batera, Fisiologia eta Medikuntzako Nobel saria jasotzea.

Txanpona katiluaren hondoan

Fleming: kasualitatea lagun, antibiotikoa aurkitu zuen medikua

Alexander Fleming, penizilina aurkitu zuen mediku eskoziarra, 1881. urteko abuztuaren 6an jaio zen.