Erreportajeak
Plazeboak: azukrezko pilulak
Plazebo hitzak latinezko jatorria du eta ‘gustagarria edo onargarria izango naiz’ esan nahi du. Denborarekin plazeboaren esanahia aldatu egin da, eta orain, substantzia eraginkorrik ez duen prestakinari deitzen zaio plazebo, normalean botika baten ordez ematen dena eta, eragin psikologikoa guztiz baztertuz, botikaren benetako eragina aztertzeko erabiltzen dena.
MultiMeteok euskaraz ere badaki
Sarasola, Kepa -
Mayor, Aingeru -
Loinaz, Miel -
Chevreau, Karine -
Coch, José -
Eguraldiak eragin handia dauka gure eguneroko jardunean. Gizakia beti ibili da zeruari begira ea euria, ekaitza, eguzkia edo zer demontre dakarren asmatu nahian. Aurrerapen teknikoei esker, fidagarritasun oso altua lortu da 48 ordutarako iragarpenetan. Ondorioz, gure gizartea, oro har, iragarpen horien zain eta egarri bizi da gaur egunean, edo ... ez al dira telebista eta irratiko une entzunenak eguraldi-iragarpenenak? Egarri horrek egoera egokia sortu du iragarpenak idazteko sistemak ikertu eta merkaturatzeko, baita horrelako testuak hizkuntza askotara zabaltzeko tresna automatikoak asmatzeko ere.
Faraday-ren kaiola
Ziur aski, noiz edo noiz izan duzu kaiola famatu honen berri, baina akaso ez dakizu oso garbi zertan datzan. Bada, horrelako kaiola bat egingo dugu.
Marie Curie zientzian eta gizartean aitzindari
Astobiza, Amaia -
XIX. mendearen bukaeran, fisikaren eta kimikaren esparrua erabat irauli zuten hainbat aurkikuntza egin ziren. Horietako bat, 1895ean, Röntgen-ek X izpiak aurkitu izana da. Aurkikuntza hori benetan harrigarria zen, izpi berri haiek material askotan barrena iragan zitezkeelako. Medikuntzarako aurrerapen ikaragarria izateaz aparte, Curie senar-emazteak erradiazioaren inguruan lan egitera bultzatu zituen aurkikuntza izan zen. Baina ez gaitezen aurreratu.
Gaztainak
Uranga, Ane Miren -
Alemaniako nutrizio-eskola modernoaren sortzailetzat hartzen den W. Heupke-ren iritziz, gaztainak naturak eskaintzen dituen ogitxoak dira. Ez da ahaztu behar, ogia oso urria zen gosete- edo gerrate-garaietan, Europako herrialde askotan, Euskal Herrian barne, gaztainei esker iraun zutela bizirik, horien irinarekin egiten baitzuten ogiaren ordezkoa.
Erretzeko desiraz?
Melanophila kakalardoek ez dute ezer baso-zuteen karraska bezain atsegin. Dozena inguru Melanophila kakalardo-espezie dago munduan, eta guztiek suteetara jotzen dute kopulatu eta arrautzak jartzera. Kakalardo ‘bitxi’ hauek ikatz-kolorekoak dira eta zail da zuhaitz erreen azalean aleren bat ikustea.
Anestesiaren historia
Oro har, ebakuntza-gelara sartzen den pazientea oso urduri egoten da. Gerora onerako izango dela jakinda ere, ebaketa ez da inoren gustukoa izaten. Baina, zorionez, gaixoak anestesista du konplize; minik ez duela sentituko eta lasai egoteko esango dio horrek. Bestalde, pazientea horretaz ez da jabetzen, baina zirujauak ere anestesia du laguntzaile.
Telefono mugikorren oinarria
Mugikor bihurtzeko, telefonoaren teknologia aldatu behar izan da. Irratiaren estrategia imitatuta eta moldatuta, nahi duen orok izan dezake ia edozein tokitan telefonoa martxan.
Makinak ere sareko lanean
Behin baino gehiagotan irakurri ahal izango zenuen: Internetek mundua txiki bihurtu du. Egia izan daiteke, teklatxo bat sakatu eta munduko edozein toki edo pertsonarekin harremanetan jartzeko aukera ematen baitu. Hortaz, telekomunikazioek pertsonen arteko komunikazio-ahalmena —zibernetikoa bada ere— handitu egin dute. Pertsonak ez ezik, makinak ere, horretan ari dira.
Domotika, fikzioa zirudien errealitatea
Zientzia-fikziozko filmetan, behin baino gehiagotan ikusi dira adimendun etxebizitzak. Ohetik botoitxoa sakatu eta han agertuko zen ohiko robota, gosaria erretiluan zekarrela; bien bitartean, bainuontzia automatikoki ur epelez eta aparrez beteko zen… Zinemaren industriak ohiko bihurtu dituen irudi horiek ez dute errealitatearekin zerikusi handirik. Hala eta guztiz ere, etxe automatikoak —domotikoak— errealitate dira duela urte batzuetatik hona. Telekomunikazioen garapenak indar berria emango dio domotikari.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
