3382020(e)ko ekaina

Erreportajeak

Industria kimikoa jasangarritasunarekin zorretan

Gaur egun, 140.000 produktu kimiko industrial erabiltzen dira munduan. Gure bizimodua nabarmen errazten dute, baina ondare toxiko eta arriskutsua ...

Arrisku nuklearra etorkizun urrunean

Euskal Herritik gertuen dagoen zentral nuklearra, Santa Maria de Garoña (Burgos), 1971ean ireki zuten, eta 2012aren amaierara arte izan ...

Elkarrizketak

“Batzuetan frenoa jarri beharko genioke zientzialarion jakin-nahikeriari”

Ikertzaile bikaina eta langile nekaezina da Ana Zubiaga genetikaria. Bere ezagutza handia umiltasun-printza batez bustitzen duen horietakoa. 2020ko Elhuyar Merezimendu ...

“SARS-1a eta MERSa azaldu zirenean gehiago ikertu izan bagenu, gaur egun egoera hobean egongo ginateke”

Munduko hamaika laborategi buru-belarri ari dira lanean COVID-19aren aurkako txertoan. Estrategia paralelo desberdinak probatzen ari dira, eta baliteke inoizko azkarren ...

Analisiak

Mikroplastikoak eta osasuna

Gure gizartearen asmakizunik onenetakoa da plastikoa. Arina, malgua eta oso merkea. Hala, ia edozer sortzeko zein biltzeko materialik egokiena da ...

Mundu digitala

Aditu.eus, hizketa ezagutzeko euskarazko zerbitzua

Elhuyar Fundazioko hizkuntza- eta hizketa-teknologien I+G taldean, urte asko daramatzagu euskararentzat garrantzitsuak diren baliabideak, teknologiak eta zerbitzuak garatzen eta ...

Lekukoak

“Zientzialariok oso baikorrak gara, pentsatzen baitugu erantzunak aurkitzea posiblea dela beti”

Fernando P. Cossío Mora San Martín de Villafufren (Kantabria) jaioa da, 1960an. Kimika Organikoko katedraduna da, eta Kimika ...

Istorioak

Percival Lowell: kanalak Marten

Lowell zoratzen zegoen. Azkenean, hilabeteetako etsipenaren ondoren, teleskopioan begia jarrita orduak eta orduak eman ondoren, lortu zuten ikusi nahi zutena ...

Ekinean

"Jakin-mina izan nuen kimika ikasteko akuilua"

2014ko abenduan, "Ekinean" atala sortu zuen Elhuyar aldizkariak, emakume ikertzaile gazteen bizipenak jasotzeko helburuarekin. Hain zuzen, zientzia-sistemak askotan ezkutatu egiten ...

Atarikoa

Fosil plastikoak

Martin Etxauri Sainz de Murieta artistak zenbait galdera proposatzen dizkio gizarteari Elhuyar aldizkariaren ekaineko zenbakian. Iazko CAF-Elhuyar sorkutza-bekaren emaitza da ...

Gai librean

Io eta argiaren abiadura

The Expanse zientzia-fikziozko telesailean, Marteren eta Lurraren indarrek talka egiten dutenean Jupiterren Io satelitearen gainean, minutu batzuk behar dituzte Lurrean ...

Polimero birziklatu aurreratuen garapena: plastiko-hondakinei bizitza berri bat emanez

Albisteak

Mikroplastikoek eragin hilgarriak dituzte zapaburuetan eta ibaietako ornogabeetan

Gero eta gehiago ari da handitzen mikroplastikoek eragindako kutsaduraren inguruko kezka, eta EHUko Stream Ecology ikerketa-taldeak emaitza esanguratsuak lortu ditu ...

Kolibri baten neurriko dinosauro bat, 99 milioi urteko anbar-zati batean

Orain arte ezezaguna zen dinosauro baten garezurra aurkitu dute, 99 milioi urteko anbar-zati batean, Myanmarren. Oculudentavis khaungraae deitu diote, eta ...

Materia ilunaren zantzutzat jo izan den seinalea baztertu dute

Partikulen fisikaren hainbat ereduk proposatu izan dute materia iluna pixkanaka deskonposatu eta materia arrunt bihur litekeela, eta prozesu horretan fotoiak ...

Neandertalek egindako soka-zati bat aurkitu dute Abri du Marasen

Abri du Maras (Frantzia) Paleolitoko aztarnategi garrantzitsu bat da. Neandertalen arrastoak ere baditu, eta, orain,  landare-zuntzez egindako objekturik zaharrena izan ...

Zulo beltz baten zorrotada inoizko zehaztasun handienarekin behatu du EHT lankidetzak

Duela urtebete, Event Horizon edo EHT (Event Horizon Telescope) lankidetzak zulo beltz baten lehen irudia erakutsi zuen. Orain, lankidetza horrek ...

Gizakiok hitz egiteko behar ditugun bide neuronalak uste zen baino lehenago garatu zituzten primateek

Gizakiek hitz egiteko gaitasuna gara zezaten, ezinbestekoa izan zen primateen garunean hainbat aldaketa gertatzea. Hain zuzen ere, entzumenaren eremua eta ...

Ingurune berdeek osasunean nola eragiten duten aztertu dute

INMA proiektuan, ingurune naturalek haurren osasunean duten onura ikertu dute. Izan ere, ikerketa ugari egin dira osasunean eragin kaltegarria duten ...

Zika birusa harreman sexualen bidez ere hedatzeko arrazoia argitu dute

Zika birusak giza baginaren traktua estaltzen duten zelulak infektatzen dituela argitu dute, berriki, AEBko ikertzaileek. Zientzialariek bazekiten, 2015an Asiatik Amerikara ...

Mikroorganismoak hidrogeno hutsezko atmosferan bizi daitezke

Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT, AEB) egindako esperimentu baten arabera, Escherichia coli bakterioa eta Saccharomyces cerevisiae legamia gai dira hidrogenoa besterik ...