3382020(e)ko ekaina
Erreportajeak
Industria kimikoa jasangarritasunarekin zorretan
Gaur egun, 140.000 produktu kimiko industrial erabiltzen dira munduan. Gure bizimodua nabarmen errazten dute, baina ondare toxiko eta arriskutsua utzi …
Arrisku nuklearra etorkizun urrunean
Euskal Herritik gertuen dagoen zentral nuklearra, Santa Maria de Garoña (Burgos), 1971ean ireki zuten, eta 2012aren amaierara arte izan zuten …
Elkarrizketak
“Batzuetan frenoa jarri beharko genioke zientzialarion jakin-nahikeriari”
Ikertzaile bikaina eta langile nekaezina da Ana Zubiaga genetikaria. Bere ezagutza handia umiltasun-printza batez bustitzen duen horietakoa. 2020ko Elhuyar Merezimendu …
“SARS-1a eta MERSa azaldu zirenean gehiago ikertu izan bagenu, gaur egun egoera hobean egongo ginateke”
Munduko hamaika laborategi buru-belarri ari dira lanean COVID-19aren aurkako txertoan. Estrategia paralelo desberdinak probatzen ari dira, eta baliteke inoizko azkarren …
Analisiak
Mikroplastikoak eta osasuna
Joserra Otegi Olaso - Ekologistak Martxan taldeko kidea eta EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako irakaslea
Miren Cajaraville Bereziartua - Zelulen Biologiako katedraduna
Gure gizartearen asmakizunik onenetakoa da plastikoa. Arina, malgua eta oso merkea. Hala, ia edozer sortzeko zein biltzeko materialik egokiena da. …
Mundu digitala
Aditu.eus, hizketa ezagutzeko euskarazko zerbitzua
Elhuyar Fundazioko hizkuntza- eta hizketa-teknologien I+G taldean, urte asko daramatzagu euskararentzat garrantzitsuak diren baliabideak, teknologiak eta zerbitzuak garatzen eta gizarteratzen: …
Lekukoak
“Zientzialariok oso baikorrak gara, pentsatzen baitugu erantzunak aurkitzea posiblea dela beti”
Fernando P. Cossío Mora San Martín de Villafufren (Kantabria) jaioa da, 1960an. Kimika Organikoko katedraduna da, eta Kimika Bioorganikoaren eta …
Istorioak
Percival Lowell: kanalak Marten
Lowell zoratzen zegoen. Azkenean, hilabeteetako etsipenaren ondoren, teleskopioan begia jarrita orduak eta orduak eman ondoren, lortu zuten ikusi nahi zutena …
Ekinean
"Jakin-mina izan nuen kimika ikasteko akuilua"
2014ko abenduan, "Ekinean" atala sortu zuen Elhuyar aldizkariak, emakume ikertzaile gazteen bizipenak jasotzeko helburuarekin. Hain zuzen, zientzia-sistemak askotan ezkutatu egiten …
Atarikoa
Fosil plastikoak
Martin Etxauri Sainz de Murieta artistak zenbait galdera proposatzen dizkio gizarteari Elhuyar aldizkariaren ekaineko zenbakian. Iazko CAF-Elhuyar sorkutza-bekaren emaitza da …
Gai librean
Io eta argiaren abiadura
The Expanse zientzia-fikziozko telesailean, Marteren eta Lurraren indarrek talka egiten dutenean Jupiterren Io satelitearen gainean, minutu batzuk behar dituzte Lurrean, …
Polimero birziklatu aurreratuen garapena: plastiko-hondakinei bizitza berri bat emanez
Albisteak
Mikroplastikoek eragin hilgarriak dituzte zapaburuetan eta ibaietako ornogabeetan
Gero eta gehiago ari da handitzen mikroplastikoek eragindako kutsaduraren inguruko kezka, eta EHUko Stream Ecology ikerketa-taldeak emaitza esanguratsuak lortu ditu …
Kolibri baten neurriko dinosauro bat, 99 milioi urteko anbar-zati batean
Orain arte ezezaguna zen dinosauro baten garezurra aurkitu dute, 99 milioi urteko anbar-zati batean, Myanmarren. Oculudentavis khaungraae deitu diote, eta …
Materia ilunaren zantzutzat jo izan den seinalea baztertu dute
Partikulen fisikaren hainbat ereduk proposatu izan dute materia iluna pixkanaka deskonposatu eta materia arrunt bihur litekeela, eta prozesu horretan fotoiak …
Neandertalek egindako soka-zati bat aurkitu dute Abri du Marasen
Abri du Maras (Frantzia) Paleolitoko aztarnategi garrantzitsu bat da. Neandertalen arrastoak ere baditu, eta, orain, landare-zuntzez egindako objekturik zaharrena izan …
Zulo beltz baten zorrotada inoizko zehaztasun handienarekin behatu du EHT lankidetzak
Duela urtebete, Event Horizon edo EHT (Event Horizon Telescope) lankidetzak zulo beltz baten lehen irudia erakutsi zuen. Orain, …
Gizakiok hitz egiteko behar ditugun bide neuronalak uste zen baino lehenago garatu zituzten primateek
Gizakiek hitz egiteko gaitasuna gara zezaten, ezinbestekoa izan zen primateen garunean hainbat aldaketa gertatzea. Hain zuzen ere, entzumenaren eremua eta …
Ingurune berdeek osasunean nola eragiten duten aztertu dute
INMA proiektuan, ingurune naturalek haurren osasunean duten onura ikertu dute. Izan ere, ikerketa ugari egin dira osasunean eragin kaltegarria duten …
Zika birusa harreman sexualen bidez ere hedatzeko arrazoia argitu dute
Zika birusak giza baginaren traktua estaltzen duten zelulak infektatzen dituela argitu dute, berriki, AEBko ikertzaileek. Zientzialariek bazekiten, 2015an Asiatik Amerikara …
Mikroorganismoak hidrogeno hutsezko atmosferan bizi daitezke
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT, AEB) egindako esperimentu baten arabera, Escherichia coli bakterioa eta Saccharomyces cerevisiae legamia gai dira hidrogenoa besterik …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
