3362019(e)ko abendua

Erreportajeak

Trantsizio energetikoan trabatuta

Euskal Herrian, erregai fosilen menpeko ereduari estu lotuta jarraitzen dugu, eta berriztagarrietan, Europako beste herrialde batzuen oso atzetik goaz. Hori ...

CAR immunoterapia: ate bat itxaropenera

Azken urte hauetan, bide berriak sortu dira orain arte tratamendurik ez zuten minbiziei aurre egiteko. Horien artean, CAR immunoterapia nabarmentzen ...

Elkarrizketak

"Naturarekiko harremana galtzeak kalte egin dio giza ongizateari"

Ekonomialaria da Unai Pascual Garcia de Azilu, baina, hazkunde ekonomiko eta materialetik harago, gizartearen ongizatean du jarria arreta. Giza ongizaterako ...

Analisiak

Adimen artifiziala jokoan

Adimen artifiziala erronka teknologiko handia da gizakiontzat: gure gaitasunak dituzten makinak sortzea. Gurekin komunika daitezkeen eta, datu-kantitate izugarriak prozesatuta, beren ...

Mundu digitala

DoH, webean pribatutasuna bermatzeko azken pausoa

Webeko jardueretan erabiltzaileon pribatutasuna eta segurtasuna bermatzeko helburuarekin, hainbat aldaketa egin dituzte azken urteetan sareko agente garrantzitsuenek. Bide horretan ematen ...

Lekukoak

“Momentuz, misterioak jarraitzen du”

Ruth Lazkoz Saez (Bilbo, 1971) EHUko Fisika Teorikoa eta Zientziaren Historia saileko irakaslea eta ikertzailea da, eta, uztailetik, baita Espainiako ...

Istorioak

Thomas Midgley: berunezko aurkikuntzak

1924ko urriaren 23an, osteguna, Ernest Oelgertek lankideei esan zien norbait jarraika zebilkiola. Ostiralean, lantegian zehar korrika ikusi zuten, “hiru batera ...

Ekinean

"Lehen sektorean eta ikerketan emakume izateak desabantailak ditu”

Izaro Zubiria Ibarguren Gaztelun jaio zen, Gipuzkoako landa-eremuko herri txiki batean, eta beti bizi izan da naturaz inguratua: "Horregatik, betidanik ...

Atarikoa

Gure gizarte-eredua krisian?

Azkenaldian, inoiz baino argiago gelditzen ari da ingurumen-krisialdi orokor batean gaudela: klimarekin, energiarekin eta ekologiarekin lotutako krisialdian bai, behinik behin ...

Gai librean

Nanomedikamentuak bularreko minbiziaren tratamendu gisa

Bularreko minbiziaren etorkizuneko tratamenduaz ari garenean, medikamentu pertsonalizatuetan pentsatu behar dugu. Gaur egungo terapien toxikotasuna murriztu eta eraginkortasuna areagotzeko, behar ...

Pirinioetako muturluzearen ekologia eta emari ekologikoen berrikuspena

Askorentzat ezezaguna izan arren, Euskal Herriko erreka garbietako harribitxietako bat dugu Pirinioetako muturluzea edo ur-satorra. Atzerakada nabarmena ari da izaten ...

Noetherren teoremarik politena

Matematikariek Noetherren teorema bat baino gehiago ezagutzen dute. Izan ere, matematikarien familia ospetsu batek darama Noether abizena. Baina, denen artean ...

Generoak bereizteko joera adimen artifizialean

— 1. irudian bi robot adimendun daude: mutil ala neska? Zein da zein?

— Baina, zertaz ari gara? Nola da posible adimen ...

Albisteak

Esne-hondarrak aurkitu dituzte historiaurreko biberoiak izan zitezkeenetan

Neolito garaiko zeramikazko ontzi txikiak aurkitu izan dira, likidoak isurtzeko balio zezakeen tutu edo mutur bat dutenak. Zaharrenak duela 5 ...

Lur azpiko urak egoera larrian egongo dira 2050rako

Nature aldizkariak argitaratu duen ikerketa baten arabera, lur azpiko uren egoera kritikoa da jada, eta 2050erako larria izan daiteke. Gizakiok ...

Animalia basatien salerosketa uste zena baino handiagoa da

Azken kalkuluek agerian utzi dutenez, munduko ugaztunen bost espezietik ia bat saldu eta eros daiteke bizitza basatiaren merkatuan. Alegia, orain ...

Gizakiak eboluzioan galdutako muskuluak enbrioietan ikusi dituzte

Beste ugaztun batzuek bai, baina pertsonok ez ditugun muskulu batzuk giza enbrioietan garatu eta gero desagertu egiten direla aurkitu dute ...

Medikuntzako Nobel saria, zelulak oxigeno-erabilgarritasunari nola egokitzen diren argitu dutenentzat

William G. Kaelin, Sir Peter J. Ratcliffe eta Gregg L. Semenzak jasoko dute Fisiologia edo Medikuntzako Nobel saria, oxigeno-mailaren aldaketara ...

Hogei ilargi gehiago aurkitu dituzte Saturnoren inguruan

Subaru teleskopioaren bitartez (Mauna Kea, Hawaii), orain arte ezagutzen ez ziren beste hogei ilargi aurkitu dituzte Saturnoren inguruan. Horri esker ...

Fisikako Nobel saria, unibertsoaren eboluzioa ulertzeko ekarpenei eta lehen exoplaneten aurkikuntzari

Aurtengo Fisikako Nobel saria kosmosari buruz zeuden ideiak aldarazi zituzten hiru ikertzailerentzat izango da. Sariaren erdia James Peeblesentzat izango da ...

Kimikako Nobel saria, litio-ioizko bateriak garatu zituztenentzat

Stanley Whittingham, John Goodenough eta Akira Yoshino ikertzaileek jasoko dute 2019ko Kimikako Nobel saria, litio-ioizko bateriak garatzeagatik. Nobel Fundazioak aditzera ...

Zebra-itxurako marrak, intsektuekiko babes

Ikertzaileek zenbait hipotesi proposatu izan dute zebren marren funtzioa azaltzeko. Besteak beste, kamuflatzeko, beroari aurre egiteko eta intsektuak uxatzeko balio ...

Antisorgailuak, klima-larrialdiari aurre egiteko

MJ Sexual & Reproductive Health aldizkariak munduko gainpopulazioaren auzia jarri du mahai-gainean. Klima-larrialdiari aurre egiteko estrategiak garatzen direnean, antisorgailuen erabilera aintzat ...

Diferentzia sozioekonomikoen isla hondakin-uretan

Australian egindako ikerketa batek agerian utzi du hondakin-uretako substantzia kimikoek eta dietaren adierazleek lotura zuzena dutela maila sozioekonomikoarekin. Astebetez sei ...

Ekaitz-sistema konplexuak behatu dituzte Saturnon

Saturnoko hainbat ekaitz polar aztertu ditu EHUko planetologiako lantaldeak, Agustín Sánchez Lavega irakasleak zuzenduta. 2018an gertatu ziren ekaitz ...

Prime edizioa, gene-ediziorako teknika berria

Nature aldizkariak oihartzun handia izan duen ikerketa bat argitaratu du: gene-ediziorako sistema berri eta eraginkorra diseinatu du David Liu Harvard ...

Kostaldearen zaurgarritasuna bisualizatzeko erreminta sortu dute

Munduko kostaldea uste zena baino hiru aldiz zaurgarriagoa da, klima-larrialdiaren ondorioz itsas mailak izan dezakeen igoerari eta kostako uholdeei erreparatzen ...

"Voyager 2" izarrarteko espazioan sartu zeneko datuak argitaratu dituzte

1977an jaurti zutenetik, 18.000 milioi km-ko bidaia egin du jada Voyager 2 espazio-ontziak. Datuek erakutsi dute duela urtebete atera ...

Margarita Salas Falgueras biokimikari aitzindaria hil da

Margarita Salas Falgueras biokimikaria hil da, 80 urterekin. Espainia basamortu zientifikoa zenean, phi29 fagoa ikertzen hasi zen, eta, hortik abiatuta ...