3362019(e)ko abendua
Erreportajeak
Trantsizio energetikoan trabatuta
Euskal Herrian, erregai fosilen menpeko ereduari estu lotuta jarraitzen dugu, eta berriztagarrietan, Europako beste herrialde batzuen oso atzetik goaz. Hori …
CAR immunoterapia: ate bat itxaropenera
Azken urte hauetan, bide berriak sortu dira orain arte tratamendurik ez zuten minbiziei aurre egiteko. Horien artean, CAR immunoterapia nabarmentzen …
Elkarrizketak
"Naturarekiko harremana galtzeak kalte egin dio giza ongizateari"
Ekonomialaria da Unai Pascual Garcia de Azilu, baina, hazkunde ekonomiko eta materialetik harago, gizartearen ongizatean du jarria arreta. Giza ongizaterako …
Analisiak
Adimen artifiziala jokoan
Helena Matute Greño - Psikologia Esperimentaleko katedraduna
Adimen artifiziala erronka teknologiko handia da gizakiontzat: gure gaitasunak dituzten makinak sortzea. Gurekin komunika daitezkeen eta, datu-kantitate izugarriak prozesatuta, beren …
Mundu digitala
DoH, webean pribatutasuna bermatzeko azken pausoa
Webeko jardueretan erabiltzaileon pribatutasuna eta segurtasuna bermatzeko helburuarekin, hainbat aldaketa egin dituzte azken urteetan sareko agente garrantzitsuenek. Bide horretan ematen …
Lekukoak
“Momentuz, misterioak jarraitzen du”
Ruth Lazkoz Saez (Bilbo, 1971) EHUko Fisika Teorikoa eta Zientziaren Historia saileko irakaslea eta ikertzailea da, eta, uztailetik, baita Espainiako …
Istorioak
Thomas Midgley: berunezko aurkikuntzak
1924ko urriaren 23an, osteguna, Ernest Oelgertek lankideei esan zien norbait jarraika zebilkiola. Ostiralean, lantegian zehar korrika ikusi zuten, “hiru batera …
Ekinean
"Lehen sektorean eta ikerketan emakume izateak desabantailak ditu”
Izaro Zubiria Ibarguren Gaztelun jaio zen, Gipuzkoako landa-eremuko herri txiki batean, eta beti bizi izan da naturaz inguratua: "Horregatik, betidanik …
Atarikoa
Gure gizarte-eredua krisian?
Azkenaldian, inoiz baino argiago gelditzen ari da ingurumen-krisialdi orokor batean gaudela: klimarekin, energiarekin eta ekologiarekin lotutako krisialdian bai, behinik behin. …
Gai librean
Nanomedikamentuak bularreko minbiziaren tratamendu gisa
Salvador Martinez, Aiala - EHUko Farmazia Teknologiako irakaslea
Hernandez Martin, Rosa Maria - EHUko Farmazia Teknologiako katedraduna
Igartua Olaechea, Manoli - EHUko Farmazia Teknologiako irakasle titularra
Santos Vizcaino, Edorta - EHUko Farmazia Teknologiako irakaslea
Bularreko minbiziaren etorkizuneko tratamenduaz ari garenean, medikamentu pertsonalizatuetan pentsatu behar dugu. Gaur egungo terapien toxikotasuna murriztu eta eraginkortasuna areagotzeko, behar …
Pirinioetako muturluzearen ekologia eta emari ekologikoen berrikuspena
Askorentzat ezezaguna izan arren, Euskal Herriko erreka garbietako harribitxietako bat dugu Pirinioetako muturluzea edo ur-satorra. Atzerakada nabarmena ari da izaten …
Noetherren teoremarik politena
Matematikariek Noetherren teorema bat baino gehiago ezagutzen dute. Izan ere, matematikarien familia ospetsu batek darama Noether abizena. Baina, denen artean, …
Generoak bereizteko joera adimen artifizialean
Lazkano Ortega, Elena - EHUko Informatika Fakultateko irakaslea
— 1. irudian bi robot adimendun daude: mutil ala neska? Zein da zein?
— Baina, zertaz ari gara? Nola da …
Albisteak
Esne-hondarrak aurkitu dituzte historiaurreko biberoiak izan zitezkeenetan
Neolito garaiko zeramikazko ontzi txikiak aurkitu izan dira, likidoak isurtzeko balio zezakeen tutu edo mutur bat dutenak. Zaharrenak duela 5.000 …
Lur azpiko urak egoera larrian egongo dira 2050rako
Nature aldizkariak argitaratu duen ikerketa baten arabera, lur azpiko uren egoera kritikoa da jada, eta 2050erako larria izan daiteke. Gizakiok …
Animalia basatien salerosketa uste zena baino handiagoa da
Azken kalkuluek agerian utzi dutenez, munduko ugaztunen bost espezietik ia bat saldu eta eros daiteke bizitza basatiaren merkatuan. Alegia, orain …
Gizakiak eboluzioan galdutako muskuluak enbrioietan ikusi dituzte
Beste ugaztun batzuek bai, baina pertsonok ez ditugun muskulu batzuk giza enbrioietan garatu eta gero desagertu egiten direla aurkitu dute. …
Medikuntzako Nobel saria, zelulak oxigeno-erabilgarritasunari nola egokitzen diren argitu dutenentzat
William G. Kaelin, Sir Peter J. Ratcliffe eta Gregg L. Semenzak jasoko dute Fisiologia edo Medikuntzako Nobel saria, oxigeno-mailaren aldaketara …
Hogei ilargi gehiago aurkitu dituzte Saturnoren inguruan
Subaru teleskopioaren bitartez (Mauna Kea, Hawaii), orain arte ezagutzen ez ziren beste hogei ilargi aurkitu dituzte Saturnoren inguruan. Horri esker, …
Fisikako Nobel saria, unibertsoaren eboluzioa ulertzeko ekarpenei eta lehen exoplaneten aurkikuntzari
Aurtengo Fisikako Nobel saria kosmosari buruz zeuden ideiak aldarazi zituzten hiru ikertzailerentzat izango da. Sariaren erdia James Peeblesentzat izango da, …
Kimikako Nobel saria, litio-ioizko bateriak garatu zituztenentzat
Stanley Whittingham, John Goodenough eta Akira Yoshino ikertzaileek jasoko dute 2019ko Kimikako Nobel saria, litio-ioizko bateriak garatzeagatik. Nobel Fundazioak aditzera eman du gure bizitzak irauli …
Zebra-itxurako marrak, intsektuekiko babes
Ikertzaileek zenbait hipotesi proposatu izan dute zebren marren funtzioa azaltzeko. Besteak beste, kamuflatzeko, beroari aurre egiteko eta intsektuak uxatzeko balio …
Antisorgailuak, klima-larrialdiari aurre egiteko
MJ Sexual & Reproductive Health aldizkariak munduko gainpopulazioaren auzia jarri du mahai-gainean. Klima-larrialdiari aurre egiteko estrategiak garatzen direnean, antisorgailuen …
Diferentzia sozioekonomikoen isla hondakin-uretan
Australian egindako ikerketa batek agerian utzi du hondakin-uretako substantzia kimikoek eta dietaren adierazleek lotura zuzena dutela maila sozioekonomikoarekin. Astebetez sei …
Ekaitz-sistema konplexuak behatu dituzte Saturnon
Saturnoko hainbat ekaitz polar aztertu ditu EHUko planetologiako lantaldeak, Agustín Sánchez Lavega irakasleak zuzenduta. 2018an gertatu ziren ekaitz handiak dira, …
Prime edizioa, gene-ediziorako teknika berria
Nature aldizkariak oihartzun handia izan duen ikerketa bat argitaratu du: gene-ediziorako sistema berri eta eraginkorra diseinatu du David Liu Harvard …
Kostaldearen zaurgarritasuna bisualizatzeko erreminta sortu dute
Munduko kostaldea uste zena baino hiru aldiz zaurgarriagoa da, klima-larrialdiaren ondorioz itsas mailak izan dezakeen igoerari eta kostako uholdeei erreparatzen …
"Voyager 2" izarrarteko espazioan sartu zeneko datuak argitaratu dituzte
1977an jaurti zutenetik, 18.000 milioi km-ko bidaia egin du jada Voyager 2 espazio-ontziak. Datuek erakutsi dute duela urtebete atera zela …
Margarita Salas Falgueras biokimikari aitzindaria hil da
Margarita Salas Falgueras biokimikaria hil da, 80 urterekin. Espainia basamortu zientifikoa zenean, phi29 fagoa ikertzen hasi zen, eta, hortik abiatuta, …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
