Gai librean
Araztegietako isurketen ezkutuko ondorioak
Gizakiok garapena bilatu izan dugu maiz, horrek ingurumenari zer kalte eragin dizkion erreparatu gabe. Garai batean, esaterako, Euskal Herriko erreka gehienak egoera penagarrian izan ziren. Baina, zorionez, askotariko koloreak loratu dira gaur egungo argazkiotan, ingurumena hobeto kudeatzearen ondorioz (1. irudia). Eraldaketa horretan, araztegiak funtsezkoak izan dira, ezinbesteko lana egiten baitute hondakin-urak ingurunera askatu aurretik. Baina arazoa erabat konpontzen al dute? Nik behintzat, tesia hasi aurretik, hala uste nuen.
Exergia: eraikinetan energia-efizientzia sustatzeko tresna
José M. Sala Lizarraga - ENEDI ikerketa-taldea
Eider Iribar Solaberrieta - Eraikuntza Kalitatearen Kontrolerako Laborategia
Zein da pisutsuago 1 kg lasto edo 1 kg burdina? Askok badakite erantzuna: pisu-unitatea kg-a bada, berdin pisatuko dute. Antzeko …
Georges Laplace: dialektika eta askatasuna
Georges Laplace arkeologoak (Paue, 1918-2004) modu independentean jardun zuen ikertzen, Europako paleolito-aditu nagusietako bat bihurtu zen arte. 1950eko hamarkadan, metodologia …
Irrati-telemetria: okil gibelnabarren sekretuak erakutsi dituen iraultza
Villanua Inglada, Diego - Albaitaria
Campion Ventura, David - Biologoa
“Trrrrrrrr. Trrrrrrrrr”. Egun-argitzea, Nafarroako oihan trinko batean. Laino artean, okil gibelnabarra ari da pago-adar batean “danborra joz” bere lurraldea hori dela aldarrikatzen. Bat-batean, hegan abiatu, eta basoak irentsi du. Nora joan ote da? Auskalo!
Biodibertsitatearen ezagutza-mapak
Mendeetan metatutako historia naturaleko laginen digitalizazio-lanekin batera, iraultza teknologikoak big dataren aukerak ekarri ditu biodibertsitatearen alorrera. Espezieen banaketa ezagutzeko …
Farmakokutsadura: medikamentuak ere naturaren kutsatzaile?!
Lertxundi Etxebarria, Unax - Arabako Osasun Mentaleko farmazialaria
Orive Arroyo, Gorka - Farmazian doktorea. Biofarmazia, Farmakozinetika eta Farmazia-teknologiako irakasle kolaboratzailea
2000 eta 2004 bitartean, nabarmenki igo zen, Asian, sai bizkarzuri bengalarren (Gyps bengalensis) ale heldu eta gazteen heriotza-tasa. Ondorioz, bortizki murriztu zen haien populazioa, eta galzorian geratu zen Asiako sai-espezie nagusietarikoa zena. Heriotza haien erruduna oso ezaguna zaigun farmako bat izan zen: diklofenakoa (antiinflamatorio ez-esteroideoen taldekoa).
Polifenolen erabilera, obesitatearen kontrako estrategia ona?
Gainpisua eta obesitatea gure gorputzeko gehiegizko gantz-metaketa da. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) datuen arabera, 2016. urtean, helduen % 52 baino gehiagok gainpisua edo obesitatea zuen, orobat 5 eta 19 urte bitarteko 340 milioi haur eta nerabek. Izan ere, obesitatea hirukoiztu egin da 1975. urtetik gaurdaino; igoera bortitz horretan faktore ugarik eragiten badute ere, oro har, elikadura-patroian eta eguneroko ariketa fisikoan (lanpostuak, hiri edo herrietatik mugitzeko erak, aisialdian egiten ditugun ekintzak, etab.) gertatu diren aldaketek sortu dute.
Gaixotasun kardiobaskularra: fisiopatologia eta tratamendu berriak
Asier Benito Vicente - Ikertzailea
Unai Galicia García - Doktoregaia
Asier Larrea Sebal - Doktoregaia
César Martín Plágaro - Irakaslea eta ikertzailea
Gaixotasun kardiobaskularrak bihotz eta odol-hodien nahasmenduen multzoa dira, eta haien kausa nagusietako bat aterosklerosia izeneko patologia da, arterietan kolesterola metatzeagatik garatzen dena. Berrikuspen honetan, aterosklerosiaren fisiopatologia eta proposatu diren tratamendu berriak azaltzen dira.
DNAren erabilera ezkutuak
Mikel Gartziarena San Policarpo - EHUko ikertzailea
DNA bizitzaren zimendu izateaz gain, egungo zientziaren ikono ere bihurtu da. Askok ez dakite, ordea, DNA testuinguru biologikotik haratago eramaten hasi dela, nanomaterial gisa eskaintzen dituen aparteko propietateak tarteko. Artikulu honetan, DNAren ahalmenak eta DNAn oinarritutako aplikazio nanoteknologikoak aztertzen dira.
Materia ilunaren barrenak arakatuz
Gaur egun, unibertsoa osatzen duten osagaien % 5 besterik ez da ezagutzen, materia arrunta deritzona. Unibertsoaren osagai misteriotsuen % 27 materia da eta beste % 68, berriz, energia; osagai horiei materia ilun eta energia ilun esaten zaie. Osagai ilunen izaera ezagutuz gero, gai izango ginateke unibertsoaren eboluzio osoa azaltzeko; sorreratik gaur egun arte, alegia. Ondorioz, zer da materia iluna? Zerez dago osatua?
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
