Residuos eléctricos e electrónicos
Até a data, o 90% do total de aparellos foron depositados en vertedoiro sen ningún tipo de tratamento previo, pero ultimamente a acumulación destes residuos está a converterse nun problema grave.
Segundo un informe emitido pola Unión Europea, en 1998 xeráronse seis millóns de toneladas de residuos eléctricos e electrónicos (RU) en toda Europa (4% do total de residuos urbanos). Este informe prevé que o volume anual destes residuos aumentará do 3% ao 5%. Isto significa que os HEE crecen a unha velocidade media do triplo que os residuos urbanos.
Os aparellos eléctricos e electrónicos son moito máis difíciles de reciclar que o vidro ou o papel. Cada aparello está composto por circuítos, cables, plásticos, interruptores de mercurio, tubos de raios catódicos, pantallas de cristal líquido, acumuladores, aparellos de iluminación, condensadores, resistencias, etc. Ademais, cada un destes compoñentes contén materiais nocivos paira o medio ambiente, entre os que destacan os metais pesados (mercurio, chumbo, cadmio e cromo), as sustancias halogenadas (como CFCs ou bifenilos policlorados), a PVC, os materiais bromados de protección de incendios, o amianto e o arsénico.
Como xa se indicou, estes residuos e materiais foron depositados en vertedoiros sen ningún tipo de tratamento, co consecuente risco de contaminación. Considérase que as altas concentracións de metais pesados e sustancias halogenadas que se miden en vertedoiros son consecuencia directa da acumulación de HEE. Ademais, a presenza de sustancias en diferentes tipos de sustancias, ao queimar residuos, dá lugar a numerosas reaccións químicas, cun alto risco de emisións á atmosfera de moléculas como as dioxinas. A acumulación de metais pesados e sustancias químicas en lugar de quéimaa en vertedoiros controlados supón un risco de lixiviación, é dicir, de disolución en augas pluviais e filtración a chans próximos ao vertedoiro.
Por todo iso, fai un par de anos a Unión Europea lanzou un proxecto de directiva que regulará os HEE. Con iso preténdese limitar a cantidade de materiais perigosos utilizados na produción de aparellos eléctricos e electrónicos e fomentar a reciclaxe de HEE xa acumulados. A Directiva establece que paira finais de 2006 deberase reciclar en toda Europa entre o 70% e o 90% dos HEE, e a partir do 1 de xaneiro de 2008 substituiranse os metais pesados e os materiais bromados de protección de incendios por outros materiais menos nocivos.
Historia da reciclaxe
O caso dos computadores é bastante significativo. Desde que fai 25 anos comezamos a utilizar estas ferramentas, o crecemento foi espectacular. Pero os computadores iniciais eran grandes dispositivos do tamaño dun armario. Paira cada un dos aparellos nos que se necesitaba unha chea de materiais e a súa deterioración resultaba rendible paira a compañía produtora a reciclaxe dos metais pesados presentes no mesmo. Con todo, co paso do tempo, os computadores fóronse facendo cada vez máis pequenos e cada vez utilízase menos material –e multiplicáronse os distintos tipos de materiais–. Por iso, actualmente non é rendible paira as empresas produtoras a reciclaxe de metais pesados e outros materiais. A directiva lanzada pola Unión Europea propón que os produtores asuman os gastos de reciclaxe dos HEE, de forma que no deseño dos novos aparellos téñase en conta a reciclaxe de materiais e facilítese na medida do posible o proceso.
Numerosas empresas da Comunidade Autónoma do País Vasco han comezado a adiantarse este ano. Exemplo diso é o proxecto ‘Recifrigo’, desenvolvido polo departamento de electrodomésticos de Fagor, en colaboración coa empresa INASMET, que analiza o grao de reciclabilidad dos frigoríficos.
Pero, como se poden reciclar estas ferramentas?
Non hai máis que ver cantos aparellos eléctricos e electrónicos existen no mercado paira entender a complexidade que pode supor a reciclaxe dos mesmos.
En primeiro lugar, hai que clasificar cada un dos aparellos que se uniron e diferenciar os seus compoñentes: carcasas de plástico, tubos de raios catódicos, cables, etc. Logo cada compoñente fará un camiño diferente. Os compoñentes reutilizables enviaranse aos produtores. Os materiais reciclables (plásticos, metais pesados, vidro e outros) separaranse manualmente na medida do posible. As fraccións non aptas paira a reciclaxe enviaranse a vertedoiros queimados ou controlados.
Os maiores problemas preséntanse á hora de caracterizar os compoñentes cunha gran mestura de materiais. Até a data realizouse de forma manual, pero o manexo de materiais altamente contaminantes ten una gran incidencia na saúde dos traballadores. Ademais, cada vez utilízanse compoñentes máis pequenos nos aparellos e á hora de reciclar a necesidade de máquinas especializadas é maior. Nos últimos anos están a aparecer numerosas máquinas e métodos de separación mecánica destes materiais.
E en que consiste a Comunidade Autónoma do País Vasco? Á vista dos bos resultados obtidos na experiencia piloto celebrada en Bilbao en 1994, a partir de 1997 estendéronse os Garbigunes a toda a comunidade. Neles os HEE empezaron a sumar e a cantidade acumulada ha ido crecendo de forma constante. No ano 2000, por exemplo, recolléronse 710.707 quilos de HEE. Na actualidade recíclase o 77,73% do recolleito (vidro, ferro e cables), mentres que o 0,3% dos residuos tóxicos envíanse a xestores autorizados e os plásticos non se reciclan debido a que actualmente non existen mercados paira plásticas reciclaxes. Por iso, o 21,97% dos HEE destínanse a vertedoiros controlados. O obxectivo da directiva publicada pola Unión Europea é reciclar 4 quilos de HEE por habitante e ano. Actualmente só se reciclan 2,4 quilos, polo que queda un longo camiño por percorrer. |
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
