Orobengoa, Olatz

Eta petrolioa gure etxeetara heldu zen...

Biblian badaude petrolioari buruzko aipamenak; Marco Polok ere, bere bidaien kroniketan, aipatu zuen Kaspiar Itsasoaren inguruan petrolio-komertzio oso aberatsa zegoela. Baina XIX. menderaino salto egin beharra dago petrolioaren inguruan gaur egun dauden tirabira guztien jatorria ulertzeko.

Petrolioaren nondik norakoa munduan

Andrew Benson: "Fotosintesiaren kimika eta egitura magikoak dira"

Andrew Benson biokimikari estatubatuarrak argitu zuen Calvinekin batera fotosintesiaren gako garrantzitsuenetako bat. Bien artean landareetan karbonoa nola finkatzen den aurkitu zuten eta, bien omenez, prozesu horri Calvin-Benson zikloa izena eman zitzaion. Iruñeara hitzaldi bat ematera etorri zen, eta berarekin hitz egiteko aukera izan genuen.

Itsasoa gorriz tindatzen denean...

Marea beltza ez da itsasoa kaltetzen duen koloredun marea bakarra. Marea gorria ere kaltegarria da itsasoko biziarentzat, nahiz eta fenomeno naturala izan.

Paracelso: medikuntzaren iraultzailea

Ziur aski inori ez zaio Theophrastus Phillipus Aureolus von Hohenheim izena ezaguna egingo, baina izen luze horren atzean dagoen pertsonak izan zuen eraginik Errenazimentuan. Paracelso –Celsoren gainetik dagoena– izenez da ezaguna pertsonaia historiko hori. Medikua, zirujaua, alkimista, zientzialaria eta filosofoa izan zen, eta gaur egun ezagutzen ditugun medikuntzaren eta kimikaren lehen oinarri zientifikoak ezarri zituen.

Arkitektura bioklimatikoa

Ekonomiaren garapenarekin oso lotuta doa eraikuntzen beharra. Gero eta etxebizitza, fabrika, bulego... gehiago behar dira, eta etengabe eraikitzen da munduko zoko guztietan. Hala ere, gutxitan hartzen da kontuan eraikuntza batek ingurumenean zenbaterainoko inpaktua duen.

Nature aldizkariaren azala ikertzaile euskaldun batentzat

Edozein zientzialariren ametsa da Nature edo Science aldizkarietan bere artikulua argitaratua ikustea. Hala ere, hori ez da askoren eskura egoten. Aldizkari horien arduradunek oso irizpide zorrotzak izaten dituzte artikuluak aukeratzeko garaian, eta argitaratu aurretik gai horretan adituak diren zientzialarien eskutik pasatzen dira, okerrik ez dela egin ziurtatzeko. Xabier Irigoienek lortu du amets hori, Nature aldizkariaren irailaren 26ko alearen azalean agertu baitzen berak eginiko ikerketa.

Zelula-mintza: zelularen kanpo-erlazioen arduraduna

Izaki bizidun guztiek energia behar dute bizitzeko, eta energia hori elikagaietatik lortzen dute. Guk elikagaiak jaten ditugunean, digeritu eta, odolaren bitartez, gure gorputz osoko zelula guztietara garraiatzen dira beharrezkoak diren molekulak. Zeluletan elikagaiak eta oxigenoa energia bilakatzen dira.

Itsaso Hila: Bizi-bizirik dagoen lakua

Itsaso Hila ez da itsasoa eta ez dago hila. Itsas mailatik beheren dagoen laku oso gazia da, eta dituen ezaugarri bereziengatik da ezaguna.

Babes erradiologikoa... ezinbestekoa

Ezer gutxi dakigu gure eguneroko bizitzan hainbat eta hainbat gauzatarako erabiltzen diren isotopo erradioaktibo eta erradiazio-iturriei buruz, oro har. Hori bai, guretzat argi dago, besteak beste, Hiroshima, Nagashaki eta Txernobil izenek zuzeneko erlazioa dutela erradioaktibitatearekin, eta, gainera, burura datorkigun irudia ez dugu batere gustuko. Bada, 2001eko abenduan atera zen erradiazio ionizatzaileen kontra babesteko araudi berria, eta dagoeneko hasiak dira adituak araudi berri horren inguruko lehen hausnarketak egiten. Aitzakia hori dela, erradiazio-iturrien motak, zertarako erabiltzen diren eta haietatik nola babestu behar dugun aztertuko dugu. Geoffrey Webb fisikari britainiarrak erradiazioen gaiaren inguruan egin du lan bere bizitza guztian. Erradiazioen dosimetriaren eta babes erradiologikoaren inguruan egin du lan batik bat, izan ere, 20 urtez Britainia Handiko Babes Erradiologikorako Kontseiluan aritua da. 1998an erretiratu eta Nazioarteko Babes Erradiologikorako aholkulari-lanak betetzen iragan ditu azken urteak, eta gaur egun IRPA (International Radiation Protection Association) erakundeko presidentea da. Bilbon egin zen Babes Erradiologikoari buruzko kongresuan hitzaldi bat eman zuen erradiazioen dosimetriaren eta horiek mugatzeko araudiaren inguruan, eta harekin puri-purian dagoen gai horren inguruan hitz egiteko aukera izan genuen.