A relación entre comer carne e clima

“Cambio climático e rumiantes: anxos ou demos?”. Este é o título dunha sesión de debate celebrada no centro de investigación do cambio climático BC3. Os investigadores Pablo Manzano Baena (Universidade de Helsinqui) e Agustín Do Prado Santeodoro (BC3) achegaron primeiro a súa visión; despois, Arantza Aldezabal Roteta (UPV-EHU) e Haritz Arriaga Sasieta (Neiker) tomaron parte no debate, de forma breve e ao final, outros investigadores e actores do sector.

Os pastos, os gases de efecto invernadoiro, os modelos gandeiros, a saúde e o benestar, a biodiversidade, a economía… O tema foi analizado desde moitas marxes. Por tanto, as consecuencias tamén foron variadas, pero en resposta á pregunta de partida pódense destacar dúas ideas: por unha banda, a influencia do consumo de carne no clima é complexa, non se limita ao metano xerado polos rumiantes, e doutra banda, a gandaría e o pastoreo extensivo son beneficiosos paira o medio ambiente.

Manzano abordou a cuestión desde unha perspectiva socio-ecosistémica e expuxo as conclusións da recente investigación publicada na revista Climate research. Segundo el, antes de que o home fose gandeiro, outros herbívoros ocupaban os lugares que ocupa o gando na actualidade e eles tamén ían emitir metano á atmosfera. “Ademais, tendo en conta que a gandaría ten 10.000 anos e que o cambio climático impulsado polo home só é de 200, non parece que deba ter tanta influencia gandeira”.

Anunciou que aínda que se abandonase a gandaría, en moitos lugares o problema sería o mesmo ou similar: “Non se investigou moito sobre a influencia das termitas no clima, pero na zona tropical é moi probable que en caso de desaparición do pastoreo, estas ocupen o lugar que ocupa o gando na actualidade. Ademais, sen herbívoros, o sasis comezaría sen límites, o que facilitaría a aparición de incendios. E os incendios tamén liberan gases de efecto invernadoiro á atmosfera”.

Manzano considera que a substitución da gandaría por outros sistemas de cría non é una solución. Pola contra, aínda que se logre reducir as emisións de metano, increméntase o impacto ambiental. Iso si, hai que analizar ben como debe ser a gandaría paira reducir as emisións e ao mesmo tempo aumentar a produtividade.

“As solucións deben ser locais. Por exemplo, nos países empobrecidos, as cociñas de gas que usan estiércol poden ser apropiadas, xa que ademais de mellorar a calidade do aire no interior do fogar, converten o metano en dióxido de carbono, que ten menos efecto invernadoiro que o metano”.

Como e que se mide

Na xornada xustificouse a complexidade do impacto do consumo de carne no clima. ED. : De arquivo.

Pola súa banda, Do Prado criticou os sistemas de medición de gases de efecto invernadoiro na produción de carne. De feito, os rumiantes, illados, emiten moito máis que outras especies cárnicas (porcos, aves...), debido sobre todo ao metano que se xera na dixestión da celulosa. Con todo, se se analiza o impacto de todo o sistema produtivo, a conclusión é que dependendo do tipo de produción, a cantidade de gases emitidos varía considerablemente e por tanto, o impacto producido no efecto invernadoiro.

Tamén se enfrontou a outro motivo en contra do gando. De feito, hai quen argumenta que a gandaría extensiva ocupa un terreo excesivamente grande, polo que considera que sería mellor utilizala paira fins agrícolas. Segundo Do Prado, con todo, a maior parte desta zona non é apta paira a agricultura: “A maioría son zarzas e terras marxinais que non serven para nada”.

Tamén deu datos: só o 14% da materia seca que consumen os rumiantes compite coa alimentación humana. Con todo, os compoñentes utilizados na alimentación de monogástricos compiten en maior medida cos humanos (millo, legumes, etc.).

Por outra banda, o impacto do consumo de carne no cambio climático é realmente baixo en comparación con outros hábitos de consumo como a viaxe en avión ou en coche. Por exemplo, un voo de ida e volta desde Bilbao a Amsterdam xera unhas emisións anuais equivalentes ao consumo de carne por parte dunha persoa.

Todo iso sen prexuízo da mellora da produtividade gandeira en beneficio da emerxencia climática. Entre outras cousas, Do Prado propuxo optimizar o crecemento gandeiro paira reducir ao mínimo os recursos necesarios. Xunto a iso, habería que analizar e mellorar adecuadamente os procesos xeradores de verteduras. E engadiu outra medida: reducir a cantidade de comida que se tira.

Ao final, Aldezabal e Arrieta coincidiron na separación dos sistemas de produción, xa que non se pode equiparar o efecto da gandaría extensiva sobre o clima e o medio ambiente en xeral co dos cultivos intensivos. Por tanto, a pregunta inicial (anxo ou demo) non ten una resposta circular, senón que ten moitas arestas, e una delas está clara, paira todos os que participaron no coloquio: comer carne da gandaría extensiva do lugar non se pecou.