Erreportajeak
Kleopatra, perlak eta luxua
Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia
Ostra bat jateko orduan, edozeinek pentsa lezake barruan perla bat aurkituko duela. Baina hori ez da horrela izaten, izan ere, perlak ekoizten dituzten ostrak eta jateko erabiltzen ditugunak ez dira talde berekoak, ez daude oso ahaidetuta eta. Areago, biak urtarrak eta kasu gehienetan itsastarrak diren arren, familia taxonomiko desberdinetako animaliak dira, nahiz eta antzeko ezaugarri morfologiko eta fisiologikoak dituzten.
Naturaren seme ezkutuak
Unibertsoak sekretu asko dauzka guretzat gordeta. Urteen poderioz, horietako batzuk ulertu ditugu, beste batzuk ulertzeko bidean gara eta nork daki zenbat gehiago ikustea suertatuko zaigun.
Poluzio-jaleak
1989an, Exxon Valdez petrolio-ontziak istripua izan zuen Alaskan. 40 milioi litro petrolio isuri ziren itsasora, 1.600 km kosta poluitu ziren eta 1.500 milioi dolar gastatu zituzten garbiketa-lanetan. Marea beltza garbitzeko, hainbat teknika erabili ziren; tartean, bakterio petrolio-jaleen laguntza ere izan zuten. Ordutik, bizidunen garbitzeko ahalmenean oinarritutako teknikek dezenteko aurrerakada izan dute.
Bista ederra espaziotik?
Nazioarteko Espazio Estazioa toki paregabea da Lurrari begiratzeko. Hamazazpi leiho daude, horietako bederatzi Lurrari begira, eta ez, kasualitatez. Astronautek, kamera eskuan, egunero bisitatzen dituzte. Begiak gozatzeko, eta ikertzeko.
Felix Goñi, mintzekin maitemindutako gizona
2002ko Ikerkuntza Saria Felix Goñik irabazi du. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak ikerkuntza-alorrean ematen duen sariaren irabazlea nor den, orain arteko ibilbidea zein izan den eta gaur egun zertan diharduen jakiteko, berarengana jo dugu. Euria goian behean ari duela, goxo hartu gaitu Leioako Biofisika Unitateko bulegoan.
Barrura begira
Gaixoak sendatzeko diagnostiko azkarrak eta zehatzak egitea ezinbestekoa da. Galderak egiten jakiteak, sintometan arreta jartzeak, miaketak ondo egiteak eta begi klinikoa izateak asko lagun dezakete diagnostiko egokiak egiten. Hala ere, gaitza bera begiz ikustea baino diagnosi hoberik ez dago. Azaleratzen diren gaixotasunekin sendagileek erraz erabaki dezakete zein gaixotasunen aurrean dauden; azaleratzen ez direnekin, ordea, teknologiak urteetan garatu dituen teknikak erabili behar dituzte, nahitaez.
Itsasoa gorriz tindatzen denean...
Marea beltza ez da itsasoa kaltetzen duen koloredun marea bakarra. Marea gorria ere kaltegarria da itsasoko biziarentzat, nahiz eta fenomeno naturala izan.
Zientzia eta teknikarako euskara zuzena
Zientzia eta Teknikarako Euskara. Zenbait hizkuntza-baliabide liburu mardula azaroaren hasieran kaleratu zuten Martxel Ensunza, Jose Ramon Etxebarria eta Jazinto Iturbek, UEUren eskutik. Liburuari buruzko bi hitz egiteko asmoz, Jose Ramon Etxebarriarekin elkartu gara; egindako lanagatik batzuek eta besteek zorionak emanez bidalitako eskutitzak irakurtzen ari zela harrapatu dugu.
Sukarra: kezkatzeko arrazoirik ba ote?
Sukarrak adierazten digu gure gorputzean zerbaitek ez duela behar bezala funtzionatzen: normalean birus edo bakterio bat dagoen seinale da. Sukarra oso handia ez bada, ez dago zertan kezkatu. Tenperatura altua denean (39 °C-tik gora) edo defentsak gutxituak dituzten pertsonei eragiten dienean (gaixo kronikoak, ume oso txikiak edo zaharrak, kasu) bakarrik hasi beharko genuke sukarraren kontra.
Koloideak: zer, non eta zertarako
Oso partikula txikiak dira koloideak, 10 -9 -10 -6 m bitartekoak; hau da, odolean dauden hemoglobina-molekulak bezain txikiak edo esnea osatzen duten koipe-tantak bezain ‘handiak’. Koloideek egunero horren sarri erabiltzen ditugun hainbat kosmetiko, detergente, sendagai eta janari osatzen dituzte. XXI. mendean, kimikaren erronka nagusietariko bat koloideen ezaugarriak ondo ulertzea izango da.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
