Otaolaurretxi, Jon
Hizkuntzak, geneak eta migrazioak
Gizateria sortu zenez geroztik, Homo sapiens sapiens gizakiak Ekialde Hurbiletik irtenda hiru migrazio nagusi izan dituela pentsatzen da. Duela 100.000 urte inguru gertatu zen lehenengoa, orain dela 40.000 urte bigarrena eta K.a. 7.500.ean hirugarrena. Horien ondorioz hizkuntzak eta geneak munduan era berezian daude barreiaturik.
Automobil elektrikoa: nahi eta ezin
Gure hirietako atmosfera besteak beste automobilek zikintzen dutela esanda ez dugu ezer berririk frogatuko. Poluzioaren arazoa gero eta larriagoa dela ere bistan da, baina benetan zaila litzateke konponbidea aurkitzea. Batzuen ustez irtenbidea automobil elektrikoak eskain dezake.
Supereroaleak. Itxaropenak izoztuta?
Supereroale edo erresistentzia elektrikorik gabeko eroaleen arazoa pil-pilean egon da 1986. urteaz gero. Orduan izan ere, tenperatura altuko supereroankortasuna (-238°C-koa) aldarrikatu zen askoren ametsak errealitate bihurtzeko itxaropena piztuz. Supereroaleak industrialki aplikatzeko itxaropenak ordea, izozturik diraute oraindik.
Lurrak ikara du
Aldian behin munduko bazterren batean Lurrak bere faktura pasatzen du. Ikaraz hasten da, dardarka, zenbaitetan herri osoak suntzitzeraino. Iranen, Armenian eta San Frantziskon ezagutu dute duela gutxi lurrikara zer den. Non eta noiz izango da hurrengoa? Ba al dago aurresaterik?
Erlauntzetako barroasia, desagertuko ote?
Barroasia, erleek duten gaitzik ankerrena, Asia eta Europa guztiko erlauntzetara hedaturik dago jadanik. Varroa jacobsoni izeneko zorri batek erleari odola zurgatzen diolako, barroasia berebiziko kalteak eragiten ari da ezti-produkzioan. Frantzian ordea, ikerle-talde bat “usaimen-tranpa” bat prestatzen ari da barroaren kontra.
Kalifornian lurrak dar-dar
Joan den urteko urriaren 17an San Frantzisko lurrikara bortitzak astindu zuen. San Andreseko failaren mugimenduak sortua zen, noski. Faila hori baino hobeto aztertu eta zaintzen denik ez dago munduan, baina hala ere lurrikarak non, noiz eta nolakoak izango diren ezin dute zehatz-mehatz aurresan.
TGV. Abiadura handiko tren berria
Frantzian ezaguna da Parisetik Lyonerako eta Mediterraniorako TGV edo Abiadura Handiko Trena. 1981. urtean errail gaineko munduko marka ezarri zuen (380 km/h), baina azken aldian (1989.eko abenduan) Parisetik Atlantiar Ozeanora doan Abiadura Handiko Trenak hautsi du marka hori (482,4 km/h) eta aurtengo irailean izango dugu Baionan.
Hegazkina eta helikopteroa elkarturik
Ezaguna da helikopteroek bertikalki aireratzeko eta lurrartzeko duten erraztasuna. Hegazkinak berriz, oso azkarrak dira desplazamendu horizontaletan. Texaseko Bell Helicopter etxeak atera berri duen Osprey ereduak, bi abantaila horiek biltzen ditu bere baitan.
Automobilek eragindako poluzioa
Tapia, Xipitri -
Gasolinazko eta dieselezko motoreak dira oraingoz poluzio-bide garrantzitsuenak. Hala ere, urtetik urtera gogortzen doa poluzioaren aurkako arautegia eta automobil-fabrikatzaileek sistema berrien ikerkuntzan gero eta inbertsio handiagoak egiten dituzte.
Motore elektriko mikroskopikoak
Ohituak gaude azken aldi honetan elektronikan zirkuitu integratuen arloan oso neurri txikiak erabiltzen. Miniaturizazioari esker transistoreen tamaina ia molekulen parera etorria dago. Oraingo honetan ordea, beste marka baten berri eman nahi dugu. Izan ere duela gutxi motore elektriko mikroskopikoak lortu dituzte; jostorratzaren zuloan dozena bat motore sartzeko modukoak.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
