Software libre, moito máis que conta de catro frikis
Os computadores, como moitas outras tecnoloxías, tiveron una longa historia antes de estenderse a toda a sociedade, máis longa do que creemos. Naceron no mundo académico-universitario. A principios do século XX e a partir da década dos 80 empézanse a converter en usos globais. Mentres tanto, nesta época entre os anos 50-80, as computadoras eran máquinas grandes e caras, e só estaban en universidades e grandes empresas. En canto ao software que se facía paira eles, era habitual que se difundise e distribuíse gratuitamente e libremente, que se fixese achegas ao software doutros... Por unha banda, porque sempre foi costume publicar e compartir descubrimentos no mundo académico; por outro, porque os produtores de computador tamén vían con bos ollos que os programas que facían máis útiles os seus carísimas máquinas fosen gratuítos e accesibles. Hacker foi filosofía e época.
Con todo, en 1980 a lei de copyright estendeuse ao software. E debido á expansión que estaban a ter as computadoras, o software converteuse nunha oportunidade de negocio e xurdiron empresas de software que vendían unicamente o código binario ou compilado do software, non o código fonte.
Ante este novo panorama, Richard Stallman, do Laboratorio de Intelixencia Artificial do MIT (Massachusetts Institute of Technology), abandonou a organización e fundou a FSF (Free Software Foundation ou Fundación do Software Libre), co obxectivo de recuperar a filosofía do hacker que coñeceu e impulsar o software libre. Na súa opinión, o software debe ser libre, porque cre que compartir coñecemento é imprescindible para que a sociedade avance e, doutra banda, ser libre permite realizar programas de mellor calidade.
Pero que é exactamente software libre? Definición publicada pola FSF en 1986 por Stallman. Un software é libre se o seu usuario ten catro liberdades (utilizando a numeración desde o 0 habitual en informática):
0 liberdade: liberdade de execución do programa sexa cal for a súa finalidade.
Liberdade 1: liberdade de analizar o programa e adaptalo ás propias necesidades.
Liberdade 2: liberdade de copia do programa e de distribución de copias.
Liberdade 3: Liberdade de mellorar o programa e de difundir a versión mellorada para que todo o mundo benefíciese.
Paira garantir estas liberdades é necesario que o código fonte dos programas sexa aberto. Doutra banda, ademais da definición de software libre, FSF e Stallman deron a coñecer o concepto de copyleft (manter a dispoñibilidade en caso de modificar ou mellorar o software que se distribúe libremente) e inventaron a primeira licenza de distribución de software libre por copyleft (GPL ou Xeral Public License).
Stallman tamén puxo en marcha o proxecto GNU, cuxo obxectivo era dispor de todo o sistema necesario nun computador e dos programas máis comúns como software libre. A maior parte dos programas que require un sistema básico (o propio Richard Stallman elaborou moitos dos instrumentos necesarios paira o desenvolvemento do software, aínda moi utilizados, como o editor de textos Emacs e o compilador GCC C), e un estudante finlandés chamado Linus Torvalds, desenvolvendo o núcleo do sistema operativo que faltaba. O sistema operativo era o mesmo que os sistemas UNIX e denominouse Linux.
Moito máis que Linux
Foi entón cando empezou a expandirse aos poucos o software libre, a través de Linux, tentando romper o monopolio de Windows. E desde entón, moita xente asocia software libre con Linux, e por iso está tan estendida a crenza de que é cousa de catro frikis informáticos. Pero o software libre non é só Linux. Son moitos outros programas: Os navegadores web Mozilla Firefox e Google Chrome, que abarcan máis da metade do mercado, a gama de programas de ofimática LibreOffice, o programa de debuxo GIMP, o software de deseño 3D Blender, etc.
E en moitos ámbitos que non son os computadores dos usuarios comúns, predomina o software libre. Por exemplo, máis do 90% dos supercomputadores que permiten o progreso da ciencia funcionan con Linux.
Así mesmo, máis do 60% dos servidores web teñen como sistema operativo Linux. E a maioría do software utilizado en: Servidores web Apache, nginx ou lighttpd, base de datos MySQL, linguaxes de programación Python, Perl e PHP, MediaWiki (software utilizado por Wikipedia), Drupal, Joomla!, Software Plone ou WordPress CMS (Content Management System) e moitos máis. Se non todos eles estivesen, seguramente non existiría a Internet que coñecemos: os servizos de albergue de webs, blogs, etc. serían moito máis caros por licenzas de software, e moitos individuos ou pequenas empresas non poderían contratalo.
En Smartphones e tablets tamén é importante a presenza de software libre, tal e como vos informamos no número de outubro de 2010. Se non fóra polo sistema operativo Android desenvolvido por Google paira estes dispositivos e baseado en Linux, debido ao custo de desenvolvemento do seu propio sistema operativo e á dificultade de conseguir un atractivo número de aplicacións ao redor deste sistema operativo, paira outros fabricantes sería difícil romper o monopolio de facto obtido por Apple, e non habería una alternativa adecuada aos seus custosos e pechados produtos. Con todo, grazas a iso, máis da metade dos smartphones actuais dispoñen dun sistema operativo libre, mentres que nas tablets o número de usuarios de Android aumenta paulatinamente. Por último, non podemos esquecer a influencia do software libre noutros ámbitos como a fotografía, a literatura, a música, a enciclopedia e o audiovisual, a creación da idea de cultura libre...
O software libre xa non é una utopía tola duns poucos hackers idealistas: non é cousa duns poucos hackers idealistas, porque moitas empresas moi importantes como Google están a promover e financiando o software libre (aínda que sexan intereses económicos propios: paira estas empresas é máis barato utilizar ferramentas libres, melloralas e adaptalas ás súas necesidades que desenvolver desde cero); e non é una utopía tola porque xa cambiou o noso mundo.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
