Presos en redes sociais
Fai cinco ou seis anos, coa chegada da Web 2.0, pasamos de ser meros consumidores de Internet a ser creadores en moitas persoas, blogs, wiki, etc. Pero fai dous ou tres anos produciuse una nova revolución: a das redes sociais; Facebook, Twitter, Tuenti, etc. Nestes tampouco somos destinatarios pasivos; nós tamén creamos e interactuamos, pero dunha maneira máis informal e nun círculo máis pechado, co obxectivo de lecer. Por iso é normal que haxa moita máis xente que entre nelas. En Facebook, por exemplo, máis de 500 millóns de usuarios están a repartir fotos, actividades e achados na rede cos seus amigos.
Con todo, as redes sociais, sobre todo Facebook, tiveron tanto éxito como crítica desde o seu nacemento. A principal crítica é si garanten una verdadeira privacidade en canto ao seu contido (mesmo nas condicións de uso de Facebook hai cláusulas controvertidas que din que a propiedade do contido que sobe pasa a mans da empresa). Outra crítica é que polo tempo que se dá nas redes sociais, cada vez hai menos xente e contidos zumentos nos blogs, etc.
Redes sociais actuais, pechadas e centralizadas
Ademais destes problemas, o inventor da web, Sir Tim Berners-Le, advertiu doutros, posiblemente peores, nun artigo publicado na revista Scientific American. Nel lembra os principios da creación da web (universalidade, descentralización, estándares abertos, neutralidade da rede...) e resalta o retroceso que fixemos ultimamente nestes aspectos. Ademais, advirte sobre o prexuízo que as redes sociais actuais fan aos principios básicos da web. En concreto, si nunha hipotética web do futuro a maior parte da actividade centrásese nunha única rede social, asegura que non se cumprirían os principios de universalidade e descentralización.
En lugar de universais, as redes son totalmente pechadas: podes interactuar cos amigos que están nesa rede, pero non cos que están noutras redes. Deste xeito, a xente inscríbese na rede que máis amigos ten e ao final todo o mundo concéntrase nunhas poucas redes e todo queda totalmente centralizado. Ademais, prodúcese o monopolio ou oligopolio dunha ou varias empresas, o que só supón un dano.
As razóns contra o peche non son só éticas ou filosóficas, senón tamén prácticas. Na actualidade é frecuente a distribución de entrevistas, por exemplo. É moi habitual que aparezan artigos nun blog, revista ou outro tipo, e que se lles permita deixar respostas e crear una conversación, pero logo a xente comparte este artigo cos seus amigos da súa rede social, en Facebook, en Twitter ou noutro, onde a xente tamén deixa respostas. Ao final, o diálogo que pode enriquecerse moito coas achegas dunha chea de persoas queda disperso en diferentes lugares.
Ademais, todo o contido que imos creando nunha rede social (comentarios, fotos, enlaces...) queda preso nela. Teñen contido alí e nun momento dado non podemos exportar todo a un formato estándar e levalo a outra rede. Aceptariamos algo así a un provedor de servizo de correo electrónico ou a un servizo de albergue de blogs?
Novo modelo de redes sociais
Paira dispor de redes sociais abertas e descentralizadas sería necesario un estándar que permita compartir amigos, comentarios, fotos, etc. Despois calquera pode desenvolver un software que se axusta a este estándar paira crear o servidor da súa rede social, e probablemente tamén se crearían software libre. Entón, calquera pode instalar este software no seu servidor e aparecerán os provedores de servizos que o utilizan. E nós, co noso servidor ou cun provedor, poderiamos compartir cousas con amigos que están en calquera outro. Iso é o que fai o correo electrónico e o que propuña Google Wave. Non tería sentido que por correo electrónico só póidase comunicar cos que teñen un mesmo provedor (de Gmail entre eles, de Euskaltel só con Euskaltel...). Por que se acepta entón nas redes sociais?
Afortunadamente, empezaron a xestarse iniciativas deste tipo. En Twitter, existe desde 2008 un software libre StatusNet que calquera persoa pode instalar paira ofrecer un servizo similar. Este software utilízao o provedor de servizos Identi.ca e utiliza a caseta aberta OStatus paira compartir o estado entre diferentes servidores. E en 2010 creouse o software libre Diaspora paira ofrecer un servizo similar a Facebook, que pode ser instalado por calquera persoa. Os creadores do proxecto ofréceno como provedor de servizos, a través do cal diferentes servidores intercambian información. Por tanto, StatusNet e Diaspora funcionan nun modelo aberto e descentralizado. Ademais, as fotos que se comparten e outras se almacenan no noso servidor e a propiedade segue sendo nosa. Por outra banda, con estes protocolos abertos pódese evitar a dispersión das conversacións se todos utilízanas.
Hai que ver se estas novas redes sociais son capaces de atraer á xente e si no futuro predominan este tipo de redes. Paira iso é un gran obstáculo que a maior parte da poboación estea en redes pechadas. E é que o lóxico é que a xente se inscriba nas redes sociais con máis amigos (Facebook, Twitter...), pero non que entre nestas noticias nas que hai moi pouca xente... Este tipo de obstáculos non sería posible se as principais redes sociais implementaran estándares abertos da Diáspora e de SespacioNet e os usuarios dunhas e doutras puidesen comunicarse entre si. Pero non o farán. Prefiren un modelo pechado paira manter a superioridade...
Existen, por tanto, alternativas e nas nosas mans está o panorama máis aberto, descentralizado e non monopolizado das redes sociais do futuro. Hai que ver si conseguimos ese obxectivo ou si eliximos seguir vivindo nas nosas belezas de ouro.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
