"Iso é o que temos que facer: en lugar de atallar o que sabemos, investigar o que non coñecemos"

Galarraga Aiestaran, Ana

Elhuyar Zientzia

Coñecendo as respostas de Kepa Altonaga, non se pode dicir que a situación sexa positiva. E é que reflexionou sobre a biodiversidade, e neste campo non ve razón paira ser optimista, nin por perda de especies nin por ámbito de investigación. Con todo, nas súas palabras non se percibe desesperación, senón una mirada prolongada desde a atalaia do camiño percorrido e dos anos.
kepa-altonaga-sustatxa-hori-egin-behar-dugu-dakigu
© Marisol Ramírez/Press Fotográfico
Que é o que máis che sorprendeu, alterado ou fascinado desde que empezaches a traballar?

Si non chegaba a Big Bang, pero retrocedía, recordo que cando estudaba a carreira, na materia de xeoloxía, a tectónica de placas estaba a lume de biqueira. Foi entón cando se impuxo esta hipótese revolucionaria. Isto afectoume. Posteriormente, un dos principais fitos paira min foi o cume de Río, dedicada á conservación, en 1992. De feito, sacé máis adiante dous artigos sobre biodiversidade na revista Elhuyar. E naqueles anos, Edward Ou. Wilson publicou o seu libro The diversity of life. Non perdeu actualidade e moitos dos meus alumnos leno, a pesar dos anos que pasaron.

O propio Wilson, bastante antes de escribir este libro, ampliou a fórmula S = c A z, que relaciona o número de especies (S) coa superficie (A). O certo é que esta fórmula, tendo en conta o enorme retroceso das selvas, tráenos unhas previsións absolutamente escuras: cando se reduce dez veces a superficie dun territorio natural, a metade das especies desaparecerán, mesmo sen sabelo. Predíxonos un horizonte desgarrador paira 2022, case apocalíptico. Isto impactoume moito e no día de hoxe, porque non se corrixiron as tendencias de perda de hábitat e os cálculos de perda de especies seguen na mesma magnitude.

E logo está o artigo de Ferdinando Boero [ The Study of Species in the Era of Biodiversity: A Talle of Stupidity ], outro fito. Neste artigo, Boero mostrou que algunhas curvas estiveron na política científica e que o diñeiro vai por outro camiño aínda que a biodiversidade sexa o obxectivo. En consecuencia, paira un mozo científico é un suicidio profesional ser taxonomista, experto en biodiversidade.

Estamos a vivir dúas crise da biodiversidade: estamos a perder especies (crises de perda de especies), á vez que temos una crises de coñecemento da biodiversidade, cada vez temos menos expertos e traballamos niso.

Que lle gustaría ser testemuña da revolución ou o descubrimento na súa traxectoria?

En base aos datos que temos, nun horizonte próximo, a biodiversidade chegará á metade. As previsións son impresionantes, con pelos ergueitos.

Boero demostrou que os investimentos en biodiversidade non se destinan á investigación básica, senón a informatizar o coñecemento que xa temos. É o caso dos programas xigantes como Tree of life. Pero o que fan é atallar o que sabemos e non investigar o que descoñecemos. E iso é o que temos que facer, buscar e atopar especies que non coñecemos, reducir a nosa ignorancia. Cantos millóns de especies fáltannos? Cantos serán destruídos antes de coñecelos?

Kepa Altonaga Sustatxa
Kepa Altonaga (Loiu, 1958) cursou os seus estudos de Bioloxía na Facultade de Ciencias da UPV/EHU e posteriormente presentou a súa tese doutoral na mesma facultade, onde continúa o seu labor docente. Ademais de publicar libros de texto e artigos de investigación universitarios, escribiu varios ensaios, entre eles Armand David, o pai de Panda e Darwin no noso.
Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila