Visita ao profesor de Cambridge

Etxebeste Aduriz, Egoitz

Elhuyar Zientzia

Visita ao profesor de Cambridge
01/06/2009 | Etxebeste Aduriz, Egoitz | Elhuyar Zientzia Komunikazioa
(Foto: Manu Ortega)

Ao tocar a porta da oficina de Isaac, Edmond non sabía moi ben o que esperaba. Nunca se escribiron cartas e víronse una soa vez en Londres. É máis, a relación de Edmond co señor Hooke era coñecida, e non podía dicirse que Isaac estivese moi interesada naquel home. Pero Edmond buscaba una resposta e esperaba que o profesor Newton déselle algunha explicación.

É posible que a visita sexa a maior achega do astrónomo inglés Edmond Halley á ciencia, aínda que o seu nome chegounos a través do famoso cometa. Non o atopou el, pero deuse conta de que aquel cometa que el vira en 1682 era o mesmo que vira outros en 1456, 1531 e 1607. Nin sequera deulle nome. Non se converteu en cometa Halley até 1758, cando Edmond morrera 16 anos.

Foi capitán do barco, cartógrafo, profesor de xeometría da Universidade de Oxford e astrónomo real. Inventou a campá de mergullo, escribiu sobre o magnetismo e sobre as mareas, os movementos dos planetas e os efectos do opio.

Foi precisamente os movementos dos planetas os que levaron a Halley Newton, os movementos dos planetas e as conversacións mantidas durante unha cea uns meses antes. Naquela cea inaugural de 1684, Halley compuxo con outros dous personaxes ilustres da época: Robert Hooke, home que describiu por primeira vez a célula, e Christopher Wren, astrónomo antes do prestixioso arquitecto, autor da Catedral de St Paul's de Londres.

Na cea saíu o tema da traxectoria dos planetas ao redor do Sol. Paira esta época sabían que era elíptico, pero non sabían por que. Tamén había sospeitas de que a clave estaba no cadrado da distancia dos planetas ao Sol, pero non eran capaces de demostralo. Deste xeito, Wren retou a outras dúas persoas: Un libro cun valor de 40 chelines (un par de semanas de salario da época) paira quen atopase solución nos próximos dous meses.

Hook tiña fama de asumir as ideas alleas, e non podía dicirse que a humildade era a súa maior virtude. Inmediatamente dixo que atopara a solución. Pero decidiu mantelo oculto durante un tempo, de maneira que todos os que tentaban atopar a solución valorasen máis o valor do descubrimento.

Pasaron os dous meses e Hooke seguiu en silencio. Pola súa banda, Halley seguiu traballando na procura da solución. Finalmente foise a Cambridge e ocorréuselle pedir axuda ao profesor Isaac Newton. E estaba alí, sen cita previa e sen saber moi ben que esperaba de Newton ante un dos encontros máis importantes da historia da ciencia.

Por sorte de Halley, Newton acolleu con moito gusto a visita do astrónomo. O amigo de confianza de Newton, Abraham DeMoivre, contounos o que pasou alí. Tras conversar sobre once cuestións, Halley preguntoulle ao final que curva farían os planetas se se supón que a forza de atracción entre o Sol e os planetas era inversa ao cadrado da súa distancia.

Sir Isaac Newton non tivo que pensar moito, respondeu enseguida: a elipse. O mozo Halley, encantado e sorprendido, preguntoulle como sabía. "Porque o calculei", resposta de Newton. O Dr. Halley pediulle por favor que mostrase aqueles cálculos. Newton empezou a buscar entre os seus papeis, non atopou en balde eses cálculos. Ao final, prometeu a Halley que as volvería a facer e que as enviaría a Londres.

Tivo que esperar tres meses, pero Newton non o esqueceu. Neses tres meses escribiu un traballo de 9 páxinas sobre este tema: De Motu Corporum in Gyrum . Halley comprendeu inmediatamente o valor da obra e viu a necesidade de publicala.

Cando De Motu estaba a traballar paira convencer a Newton de que publicase a súa obra --porque Newton nunca lle deu moita importancia á publicación-, en xaneiro de 1685, Newton escribiu: "Xa que agora estou con este tema, gustaríame que antes de publicar nada chegase até o fondo".

E en dous anos publicou Philosophiae Naturalis Principia Matematica, ou a famosa obra coñecida como Principia, a obra científica máis grande xamais escrita. "Nunca un individuo achegouse tanto aos deuses", recoñeceu o propio Halley. Ademais de explicar matematicamente as órbitas dos corpos do Universo, identificou a forza que estes corpos pon en movemento: a gravidade. Neste traballo Newton recolleu as tres leis do movemento e a lei da gravitación universal.

Pero os esforzos de Halley tamén foron fundamentais na publicación de Principia. Por exemplo, cando o traballo estaba a piques de terminar, entrou nun intenso debate con Hooke. O núcleo do debate era precisamente quen demostrou antes a lei do cadrado inverso. Froito deste debate, Newton negouse a publicar o terceiro tomo decisivo da súa obra. Foi necesaria a mediación diplomática de Halley e as altas doses de difuminado paira sacar a Newton o terceiro volume.

E non foi o único problema. A pesar de que inicialmente a Royal Society comprometeuse a publicar a súa obra, finalmente retirouse por dificultades económicas. Acababa de sufrir una gran derrota económica, co seu libro The History of Fishes, e sospeitaban que ningún libro sobre principios matemáticos tería moito éxito.

Ao final, o propio Halley pagou, a pesar de que o diñeiro non sobraba, a súa publicación. Newton, como era costume, non puxo foguetes. Ademais, acababa de traballar na Halley Royal Society paira esa época e dixéronlle que, aínda por riba, non lle ían a poder pagar o salario prometido. Pagáronlle cos exemplares de The History of Fishes en lugar de en diñeiro.

Etxebeste Aduriz, Egoitz
Servizos
254
2009
Seguridade
033
Historia
Historias
Información
Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila