891994(e)ko azaroa
Erreportajeak
1994.ko Nobel Sariak
Kimika
George A. Olah Fisika
Bertram Brockhouse
Clifford Schull
Fisiologia eta
Medikuntza
Alfred Gilman
Martin Rodbell
Etorkizuneko itsasuntziak
Itsasuntziak eraikitzen dituzten Herri guztiak, teknologia berriek eta informatizazioak beren ihardueran izan dezakeen eraginean oso interesaturik daude. Ikerketa-estrategiak herrialdez herrialde …
Txupetea, aurreneko jostailua
Jaiotzaren unetik lehenengo hortzak agertzen diren arte, haurtxoak zupatu edo hozka egiteko premia garatzen du. Premia fisiko nahiz psikikoa da …
Koipua, azken indianoa
FITXA TEKNIKOA Koipua
Lanbidea eta eritasun hematologikoen arriskua
Britainia Haundiko 1985eko Gizarte Segurantzako Arauek ondorengo eritasun hematologiko hauek bakarrik onartzen dituzte laneko gaixotasuntzat: berunak, artsenikoak eta bentzenoak eragindako …
Ibaiak, lehorraldearen giltzurrunak
"Urak ez du izenik; errekak pasatzen den lekuko izena du". Esaera zahar honek egia ekologiko garrantzitsua azaltzen du: errekak bere …
Izarrarteko hautsa Eguzki Sisteman
Unibertsoko astro eta beste zenbait egituraz aritzen garenean, informazio gehiena astroetatik datorkigun erradiazio elektromagnetikoa aztertuz lortua izaten da. Erradiazio elektromagnetikoa …
Mikroorganismo termofiloak
Mikroorganismoen trebetasunik harrigarriena, izaki bizidun gehienek ez bezala pH, tenperatura, gazitasun edo presio berezia duten inguruneetan bizitzeko ahalmena da. Hauetan …
Lurpeko robota
Lurpeko roboten bidez, kalean zangarik egin gabe kableak ezarri, linea elektrikoak luzatu edo gas-tutuak azter daitezke. Laser izpiez gidatuta isil-isilik …
Esposizioa (I): esposizio-neurgailuak
Aurreko atalean, esposizio egokia lortzeko pelikularen sentikortasuna eta subjektuaren argitasuna ezagutu behar direla esan genuen. Lehena aztertu genuen orduan. Bigarrenari, …
Elkarrizketak
XUXEN euskararako zuzentzaile ortografikoa
Joan den irailean Xuxen euskararako zuzentzaile ortografikoaren aurkezpena egin zen Donostiako Koldo Mitxelena kulturunean. Bertan ikusitakoari buruz patxadaz hitz egiteko …
Albisteak
Dinosauruek odol beroa zuten
Hori adierazten dute behintzat tiranosauru baten hezurretan aurkitutako oxigeno burbuilek.
Hilezkortasunaren proteina
Minbizi-zelulak in vitro zergatik ugaltzen dira etengabe, heriotzarik ez balego bezala?
Bi oinen ala lau oinen gainean?
Liverpool-go unibertsitateko Bernard Wood ikerleak dioenez, Homo generokoak bakarrik zebiltzan zutik eta gainerako guztiak aldi berean zuhaitzetan bizi ziren lauhankakoak …
Gamma izpi misteriotsuak
Compton behatoki espazialak segundo milioiren batzuetan gamma izpien erradiazioak eragindako argitasuna hamabi aldiz detektatu du.
Hamar mila urte zerria janez
Turkiako hego-ekialdean Hallan Cemi izeneko aztarnategi prehistorikoan arkeologo-talde batek garia, zerealeak, ardiak eta ahuntzak topatzea espero zuen. Horien ordez basurde …
Disko optiko ahaltsua
Disko optiko geruzaanitza da asmakuntza berria eta Kaliforniako San Jose hiriko laborategietan prestatu dute.
John Dalton
Kimikari ingeles hau Cumberland-eko Eaglesfield herrian munduratu zen 1766.eko irailaren 6an. Jorratutako lehen arloa meteorologia izan zen. Dalton gero batez …
Gizakumea eboluzioaren helburua ote?
Britainar Columbian, Kanadako mendialdean, 1909. urtean, Kanbriar aldiko oso fosil bitxiak aurkitu ziren. Fosil horiek garai urrun haietan itsasoan bizi …
Tabakoa, kokaina eta bihotzeko arazoak
Estatu Batuetan Dallas-en kardiologoek arteria koronarioetan arazoak zituzten 40 erretzailerekin azterketak egin dituzte.
Azukre-maila erlojuan
Ulm-eko unibertsitatean diabetearen teknologiaz arduratzen den erakundeak Deutsche Aerospace-ren laguntzaz odoleko azukre-maila etengabe neurtzen duen prototipoa lortu du.
Luzatzen diren nerbioak
Bizkarrezurreko muinean kalteak izandako jendeak sendatzerik ez du izan, baina Ioannis V. Yannas injineruak Massachussetts-ko Teknologi Institutuan aurrerapen handiak egin …
Txertaketak nola edo hala?
Jenner, mediku britainiarrak 1796. urtean lehen aldiz ume bat baztangaren aurka txertatu zuenetik, prebentzioaren mundua, eta txertoena hain zuzen, oso …
Huntza, landare igokaria
FITXA TEKNIKOA Huntza
Arma, tiro, pun!
Hegaztik urtero burutzen duen hegoalderanzko migrazioa ere bere azkenetan da gure herriko zeruetan barrena, eta uso, usapal, eta gainerakoak urruntzen …
Norena da zikinkeria?
Gure kostaldera jatorri ezezaguneko petroliorik heltzen bada edo faltsifikatutako koadro edo pinturarik inork saldu nahi badigu, bi kasuetan errudunaren arrastoari …
Ondare arriskutsua
Britainia Haundian “Atomic Energy Authority” erakundeko ikerlari eskoziarrak osatutako talde batek arma kimikoak neutralizatzeko prozesua prestatu du.
Hozkailugileak bero
Hozkailugintzan eta aire egokituzko instalazioak egiten dihardutenek kontra egin diote Europako Batasunean Batzordeak hartu duen erabakiari.
Munduak arnasa hartzen du
NASAk Lurraren arnasketa naturala ebaluatu du CASA izeneko ekosistema eredua erabiliz.
Termiten iparrorratza
Entomologoen ustetan, termitek beren etxea eguzki-plaka gisa erabiltzen dute.
Maitasuna eta ziztadak
Triku arra nola parekatzen ote da emearekin? Australiako Adelaide-ko unibertsitateko Peggy Rismiller-ek dioenez “zuhurtzia eta grina handiz”.
Arrainen esperma izozturik
Munduan arrainen geneen lehen bankua Kanadako Columbia Britainiarrean sortu dute.
Hamar Eguzki baino argiagoa
Hemeretzi urtez ari dira Estatu Batuetako satelite militarrak Lurra zelatatzen eta atmosferako goiko geruzetan eztanda handiak detektatu dituzte.
Fomalhaut izarreko hautsa
Granadako Pico Veleta mendian IRAM erakundeak duen irrati-teleskopioaren antena izar horretara bideratuta, astrofisikari batzuek hauts-disko bat detektatu diote inguruan.
Izar jaio berriek diskoa dute
Estatu Batuetan Robert O’Dell astronomoak ikusitakoaren arabera, izar jaio berrien erdiek inguruan gasezko diskoa dute.
Teknologiaren irakaskuntza
Teknologiaren barnean oso ikuspuntu desberdinak har daitezke kontutan. Horietariko bat, beharbada ezezagunena eta garrantzi gutxiegi ematen zaiona, teknologiaren irakaskuntzarena da.
Zazpi urte irauten duen bonbila
General Electric konpainiak indukziozko bonbila-mota berria du salgai. Zazpi urteko iraupena du eta beste edozein bezalaxe instalatzen da.
General Motors-en automobil elektrikoa
Estatu Batuetako General Motors automobilgileak Impact izeneko automobil elektrikoa atera berri du proba gisa.
Maiztasun-errekorra
Ordenadoreentzako prozesadoreetan Digital Equipement etxeak prototipo berria lortu du.
Nilometroa edo emariak kalkulatzeko kaptorea
Nilometroa Nilo ibaiaren uholdeak neurtzeko faraoien garaian asmatutako neurgailua da.
Japoniak abiadura-marka hautsi nahi
Orain arte trenbidean munduan abiadura handiena Frantziako Abiadura Handiko Trenak lortu du (515,3 km/h), baina Japonian Central Japan Railways etxea …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
