891994(e)ko azaroa

Erreportajeak

1994.ko Nobel Sariak

Barrenetxea, Tere -

Kimika
George A. Olah Fisika
Bertram Brockhouse
Clifford Schull

Fisiologia eta
Medikuntza

Alfred Gilman
Martin Rodbell

Etorkizuneko itsasuntziak

Aizpurua Sarasola, Joxerra -

Itsasuntziak eraikitzen dituzten Herri guztiak, teknologia berriek eta informatizazioak beren ihardueran izan dezakeen eraginean oso interesaturik daude. Ikerketa-estrategiak herrialdez herrialde …

Txupetea, aurreneko jostailua

Agirre, Jabier - Medikua eta OEEko kidea

Jaiotzaren unetik lehenengo hortzak agertzen diren arte, haurtxoak zupatu edo hozka egiteko premia garatzen du. Premia fisiko nahiz psikikoa da …

Koipua, azken indianoa

Elosegi Irurtia, Migel M. -

FITXA TEKNIKOA Koipua

Lanbidea eta eritasun hematologikoen arriskua

Furundarena Salsamendi, Jose Ramon -

Britainia Haundiko 1985eko Gizarte Segurantzako Arauek ondorengo eritasun hematologiko hauek bakarrik onartzen dituzte laneko gaixotasuntzat: berunak, artsenikoak eta bentzenoak eragindako …

Ibaiak, lehorraldearen giltzurrunak

Arturo Elosegi Irurtia - Ekologiako katedraduna

"Urak ez du izenik; errekak pasatzen den lekuko izena du". Esaera zahar honek egia ekologiko garrantzitsua azaltzen du: errekak bere …

Izarrarteko hautsa Eguzki Sisteman

Arregi Bengoa, Jesus -

Unibertsoko astro eta beste zenbait egituraz aritzen garenean, informazio gehiena astroetatik datorkigun erradiazio elektromagnetikoa aztertuz lortua izaten da. Erradiazio elektromagnetikoa …

Mikroorganismo termofiloak

Lasa Uzkudun, Iñigo -

Mikroorganismoen trebetasunik harrigarriena, izaki bizidun gehienek ez bezala pH, tenperatura, gazitasun edo presio berezia duten inguruneetan bizitzeko ahalmena da. Hauetan …

Lurpeko robota

Otaolaurretxi, Jon -

Lurpeko roboten bidez, kalean zangarik egin gabe kableak ezarri, linea elektrikoak luzatu edo gas-tutuak azter daitezke. Laser izpiez gidatuta isil-isilik …

Esposizioa (I): esposizio-neurgailuak

Nogeras, Itziar -

Aurreko atalean, esposizio egokia lortzeko pelikularen sentikortasuna eta subjektuaren argitasuna ezagutu behar direla esan genuen. Lehena aztertu genuen orduan. Bigarrenari, …

Elkarrizketak

XUXEN euskararako zuzentzaile ortografikoa

Elhuyar Zientzia -

Joan den irailean Xuxen euskararako zuzentzaile ortografikoaren aurkezpena egin zen Donostiako Koldo Mitxelena kulturunean. Bertan ikusitakoari buruz patxadaz hitz egiteko …

Albisteak

Dinosauruek odol beroa zuten

Elhuyar Zientzia -

Hori adierazten dute behintzat tiranosauru baten hezurretan aurkitutako oxigeno burbuilek.

Hilezkortasunaren proteina

Elhuyar Zientzia -

Minbizi-zelulak in vitro zergatik ugaltzen dira etengabe, heriotzarik ez balego bezala?

Bi oinen ala lau oinen gainean?

Elhuyar Zientzia -

Liverpool-go unibertsitateko Bernard Wood ikerleak dioenez, Homo generokoak bakarrik zebiltzan zutik eta gainerako guztiak aldi berean zuhaitzetan bizi ziren lauhankakoak …

Gamma izpi misteriotsuak

Elhuyar Zientzia -

Compton behatoki espazialak segundo milioiren batzuetan gamma izpien erradiazioak eragindako argitasuna hamabi aldiz detektatu du.

Hamar mila urte zerria janez

Elhuyar Zientzia -

Turkiako hego-ekialdean Hallan Cemi izeneko aztarnategi prehistorikoan arkeologo-talde batek garia, zerealeak, ardiak eta ahuntzak topatzea espero zuen. Horien ordez basurde …

Disko optiko ahaltsua

Elhuyar Zientzia -

Disko optiko geruzaanitza da asmakuntza berria eta Kaliforniako San Jose hiriko laborategietan prestatu dute.

John Dalton

Azkune Mendia, Iñaki -

Kimikari ingeles hau Cumberland-eko Eaglesfield herrian munduratu zen 1766.eko irailaren 6an. Jorratutako lehen arloa meteorologia izan zen. Dalton gero batez …

Gizakumea eboluzioaren helburua ote?

Martinez Lizarduikoa, Alfontso -

Britainar Columbian, Kanadako mendialdean, 1909. urtean, Kanbriar aldiko oso fosil bitxiak aurkitu ziren. Fosil horiek garai urrun haietan itsasoan bizi …

Tabakoa, kokaina eta bihotzeko arazoak

Elhuyar Zientzia -

Estatu Batuetan Dallas-en kardiologoek arteria koronarioetan arazoak zituzten 40 erretzailerekin azterketak egin dituzte.

Azukre-maila erlojuan

Elhuyar Zientzia -

Ulm-eko unibertsitatean diabetearen teknologiaz arduratzen den erakundeak Deutsche Aerospace-ren laguntzaz odoleko azukre-maila etengabe neurtzen duen prototipoa lortu du.

Luzatzen diren nerbioak

Elhuyar Zientzia -

Bizkarrezurreko muinean kalteak izandako jendeak sendatzerik ez du izan, baina Ioannis V. Yannas injineruak Massachussetts-ko Teknologi Institutuan aurrerapen handiak egin …

Txertaketak nola edo hala?

Dorronsoro, Miren -

Jenner, mediku britainiarrak 1796. urtean lehen aldiz ume bat baztangaren aurka txertatu zuenetik, prebentzioaren mundua, eta txertoena hain zuzen, oso …

Huntza, landare igokaria

Terés, Joxepo -

FITXA TEKNIKOA Huntza

Arma, tiro, pun!

Aihartza, Joxerra -

Hegaztik urtero burutzen duen hegoalderanzko migrazioa ere bere azkenetan da gure herriko zeruetan barrena, eta uso, usapal, eta gainerakoak urruntzen …

Norena da zikinkeria?

Elhuyar Zientzia -

Gure kostaldera jatorri ezezaguneko petroliorik heltzen bada edo faltsifikatutako koadro edo pinturarik inork saldu nahi badigu, bi kasuetan errudunaren arrastoari …

Ondare arriskutsua

Elhuyar Zientzia -

Britainia Haundian “Atomic Energy Authority” erakundeko ikerlari eskoziarrak osatutako talde batek arma kimikoak neutralizatzeko prozesua prestatu du.

Hozkailugileak bero

Elhuyar Zientzia -

Hozkailugintzan eta aire egokituzko instalazioak egiten dihardutenek kontra egin diote Europako Batasunean Batzordeak hartu duen erabakiari.

Munduak arnasa hartzen du

Elhuyar Zientzia -

NASAk Lurraren arnasketa naturala ebaluatu du CASA izeneko ekosistema eredua erabiliz.

Termiten iparrorratza

Elhuyar Zientzia -

Entomologoen ustetan, termitek beren etxea eguzki-plaka gisa erabiltzen dute.

Maitasuna eta ziztadak

Elhuyar Zientzia -

Triku arra nola parekatzen ote da emearekin? Australiako Adelaide-ko unibertsitateko Peggy Rismiller-ek dioenez “zuhurtzia eta grina handiz”.

Arrainen esperma izozturik

Elhuyar Zientzia -

Munduan arrainen geneen lehen bankua Kanadako Columbia Britainiarrean sortu dute.

Hamar Eguzki baino argiagoa

Elhuyar Zientzia -

Hemeretzi urtez ari dira Estatu Batuetako satelite militarrak Lurra zelatatzen eta atmosferako goiko geruzetan eztanda handiak detektatu dituzte.

Fomalhaut izarreko hautsa

Elhuyar Zientzia -

Granadako Pico Veleta mendian IRAM erakundeak duen irrati-teleskopioaren antena izar horretara bideratuta, astrofisikari batzuek hauts-disko bat detektatu diote inguruan.

Izar jaio berriek diskoa dute

Elhuyar Zientzia -

Estatu Batuetan Robert O’Dell astronomoak ikusitakoaren arabera, izar jaio berrien erdiek inguruan gasezko diskoa dute.

Teknologiaren irakaskuntza

Rodriguez Ibabe, Jose Maria -

Teknologiaren barnean oso ikuspuntu desberdinak har daitezke kontutan. Horietariko bat, beharbada ezezagunena eta garrantzi gutxiegi ematen zaiona, teknologiaren irakaskuntzarena da.

Zazpi urte irauten duen bonbila

Elhuyar Zientzia -

General Electric konpainiak indukziozko bonbila-mota berria du salgai. Zazpi urteko iraupena du eta beste edozein bezalaxe instalatzen da.

General Motors-en automobil elektrikoa

Elhuyar Zientzia -

Estatu Batuetako General Motors automobilgileak Impact izeneko automobil elektrikoa atera berri du proba gisa.

Maiztasun-errekorra

Elhuyar Zientzia -

Ordenadoreentzako prozesadoreetan Digital Equipement etxeak prototipo berria lortu du.

Nilometroa edo emariak kalkulatzeko kaptorea

Elhuyar Zientzia -

Nilometroa Nilo ibaiaren uholdeak neurtzeko faraoien garaian asmatutako neurgailua da.

Japoniak abiadura-marka hautsi nahi

Elhuyar Zientzia -

Orain arte trenbidean munduan abiadura handiena Frantziako Abiadura Handiko Trenak lortu du (515,3 km/h), baina Japonian Central Japan Railways etxea …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila