3122014(e)ko urria

Erreportajeak

Estralurtarren eboluzioa

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Estralurtarren iruditeria askotarikoa den arren, fikzioan izaki antropomorfikoak nagusitzen dira, bereziki zineman. Alabaina, zientzialariek dakitenaren arabera, bizi estralurtarra izanez gero, …

2015eko mugarrian, ibaiei begira

Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia

2015. urtea ezarri zuen Europar Batasunak epemuga gisa uraren direktiban Europako ur-masa guztiak, hau da, ibai, urtegi, lurpeko ur eta …

Analisiak

EAEko arrantza-flota, arrainak baztertzeko politika berriaren aurrean

Arregi Errazkin, Luis - AZTI-Tecnalia Itsas Ikerketa Unitateko ikertzailea
Prellezo Iguaran, Raúl - AZTI-Tecnalia Itsas Ikerketa Unitateko ikertzailea

2013ko abenduan, Europako Batasunak Arrantza Politika Bateratua (APB) ezarri zuen. Besteak beste, erregelamendu horren arabera, nahi ez den arrain gutxiago …

Mundu digitala

Smartwachak, adimena (esku)muturrera miniaturizatua

Leturia Azkarate, Igor - Informatikaria eta ikertzailea

Smartphoneen eta tableten ondoren, beste gailu-mota bat ari da agertzen duela urtebetetik edo: smartwatch edo eskumuturreko erloju adimenduna. Smartphoneak telefono …

Lekukoak

Kepa Altonaga Sustatxa Zoologo, irakasle eta zientzia-dibulgatzailea

"Hori egin behar dugu: dakiguna atondu beharrean, ezagutzen ez duguna ikertu"

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Kepa Altonagaren erantzunak ezagututa, ezin da esan egoera baikorra denik. Izan ere, biodibertsitateari buruz egin du gogoeta, eta arlo horretan …

Istorioak

Dorothy Crowfoot, gizarte-arauen gainetik, kristalografian aitzindari

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Franklinek ekarri zizkion argazkiak zoragarriak iruditu zitzaizkion. X izpien bidez hartutako DNAren irudiak ziren. Laborategiko mahai handi baten gainean zabaldu …

Atarikoa

Estralurtarren nolakotasunean, gu

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Antropomorfikoak eta hiperentzefalizatuak; alegia, gizaki-itxurakoak, buruhandiak eta gorputz eskasekoak. Halakoa da estralurtarren irudi tipikoa. Gure antzekoak, baina, espazio sakonetik Lurrera …

Umore grafikoa

Gai librean

Maillard jaunaren patata frijituak

Lopez-Gazpio, Josu - EHUko Kimika Aplikatua Saileko ikertzailea

Kolore arrea duen patata frijitu ale bakar batek badu gizakiontzat minbizi-sortzaile probablea den konposatu kimiko bat —gutxienez—, eta zenbait mikrogramo …

Papera: euskarri berriak sortzeko belar-zuntzak

Legarreta Altzibar, Nerea - Irudigintza Saila

Belar-mota egokien prospekzio zabala egin da paper-zuntzak lortzeko, irizpide etnobotanikoen eta espezieen banaketen bitartez, besteak beste. Hasierako 31 espezieren artean, …

Albisteak

Dinosauro pisutsu eta osoena

Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia

Barazki-jalea zen, 26 metro  luze, eta 60 tona inguruko pisua ei zeukan. Patagonian bizi izan zen duela 77 milioi urte, …

Katua ikusi gabe katua ikusi duten fotoiak

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Katu bat, mekanika kuantikoaren ikonorik ezagunena erabili dute irudiak sortzeko teknika bat aurkezteko Austriako Zientzien Akademiako Optika eta Informazio Kuantikoaren …

Inoizko esperimenturik aspergarrienak argitu du Heriotzaren Ibarreko harri ibiltarien misterioa

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Inork ez zituen inoiz mugitzen ikusi. Baina arrastoek nabarmen erakusten zuten mugitu egiten direla, eta ikertzaileak aspaldi ari ziren nola …

Neandertalek pentsamendu abstraktua zutela frogatuko zukeen irudi bat topatu dute

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Irudi sinplea da, lerro paralelo batzuk gurutzatuta, sareta moduko bat eratuz, eta ez da halabeharrez sortua, alegia, nahita eginda da. …

Laniakea supermultzoa da gure galaxiaren “etxea” unibertsoan

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Laniakea izena jarri diote Hawaiiko astronomoek gure galaxia barne hartzen duen supermultzoari. “Zeru erraldoia” esan nahi du hawaiieraz, eta izen …

Saturno bezain zaharrak eraztunak

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

NASAren Cassinni zundak argitu du Saturnoren eraztunen adinaren misterioa. Hipotesi baten arabera, eraztun-sistema planeta bera baino berriagoa da, eraztunak …

Sailkatu ezin dituzten bi itsas izaki aurkitu dituzte

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Bizidunak sailkatzeko erabiltzen den sisteman kokatu ezin diren bi izaki aurkitu ditu Danimarkako Historia Naturaleko Museoko zoologo batek, Tasmaniako itsasoan. …

Behi-ekoizpenak animalia txikien produkzioak baino hamar aldiz gehiago kutsatzen du

Elhuyar Zientzia -

Estatu Batuetako eta Israeleko ikertzaileek Estatu Batuetako haragi-produkzioaren ingurumen-inpaktua aztertu dute, eta, lortutako emaitzek jasotzen dutenez, hainbat ekoizpenen artetik behiki-produkzioak …

Giboiaren genoma deskodetzea, lagungarri kromosomen biologia ulertzeko

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Giboiaren genoma deskodetzea eta analizatzea lagungarria izan da kromosomak nola antolatzen diren hobeto ezagutzeko. Izan ere, jakina zen giboien kromosomek …

J izendatutako lekuan hartuko du “lur” Rosettaren Philae zundak

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

ESAk jakinarazi duenez, dagoeneko aukeratu dute non “kometaratuko” den Rosetta ontziaren Philae zunda. J puntua izango da lekua, kometaren …

Europa ilargian plaken tektonika aurkitu dute

Jauregi Larretxea, Oihana - Elhuyar Zientzia

Jupiterren lau ilargi handienetako bat da Europa, eta izotzez estalia dago. Azken ikerketek azaldu dute satelitearen gainazal izoztuaren azpian mugimenduan …

Europar gehienon arbasoak hiru taldetakoak zirela argitu dute

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Gaur egungo europar gehienon arbasoak hiru populazio-taldetakoak zirela erakutsi dute, azterketa genetiko sakon baten bidez. Nazioarteko hainbat ikertzailek egin dute …

Gozagarri artifizialek metabolismoan eragiten dutela frogatu dute

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Kaloriarik gabeko gozagarri artifizialak azukrea baino are okerragoak izan daitezke, glukosarekiko intolerantziaren (glukosa-kontzentrazio altua odolean) eta diabetesaren eragile gisa. Hori …

Planck misioaren emaitzek ezbaian jarri dute inflazio kosmikoaren frogatzat jotako seinalea

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Astrofisikari askok itxaroten zuten ikerketa ezagutarazi du ESAk: Planck misioaren izarrarteko hautsaren mapa. Mapa horretan, hautsak sortzen duen polarizazioa agertzen …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila