2472008(e)ko azaroa
Erreportajeak
Jon-Kar Zubieta: "Gaixotasun psikiatrikoa portaera normal baten neurriz kanpoko modu bat da"
Jon-Kar Zubieta Michigango Unibertsitatetik EHUren Medikuntza Fakultatera etorri da, hitzaldi bat ematera, eta guk harekin biltzeko aprobetxatu dugu. Hitzaldia nahiko …
2008ko Nobel sariak
Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia
Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia
Nobel Fundazioak saritzen dituen zientzialariek merezimendu osoz jasotzen dute ohore hori. Horretan, gutxik dute zalantza. Aurten, baina, zalaparta handia sortu …
Ukitu gabe, artelanen muinera
Garai bateko artelanei egin ziren egunean bezala iraunarazterik badago, horixe nahi izaten dugu. Oro har, museo batera joan eta egileak …
Altuagoak, luzeagoak, handiagoak... miresgarriagoak
Antzinako zazpi mirariak eraikitzea garai hartako ingeniaritzaren erronka nagusietako bat izan zen. Orduz geroztik, aurrera egin du ingeniaritzak, eta baita …
Elektrizitate-iturrien kutsadura-rankinga
Kontrajarritako interes ugarik eragiten du merkatu elektrikoaren auzian: diruak, energia-eskariak eta ekologiak, besteak beste. Hori dela eta, energia-iturri bakoitzaren onuren …
Zientzia-lerroak prentsan
Teknologia, osasuna eta informatika izan dira zientzia-gai ohikoenak Euskal Herrian editatzen diren egunkarietan 2008ko lehen lau hilabeteetan. Hala ere, egunkarietako …
Keinuak eta ahotsa garabia mugitzeko
Sakanetan, estoldetan edota zentral nuklearretan garabi bat maneiatzea ez da lan erraza, eta, gainera, kolokan jartzen du langileen segurtasuna. Horregatik, …
Artzaintza gaur egungo erara
Ekonomia-sektore eta lanbide gehienetan (guztietan ez esateagatik), aurrerapen teknologikoak egin dira. Aurrerapen horiei esker, etekina asko handitu dute batzuek eta …
Basurtu: ospitale baten jaiotza
Azaroaren 13an ehun urte beteko dira Basurtuko Ospitalea zabaldu zutenetik. Garai hartako beharrei erantzuteko eraiki zuten, Bizkaiko populazioaren hazkuntzak ekarri …
Albisteak
Nabarmen hazi da Europan landare inbaditzaileen kopurua
Landare inbaditzaileen kopurua gutxienez hirukoiztu egin da azken 25 urteotan. Hori ondorioztatu dute Europako Batasunaren DAISIE proiektuaren baitan Europako 48 …
Arrainen argi gorria
Alemaniako Tübingen Unibertsitateko ikertzaileek zenbait arrainen argi gorriaren fluoreszentzia erakusten duten irudi batzuk jaso dituzte. Gutxienez 5 familia eta 16 …
Eguzkia ez zen jaio toki lasai batean
Eguzkia oso urruti dago Esne-bidearen zentrotik. Horri esker garatu da bizia Lurrean, eguzki-sistemak ez baitu erradiazio kosmiko askorik jasotzen. Hala …
Elikagaien ontzietako konposatu bat gaixotasunekin lotu dute
Elikagaien eta edarien ontzietan eta biberoietan ohikoa den konposatu bat, bisfenol-A, diabetea eta gaixotasun kardiobaskularrak izateko arriskuarekin lotu dute Erresuma …
Artikoa iaz baino gutxiago urtu da
Artikoko izotz-maila aurtengo minimora iritsi da, eta iaz baino zertxobait gutxiago urtu da, Coloradoko (AEB) Elurraren eta Izotzaren Datuen Zentro …
Neanderthalen dieta, uste baino zabalagoa
Neanderthalak ia ugaztun lurtarrez bakarrik elikatzen zirela uste bazen ere, Gibraltarko haitzulo batzuetan egindako indusketek erakutsi dute izurdeak, fokak eta …
CO2-emisioak nabarmen hazi dira
Erregai fosiletatik eta zementu-ekoizpenetik eratorritako CO2-emisioak ikaragarri azkar ari dira hazten. Klima-aldaketari buruzko Gobernuarteko Taldearen azkenengo datuen arabera, karbono dioxidoaren …
Tuberkulosia, uste baino antzinagokoa gizakietan
Londresko eta Tel-Aviveko unibertsitateetako ikertzaileek giza tuberkulosia oso aspaldikoa dela eta behiena baino antzinagokoa dela argitu dute. Hori ondorioztatzeko, Israelgo …
Zuloek soinua indargabetzen lagun dezakete
Makinaria baten pieza zaratatsuak isilarazteko, pieza horiei zuloak egitea litzateke egokiena. Izan ere, zulo horiek zenbait uhin-luzeratan transmititzen den soinua …
Arrain garbitzaileen diplomazia
Labrido garbitzailea (Labroides dimidiatus) arrain tropikal bat da, eta beste arrain batzuk garbitzetik bizi da. Sinbiosi-mota bat da; beste arrainentzat …
Nobelekin batera, 2008ko Ig Nobelak
Urtero bezala, Nobel Sariak iragarri baino egun batzuk lehenago banatu ziren Ig Nobel sariak. Errepikatu ezin diren edo errepikatzea komeni …
Neurtutako eguzki-haize bareena
Irailaren 15eko astean, inoizko intentsitaterik baxuena neurtu zuten eguzki-haizearen jardueran. Jakina da 11 urteko ziklo batean handitu eta txikitzen dela …
Kromosoma lineal bat aurkitu dute zianobakterio batean
Washington Unibertsitateko biologoek Cyanothece 51142 zianobakterioaren genoma sekuentziatu dute, eta kromosoma lineal bat duela ikusi dute. Lehenengo aldia da kromosoma …
Martialis: inurrien azpifamilia berri bateko lehena
Inurri arraro bat aurkitu du Brasilgo basoetan Texasko Unibertsitateko Christian Rabeling biologoak. Adituaren ustez, antzinako inurrien itxura eta ezaugarriak ditu, …
Genoman txertatu gabe, zelulak birprogramatu
Harvard Unibertsitateko ikertzaileek zelula amak sortzeko teknika bat hobetu dute. Saguen isatseko eta gibeleko zelula helduak birprogramatu eta enbrioi-zelulen antzeko …
Arrokarik zaharrena aurkitu dute
Orain arte topatutako arrokarik zaharrenak 4.030 mila milioi urte ditu, eta Kanadako ipar-mendebaldean dago. Eta hain juxtu Kanadan, Hudson Badian, …
Dinosauro-espezie gehiegi
1824an aurkitu zuten lehen aldiz dinosauro baten fosila, Ingalaterran. Geroztik, dinosauroen taldea 1.047 espezie izateraino handitu da, baina paleontologo batzuk …
Pulsarren antzera telefonoz
Pulsarrak neutroi-izarrak dira, eta, harrigarria bada ere, oinarri gisa erabili dituzte telefono mugikorretarako teknologia bat garatzeko. Hain zuzen, erradiazioa igortzeko …
Ugaztunen laurdenak desagertzeko arriskuan daude
Lehorreko nahiz itsasoko ugaztunen laurdenak desagertzeko arriskuan daude, Natura Babesteko Nazioarteko Erakundearen (IUCN) azkeneko txostenaren arabera. Oro har, ugaztunen erdien …
Down sindromea amaren odolean detekta daiteke
Azido nukleikoen sekuentziazioan oinarritutako odol-azterketa baten bidez detekta daitezke Down sindromea eta kromosomen asaldurekin lotutako beste gaixotasun batzuk. Kaliforniako Standford …
Arrainak sakonean
Japoniako eta Ingalaterrako biologo-talde batek errekor bat lortu du itsaspean: arrainak filmatu dituzte orain arteko sakonera handienean. Irudiak 7.700 metrora …
Bakterioen geneak, marmoken arma
Litekeena da marmoken ziztatzeko ahalmenaren atzean bakterioak egotea. Izan ere, Parisko Pierre et Marie Curie Unibertsitateko ikertzaileek ikusi dute marmokek …
Hiper, fusio-proiektu berria
Hiper (High Power Laser Energy Research) fusio-proiektu berria abiarazi du Europako Batzordeak. Fusio-erreakzioa hidrogenoaren bi isotopo --deuterioa eta tritioa-- elkartzean, …
Permafrost zahar-zaharra
Kanadako ipar-mendebaldeko sumendi-errauts batzuk datatu, eta, bide batez, Ipar Amerikan ezagutzen duten izotz-zati zaharrena identifikatu dute. Sumendi-errautsak permafrost-geruza baten gainean …
Robot arin eta eramangarria
Fatronik-Tecnalia zentro teknologikoak Roptalmu izeneko robot arin eta eramangarri bat du. Haren helburua da osagai aeronautiko handietan, muntaia-fasean, zuloak egitea …
Digitalizatzeko, reCAPTCHA sistema
Interneteko formularioetako CAPTCHA sistema liburuak digitalizatzeko ere erabiliko dute. Jatorrian, spam automatikoari kontra egiteko sortu zuten, karaktere distortsionatuetan oinarrituta. Sistemak …
Elhuyarren berriak
Bideo-joko didaktiko berriak
Geografian aditu/aritu eta Armix Ilargian galduta argitaratu ditu Elhuyar Fundazioak. Geografian aditu/aritu CD-ROMak Brain Training motako modako jokoen bideari jarraitzen …
Jakintza hedatuz
Hanturaren kontrako botika espezifikoen bila
Antiinflamatorioek hantura-prozesuetan parte hartzen duten zelulei eragiten diete, baina baita prozesu horretatik kanpo dauden zelulei ere. Horregatik, antiinflamatorio espezifikoak garatzea …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
