2382008(e)ko urtarrila

Erreportajeak

ISS, itxaropenetik etsipenera

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Artikulu hau irakurlearen eskura iristerako, litekeena da Columbus modulua dagoeneko Nazioarteko Espazio Estazioaren (ISS) parte izatea. Baina posible da oraindik …

Landareen bidez ura garbi-garbi

Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia

Uretako landareek gaitasun handia dute inguruko uretatik haientzako elikagai diren osagaiak (mantenugaiak) hartzeko, eta, beraz, uretatik kentzeko. Herri eta hirietan …

Algoritmo genetikoak, soluzio egokienaren bila

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Algoritmo genetikoak eboluzio biologikoa imitatzen duten programazio-teknika bat dira, eta ohiko metodoen bitartez askatzen oso zailak edo ezinezkoak diren problemak …

Saia eta ardia: ipuin deserosoa denontzat

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Ustez, saiek ez diote eraso egiten ganaduari bizirik dagoenean, baina horrelako erasoak salatu izan dituzte hainbat abeltzainek. 2007an nabarmen ugaritu …

Karbonozko auto arinak

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Gero eta gehiago hitz egiten dute klima-aldaketaren balizko irtenbideei buruz: poluzio-iturrien ondorioak berehala gutxitu behar dira, eta hartu beharreko neurriak …

Arrezifeko arrainen haurtzaro gogorra

Bengoa Ruigómez, Mª Victoria - Biologian doktorea
Santiago Usabiaga, Eduardo - Getxo Aquarium

Koralezko arrezifeak munduko ekosistema zaharrenetakoak dira, eta biodibertsitate handienetakoa dute. Orain dela 2.000 milioi urte baino lehenago agertu ziren, eta …

Atzamarren eskura

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Objektu bat ikusi, eta hura ukitu nahi izatea erreakzio naturala da oso; ikusitakoa gustukoa dugunean, batez ere. Gauzak geure eskuez …

Nola sortzen dituzte GPS mapak?

Urruzola Arrate, Manex - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Lurraren inguruan orbitan dabiltzan sateliteen konstelazioa da GPSa --Global Positioning System--. Sateliteen seinaleak jaso eta Lurrean duten kokapena zehazten dute …

Barrualdearen argazkia ultrasoinuekin

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Begiz ikusten diren eta azaleratzen diren gaixotasunekin, sendagileek erraz erabaki dezakete zer gaixotasunen aurrean dauden; azaleratzen ez direnekin, ordea, teknologiak …

Elkarrizketak

Ricardo Baeza-Yates: "Yahoo!k dituen erabiltzaileen eta web gune guztien arteko elkarrekintza aztertzen dugu"

Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia

Interneten informazioa bilatu nahi dugunean, aukeran dauden bilatzaileetara jotzen dugu askotan, askoz erosoagoa baita bilatzaileari hitz bat ematea eta hark …

Albisteak

Uyuniko gatzaga, ia erabat laua

Elhuyar Zientzia -

Geofisikari estatubatuar batzuek neurtu dute zenbateraino den laua Boliviako Uyuniko gatzaga. Gatzaga ez da guztiz laua, baina oso gutxi falta …

Bakterioen laguntza petrolioa erauzteko

Elhuyar Zientzia -

Petrolioaren erauzketa oso zaila bilakatzen da hobian petrolio gutxi geratzen denean. Normalean, olioa oso likatsua eta trinkoa izaten da. Ahalik …

Denboraren dilatazioa neurtu dute

Elhuyar Zientzia -

Einsteinen erlatibitatearen teoria bereziaren arabera, argiaren abiaduran denbora dilatatu egiten da, hau da, mantsoago pasatzen da. 1907an egin zuen Einsteinek …

Ilargia, unibertsoko bitxikeria

Elhuyar Zientzia -

Duela 4.500 milioi urte, Marteren tamainako gorputz batek Lurra jo zuen, eta askatu ziren pusketetatik sortu zen Ilargia. Ez da …

Bizkarrezur-muin kaltetuak deuseztatzeko antigorputza

Elhuyar Zientzia -

Bizkarrezur-muinaren transplanteak egin aurreko tratamendua saihestea posible egin lezakeen bide bat aurkitu dute Kaliforniako Stanford Unibertsitatean. Saguen bizkarrezur-muineko zelula amak …

Gripea kutsatzeko kondizio hobezinak aurkitu dituzte

Elhuyar Zientzia -

Jakina da gripea negu-partean pairatzen dela gehiago, baina zientzialariek ez dute arrazoi zehatzik aurkitu horretarako. Azalpen bat aurkitu nahian, New …

Erreka guztietako ura ez da gardena egoera naturalean

Elhuyar Zientzia -

Naturalena erreketako ura gardena izatea dela uste du jende askok, baina ez du zertan. Egoera naturalean, lurzoruko osagaiak disolbatu egiten …

Mikroorganismoen mugimendu-sistema imitatu dute

Elhuyar Zientzia -

Hainbat mikroorganismo, bakterio batzuk kasu, era autonomoan mugitzeko gai dira. Mugimendu hori metalezko hagatxo batzuk erabiliz imitatu dute zientzialariek. Alde …

Tumore neuroendokrinoak aurkitzeko teknika

Elhuyar Zientzia -

Nafarroako Unibertsitate Klinikak arrakastaz aplikatu du --lehenengoz, Espainian-- PET-OTA ekipamendu bat 18F -DOPA farmakoarekin batera, diagnostikatzeko zailak diren tumore neuroendokrinoak …

Izarra ala kometa?

Elhuyar Zientzia -

Espazioko argi-puntu berri batek nahastuta izan ditu astronomoak. Haietako batzuek pentsatu zuten izar berri bat aurkitu zutela, dirdira berri bat …

Artropodo erraldoi baten fosila Alemanian

Elhuyar Zientzia -

Duela 400 milioi urteko fosil bat aurkitu dute Prüm herritik gertu, Alemanian. Fosila animaliaren hagina besterik ez da, baina 46 …

Ardoaren koloreak zerikusia du kalitatearekin

Elhuyar Zientzia -

Irene Esparza Catalán Nafarroako Unibertsitateko ikertzaileak ardoaren kolorearen eta kalitatearen adierazgarri diren parametroen arteko erlazio zuzena egiaztatu du bere doktore-tesian. …

Silizea, Marten

Elhuyar Zientzia -

NASAk Marten dituen ibilgailuetako batek, Spirit izenekoak, silizezko harkaitz bat aurkitu du. Aurkikuntza kasualitatez gertatu da. Spirit-en gurpil bat hondatuta …

Emakumeen bizkarrezurra, haurdunaldietara moldatua

Elhuyar Zientzia -

Aldakak bakarrik ez, emakumeen bizkarrezurra ere gizonenarekiko desberdina da, haurdunaldiko eta erditzeko beharrei erantzutearren. Emakumeen bizkarrezurrak okertzeko gaitasun handiagoa du, …

Gizakia Martera bidaltzeko ideiak

Elhuyar Zientzia -

Marterako bidaia tripulatu bat egiteko asmoa aurrera egiten ari da. NASAk dagoeneko aurkeztu du bidaia hori egiteko estrategia nagusia: ideia …

Rat Islandeko arratoiak suntsitzeko prest

Elhuyar Zientzia -

Alaskako hego-mendebaldeko Aleutiar uharte-katean, uharte txiki bat arratoiz josita dago. Ezaugarri berezi horrek ematen dio izena, hain zuzen: Rat Island. …

Kakaoa, likorea egiteko

Elhuyar Zientzia -

Orain dela 3.000-3.500 urte, dagoeneko erabiltzen zuten kakaoa Hondurasen. Ematen zioten erabilera, dena den, ez zen gaur egun ematen diotena: …

Arriskuan jarri, janaren truke

Elhuyar Zientzia -

Argiope generoko armiarmek egiten dituzten sareak bereziak dira. Hariarekin apaingarri batzuk gehitzen dizkiote oinarrizko egiturari, eta oso emaitza deigarria lortzen …

Hegoak astintzen dituen tresna hegalaria

Elhuyar Zientzia -

Hegazkin gehienek hego zurrunak dituzte. Hegoak astintzeko gai izango balira, abiadura txikiagoetan ere eutsi ahal izango liokete hegaldiari, eta maniobrak …

Neurketa, Heissenbergen mugaraino

Elhuyar Zientzia -

Australiako Brisbane Unibertsitatean, bi argi-uhinen arteko interferentzia neurtzea lortu dute, teorian ahal den zehaztasun handienarekin. Interferentziak neurtzeko erabili ohi den …

Bi geneetatik bat aukeratzeko gai

Elhuyar Zientzia -

Genetikoki berdin-berdinak izan arren, biki monozigotikoek, adibidez, ezaugarri desberdinak izan ditzakete, gene batzuek aitarengandik edo amarengandik datorren kopia bakarrik espresa …

Zurezko landareak, metano-ekoizleak

Elhuyar Zientzia -

Orain dela bi urte deskubritu zuten landareek metanoa ekoizten zutela. Zientzialariak harrituta gelditu ziren aurkikuntza harekin, metano-ekoizpena oxigenorik gabeko inguruneetara …

Venus Express misioaren fruituak

Elhuyar Zientzia -

Europako Espazio Agentziak Venus Express izeneko zunda bidali zuen gure ondoko planeta, Artizarra, ikertzeko. Misioak urtebete egin du, eta Nature …

Onddo karniboroak anbaretan

Elhuyar Zientzia -

Inoiz aurkitutako onddo karniboro zaharrenak aurkitu dituzte Alemaniako ikertzaile batzuek, ehun milioi urteko anbaretan sartuta. Egia esan, harrituta gelditu dira …

Ioi-iturrien munduko lehenengo saiakuntza-bankua ezarriko dute Euskadin 2009an

Elhuyar Zientzia -

Ioi-iturrien munduko lehenengo saiakuntza-bankua ezarriko dute EHUren Leioako campusean 2009an. ITUR proiektuaren burua Tekniker-Ik4 zentro teknologikoa izango da. Egun dauden …

Eguzki-haizeak propultsio magnetikoa du

Elhuyar Zientzia -

Japoniako Hinode zundaren tresneriak eguzki-haizearen sorrera ulertzen lagundu du. Zundak daramatzan bi teleskopio erabilita, bata X izpietakoa eta bestea optikoa, …

Aparatu elektriko-elektronikoak birziklatzeko kontzientzia eskasa Europan

Elhuyar Zientzia -

Nazio Batuen Unibertsitateak (UNU) Europako Batzordearentzat egindako azterketa baten arabera, Europako etxetresna elektriko ertainen % 25 eta handien % 40 …

Homo erectus tuberkulosoa

Elhuyar Zientzia -

Orain dela 500.000 urte bizi zen giza arbaso baten garezur-pusketak aurkitu dituzte Turkian. Ezaugarriek adierazten dute Homo erectus batenak zirela. …

Elhuyarren berriak

Snow-en Bi kulturak liburua euskaraz

Lopez Viña, Rakel - Marketin saila

Inaki Irazabalbeitia Kimikako doktoreak itzuli eta moldatutako Bi kulturak liburua argitaratu du Elhuyar Fundazioak. Liburu hori C.P. Snow zientzialari eta …

Jakintza hedatuz

Fruitu-zukuentzako 'hatz-marka'

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Aizuntzeak edo elikagai-iruzurrak elikagai askori eragiten dieten arazo ekonomiko bilakatzen ari dira. Horregatik, elikagaiak 'benetakoak' direla bermatzea garrantzizkoa da oso. …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila