2242006(e)ko urria

Erreportajeak

Indarraren entrenamendua, muskuluak puntu-puntuan

Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Gorputzak egokitzeko duen gaitasunari esker, entrenatuta, indar handiagoa lortzen da. Eta indarra entrenatzea beharrezkoa da kirol guztietan, emaitza hobeak lortzeko …

Erradioaktibitatea tratatu nahian

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Atomoaren nukleoa puskatuta energia lortzen da. Energia asko. Zoritxarrez, metodo hori arriskutsua da, geratzen diren hondakinek erradiazioa igortzen dutelako. Hondakin …

Usurbilgo organoa haize berriz

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Usurbilgo Salbatore parrokiako Mutin/Cavaillé-Coll organoa eraiki zutela ehun urte beteko dira datorren urtean, eta 87 instrumentu hura Usurbilera ekarri zutela. …

Likido, solido... ala biak?

Imaz Amiano, Eneko - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Sistema adimendunak, aplikazio adimendunak, tresna adimendunak... gero eta gehiago dira ingurutik jasotzen duten informazio edo estimuluen arabera lan egiten duten …

Inurria lagun

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Handiak txikia jaten du. Hori da naturaren legea, baina ez da lege bakarra. Espezieak elkarren onurarako lanean ere bizi daitezke, …

Erabilera anitzeko albo-produktua

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Hainbat industria-prozesutan eratzen diren albo-produktuak kantitate handietan baztertu ohi dira zabor gisa. Azkenean, arazoa besterik ez dira. Azido fluorhidrikoaren ekoizpen-prozesuan, …

Gutxi jan, luze bizi

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Garai eta kultura askotan, hilezkortasuna izan da gizon-emakumeen ametsik handienetakoa. Bada deabruari arima saldu dionik ere, betiko gaztetasunaren ordainetan! Gaur …

Elkarrizketak

Aitor Artetxe: "Asko ikasi dugu Ipar Europako berotegietatik "

Lasa Oiarbide, Aitzol - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Aitor Artetxe berotegietan aditua da. Senitartekoek betidanik izan dituzte berotegiak, eta, horrek bultzatuta, Zornotzatik Atarrabiara joan zen Nekazaritza Teknikoa ikastera. …

Ikusten ez den materia

Lasa Oiarbide, Aitzol - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Galaxien dinamika ulertzeko materia falta zaie astronomoei. Ez zaie informaziorik falta, baizik eta materia; dinamika horrek zentzua izateko, materia gehiago …

Albisteak

Eguzki-kremen nanopartikulak, agian arriskutsuak

Elhuyar Zientzia -

Eguzkitik babesteko krema batzuek titanio oxidozko nanopartikulak izaten dituzte, argi ultramorea xurgatzeko duten ahalmenagatik. Berez, titanio oxido partikulek ez dakarte …

Pertsonak, urrutiko kontrolez gidatuta?

Elhuyar Zientzia -

Zientzia-fikzioko gai bat dirudi: urrutiko kontrolez gidatzea pertsonen mugimenduak. Bada, errealitate bihurtu dute Galesko Printzea Institutuko ikertzaile batzuek (Australia). Hain …

Otarrainak ez du maite gaixoa

Elhuyar Zientzia -

Karibeko otarraina (Panulirus argus) gaixo dauden kideak bereizteko gai da, antza. Izan ere, baztertu egiten ditu otarrain gaixoak, eta emeak …

Alga ginkgoaren zeluletan

Elhuyar Zientzia -

Ginkgoa oso zuhaitz zabaldua da mundu osoko lorategietan. Eta ezaguna da, baita ere, sendagaiak egiteko hainbat konposatu ematen dituelako. Sendabelar …

Intentsitate txikiko erradiazioak ere kalte egiten die hezurrei

Elhuyar Zientzia -

Aspalditik ezagutzen dira hezurrak makaltzen dituzten zenbait faktore. Besteak beste, astronautei hezurrak makaltzen zaizkie grabitate txikiaren eraginez, eta minbizia izan …

Hezur-muin fosildu bat aurkitu dute

Elhuyar Zientzia -

Duela hamar bat milioi urteko arrabio eta igel fosil batzuk aurkitu dituzte Librosen (Teruel), eta hezur-muina oso ondo kontserbatua omen …

Elektrizitatea, hotza eta beroa batera

Elhuyar Zientzia -

Ikerlan-IK4 Europako PolySMART proiektuan ari da parte hartzen. Proiektu horren helburua da etxerako elektrizitatea, beroa eta hotza aldi berean sortuko …

Akuikultura hazi eta hazi

Elhuyar Zientzia -

Mundu osoan jaten den arrainaren % 43 haztegikoa da, FAOren iraileko txostenaren arabera, eta etengabe ari omen da hazten ehuneko …

Hondarraren kantua

Elhuyar Zientzia -

Duna bat erortzen denean, soinu berezi bat ateratzen du batzuetan, kantu antzeko bat. Frantziako Ikerketarako Kontseilu Nazionaleko ikertzaile batzuek ikusi …

Migratzaileen txapela, gabai ilunarentzat

Elhuyar Zientzia -

Gabai ilunaren migrazioa errekorren liburuan agertzeko modukoa dela ikusi dute ikertzaileek: 64.000 kilometro egiten ditu 200 egunean, beste edozein animalia …

Umetoki-lepoko minbiziaren aurkako txertoa legeztatu dute

Elhuyar Zientzia -

AEBn, umetoki-lepoko minbiziaren aurkako lehenengo txertoa legeztatu zuten ekainean. Minbizi-mota hori sortzen duen birusa, gizakien papilomaren birusa, sexu-harremanen bidez zabaltzen …

Osasunaren mesedetan, erabili kobrea

Elhuyar Zientzia -

Bizidunen zelulek, baita zelulabakarrek ere, beharrezkoa dute kobrea. Neurrian, hori bai: kobre gehiegi badute, hil egiten dira. Hori aintzat hartuta, …

Mendekotasuna garunetik itzalita

Elhuyar Zientzia -

Garuneko infartua izan duten hainbat erretzailek utzi egin diote erretzeari infartuaren ondorioz. Estatu Batuetako Antoine Bechera ikertzaileak hamalau kasu identifikatu …

Zelula ametatik saguak sortu dituzte

Elhuyar Zientzia -

Enbrioien zelula ametatik lortutako esperma baliatuz, saguak sortu dituzte Göttingeneko Unibertsitatean, Alemanian. Esperma sortzeko bide naturala espermatogonia izeneko zelula aurrekariak …

Bakterio-harrapariak antibiotikoen ordez

Elhuyar Zientzia -

Bakterio-harrapariak ikertzen ari dira ikertzaileak, etorkizunean antibiotikoak ordezkatuko dituztelakoan. Izan ere, gizakiarentzat kaltegarriak diren bakterioak antibiotikoekiko erresistente ...

Nanohodiak sailkatzeko metodo bat garatu dute

Elhuyar Zientzia -

Karbonoz egindako nanohodiak haien diametroaren eta propietate elektrikoen arabera sailkatzeko metodo bat garatu dute. Egitura horiek grafito-geruzak bilduz egiten dituzte, …

Herpesaren isilpeko lana agerian

Elhuyar Zientzia -

Herpesa, mononukleosia eta horien antzeko beste infekzio batzuk sortzen dituen birus ohikoena HSV-1 da. Birus horrek urteetan irauten du gorputzeko …

Salbu da nano marroia

Elhuyar Zientzia -

Astrofisikariek harrituta ikusi dute gertatutakoa: nano marroi bat 'bizirik' atera da erraldoi gorri baten eztandatik. Nano marroiak (izar txikia, eta …

Lurrikara iragarri, eta baita asmatu ere!

Elhuyar Zientzia -

Lurrikarak iragartzea ia ezinezkoa da. Baina kasu batzuetan posible da, esate baterako, urtegiek eragindakoak badira. Hala erakutsi dute, behinik behin, …

Interferometro bat espazioan

Elhuyar Zientzia -

Europako fisikariak interferometro bat espazioan jartzeko asmoa bultzatzen ari dira; oinarrizko fisikaren arloko esperimentuak egiteko aukera emango lieke horrek. Batez …

Kotoi transgenikoa, izurri-sustatzaile

Elhuyar Zientzia -

Kotoi-bola suntsitzen duen harrari (Helicoverpa zea) aurre egiteko, urteak dira kotoi-landare transgeniko bat lortu zutela ikertzaileek. Genetikoki eraldatutako landareak harra …

Arratoi ezinduak sendatu dituzte zelula amak baliatuz

Elhuyar Zientzia -

Munduan lehenengo aldiz, nerbio-zelulak transplantatu dizkiete arratoi paralizatuei, eta horien mugitzeko ahalmena nabarmen hobetu dute. Esperimentuan, zelula ama enbrionarioak hazi …

Titango trumoiak metanozkoak dira

Elhuyar Zientzia -

Duela bi urte hasi ziren zientzialariak Titan, Saturnoren satelite handiena, zehatz-mehatz arakatzen. Hain zuzen ere, Cassini espazio-ontziak hartutako irudiek eta …

Landare-ikatza, klimaren adierazgarri

Elhuyar Zientzia -

Fosildutako landare-ikatza aztertuta, klimaren bilakaerari buruzko ondorioak atera dituzte Londresko Unibertsitateko geologoek. Aztertutako fosilak duela 440-250 milioi urte sortu ziren, …

Gai solido bat laserrez hoztea lortu dute

Elhuyar Zientzia -

Euskal Herriko Unibertsitateko ikertzaile-talde batek laserraren bidez erbio-ioiez dopatutako materialak hoztea lortu du. Joaquín Fernándezek zuzentzen duen taldearen lana Physical …

Larruazaleko zelulak piztu gaixotasunei aurre egiteko

Elhuyar Zientzia -

Txertoak hobetzeko teknika berri bat garatzen ari dira Dermatologia arloko hainbat ikertzaile. Teknika berri horren bidez, handitu egiten da larruazaleko …

Nukleo-mintzaren ekoizlea

Elhuyar Zientzia -

Zelularen nukleoa mintz batez bereizita dago zitoplasmatik. Zelula erdibitzen denean, mintz hori desegin egiten da, eta, nukleoaren materiala bikoiztu ondoren, …

Kumearen deian dago gakoa

Elhuyar Zientzia -

Surikata Afrikako ugaztun txiki taldekoia da. Kumea pixkanaka trebatzen du ehizan: lehenengo hildako ehizakiak ekartzen dizkio, eta, kumea hazi ahala, …

Kontainer nanometrikoa

Elhuyar Zientzia -

Burdina duten polimeroak erabiliz, kontainer berezi bat egitea lortu dute eskala nanometrikoan. Nanokontainerrak 'ate' kimiko bat du: oxidatuz edo erreduzituz …

Shock anafilaktikoaren iturriaren bila

Elhuyar Zientzia -

Alergia-erreakziorik bortitzenak shock anafilaktiko deiturikoak dira: arnasa hartzea kosta egiten da, odol-presioa jaisten da... eta konortea galtzera hel liteke gaixoa. …

Elhuyarren berriak

Elhuyar Fundazioa aurrera begira

Aizpurua Arkauz, Izaro - Marketin saila

Elhuyar Fundazioak hurrengo hiru urteetako norabidea definitu du egin berri duen plan estrategikoan. Plan hau 2006ko martxotik uztailera egindako hausnarketa …

Jakintza hedatuz

Saturnoren atmosferan barrena

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Saturnok eraztun-sistema ikusgarri eta bereizgarria du. Horrexegatik da, gehienbat, hain ezaguna. Baina beste hainbat ezaugarri paregabe ere baditu, besteak beste …

Zientziaren efemeridea

Ahotsa kilometrotara hedatzen hasi zenean

Belaustegi Irazabal, Ainara - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

1892ko urriaren 18an inauguratu zuen Alexander Graham Bellek hiri arteko lehenengo telefono-linea. New York eta Chicago batzen zituen, eta 1.600 …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila