2182006(e)ko martxoa

Erreportajeak

Lurraren erlojuak

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Filmetako detektibeak, krimenaren lekura iritsi orduko, ahal duten arrasto gehien biltzen saiatzen dira, gero ondorioak ateratzeko. Galdera hauei erantzutea da …

Atleta bat hondartzan

Garin, Ion - ARANZADI Zientzi Elkarteko biologoa
Gosá, Alberto - ARANZADI Zientzi Elkarteko biologoa
Rubio, Xabier - ARANZADI Zientzi Elkarteko biologoa
San Sebastián, Olatz - ARANZADI Zientzi Elkarteko biologoa

Euskal Herriko anfibioen artean (arrabio, apo, igel, uhandre) apo bat nabarmentzen da, duen ahalmen fisikoa dela eta: apo lasterkaria. Korrikaldi …

Elektrizitatea esku artean

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Naturan betidanik existitu da elektrizitatea, eta hori ere ikasi du manipulatzen gizakiak. Izan ere, naturan, berez, korronte zuzena egon badago; …

Lorategiak, gizakia sentsazio bila

Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Lasaitasuna, naturarekin kontaktua, usainak, koloreak, argia... Lorategiek hamaika sentsazio eragiten dituzte. Hain zuzen ere, horretarako eraikitzen ditu gizakiak, sentsazioak, sentimenak …

Hegazkinetako piezak hondatu eta gero...

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Aeronautika-industrian, asko hazi da material konposatuen edo konpositeen erabilera azken urteotan. Hegazkin baten batez besteko bizitza 20 urtekoa da, eta, …

Hwang-en kasua

Orive Arroyo, Gorka - Farmazian doktorea. Biofarmazia, Farmakozinetika eta Farmazia-teknologiako irakasle kolaboratzailea

Zelula amen ikerkuntzan beste atal bat idatzi dute azken asteotan. Duela hilabete batzuk berri onak eman genituen --zelula berezi horiek …

TFT pantaila lauak, azken berrikuntza

Lasa Oiarbide, Aitzol - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Merkatuan hainbat pantaila-mota dago gaur egun. Izen teknikoekin aurkezten dizkigute --CRT, LCD, TFT-- eta pantaila horietako bakoitzak aldekoak eta kontrakoak …

Saguzar arrantzalea

Imaz Amiano, Eneko - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Saguzar handien talde handiak ikusten ohituta gaude dokumentaletan; horiek fruta edo nektarra jaten dute. Bestetik, banpiroen berri ere badaukagu; hiru …

Burtsaren oinarrizko sekretuak

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Gainbalio, igorpen-prima, dibidendu eta Dow Jones hitzak entzunak bezain ilunak dira askorentzat. Orain, hitz horien esanahiaz gain, burtsa zer den …

Elkarrizketak

Sir Tom Blundell: "Proteinak izan dira nire bizitza"

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Oso ezaguna da Tom Blundell ikertzaile ingelesa bioteknologiaren esparruan. Biokimikaren erronka nagusietako batzuk ikertu ditu; besteak beste, proteinen tolestea. Urtarrilean, …

Albisteak

GLOBCARBON, hamar urteko jarraipena

Elhuyar Zientzia -

Duela bost urte, klima-aldaketaren eragina ikusteko egitasmo bat jarri zuen martxan ESAk. Egitasmoak GLOBCARBON izena du, eta asmoa da satelitez …

Etxeko tresnen 'loaldiak' energia asko behar du

Elhuyar Zientzia -

Telebista erabat itzali ordez, aukera izaten da 'loaldian' uzteko; kontsumo gutxiko argitxo batek adierazten du gailua prest dagoela urrutiko agintea …

Meritu guztia ez da ardoarena

Elhuyar Zientzia -

Danimarkan egindako ikerketa batean ikusi dute ardoa edaten dutenek janari osasungarriagoak erosten dituztela garagardoa eta likoreak edaten dituztenek baino. Ikerketa …

Izarrak nola sortzen diren

Elhuyar Zientzia -

Izarrak nola sortzen diren azaltzeko, bi teoria eman dira ontzat orain arte. Baina Estatu Batuetako astronomo-talde batek bi teorietako bat …

Dortoka berdea arriskutik kanpo

Elhuyar Zientzia -

Ascension uhartean (hego atlantikoan) egindako ikerketa baten arabera, dortoka berdearen populazioa bere onera etortzen ari da han, eta dagoeneko ez …

Presioarekin fokatzen duen lentea

Elhuyar Zientzia -

Lente likido berri bat da hau: fokua aldatzeko presioan eragin besterik ez dago. Lentea airearen eta likido baten arteko interfase …

Nazioarteko III. Intercampus lehiaketa

Elhuyar Zientzia -

Angel Andueza Unanua Nafarroako Unibertsitate Publikoko telekomunikazio-ingeniariak Nazioarteko III. Intercampus lehiaketako lehenengo saria irabazi du sareko ikerketaren eta doktore-tesien alorrean. …

Gantz guztiek ez dute gizentzen

Elhuyar Zientzia -

Jaten dugun gantz-mota erabakigarria da gizentasunaren garapenean eta prebentzioan. Horixe ondorioztatu du Patricia Pérez Matute Nafarroako Unibertsitateko ikertzaileak doktore-tesian. Gantz …

Hiesaren jatorria argitzen

Elhuyar Zientzia -

Teoria nagusiaren arabera, GIB-1a, gizon-emakumeetan hiesa eragiten duen GIB-mota hedatuena, txinpantzeen SIVcpz birusetik dator. Orain, teoria hori berresten duten datuak …

Sojak ez ditu konpontzen bihotzeko arazoak

Elhuyar Zientzia -

Soja-produktu askotan aipatzen da sojak eragin onuragarria duela zirkulazio-aparatuan. Alabaina, zirkulazio aparatuaren eta nutrizioaren arteko erlazioa ikertzen duen AHA AEBetako …

Vesubioari begira, eta arriskua bizkarrean

Elhuyar Zientzia -

Napolitarrak Vesubioaren orroei adi egoten dira noiz lehertuko, baina sumendi hura ez da inguruan duten arrisku geologiko bakarra; izan ere, …

LSST teleskopioa etxeratzeko lehian

Elhuyar Zientzia -

Non jarriko dute LSST teleskopioa, Txilen edo Mexikon? Hori da galdera, eta biek ere nahiko lukete eurak izatea aukeratuak. Izan …

Paedocypris, arrain ñimiñoa

Elhuyar Zientzia -

Urtarrilaren bukaeran biologoek iragarri zuten munduko arrain txikiena aurkitu zutela Sumatran, Indonesian. Paedocypris generoan sailkatu zuten. Haien arabera, heldua denean …

Garunaren agindua, zerbait mugitu duzun seinale

Elhuyar Zientzia -

Garunak agintzen du. Hanka bat jasotzeko, hatzez seinalatzeko edo begiak biltzeko, berdin dio, agindua garunetik dator. Baina agintze hutsa ez …

Mendiak uste baino azkarrago hazten dira

Elhuyar Zientzia -

Rochestergo Unibertsitateko ikertzaileek bi metodo berriren bidez kalkulatu dute mendien hazkundea, eta bietan ondorio bera atera dute: Andeak duela 10 …

Dentsitatea erabakigarria da?

Elhuyar Zientzia -

Hawaii-ho Keck teleskopioaren bidez egindako behaketek indartu egiten dute gasezko erraldoien migrazioaren teoria. Teoriaren arabera, Esne-bidea gazte-gaztea zenean, gasezko erraldoien …

Garbitasunean dago gakoa

Elhuyar Zientzia -

Zirkuitu eta sentsore elektroniko berriak egiteko bidea ireki dezake SOI teknologiak. Teknologia horretan, silizio-geruza bat (eroalea) isolatzaile baten gainean doa. …

Asteroideen arteko talkaren zipriztinak

Elhuyar Zientzia -

Eredu astronomikoen arabera, Veritas asteroide-taldea asteroideen arteko talka ikaragarri baten ondorioz sortu zen, duela 8 milioi urte. Orain, geologoek talka …

Neutroi-izar mota ezezaguna

Elhuyar Zientzia -

Izar batzuen heriotzak pulsarrak sortzen ditu, hau da, oso azkar biratzen diren eta erradiazioa norabide batean igortzen duten neutroi-izarrak. Errotazioaren …

Eguzkiarengatik etorri da bere onera ozonoa

Elhuyar Zientzia -

Ozono-geruza berreskuratzen ari da CFCak debekatu zirenetik; baina berreskuratze horren eragile nagusia ez da debekua, Eguzkia baizik. Eredu informatiko bat …

Ikusteko, ertzak bereizi behar dira lehenik

Elhuyar Zientzia -

Robot batek irudi bateko objektuak bereizi nahi baditu, objektuen ertzak detektatu behar ditu lehenik. Hain zuzen ere, horregatik erabiltzen dira …

Belaunaldi berriko modulu fotovoltaikoak

Elhuyar Zientzia -

Robotiker-Tecnalia zentro teknologikoak bobeda-egitura duten modulu fotovoltaiko berrien azterketa egingo du. Modulu horiek Kyosemi Corporation Japoniako enpresak ekoizten ditu eta …

Klimaren ikertzaileak errekorrak egiten Antartikan

Elhuyar Zientzia -

Klimaren bilakaera aztertzeko, oso baliotsuak dira Antartikan ateratzen dituzten izotz-zutabeak. Hainbat zientzialari-talde ari dira izotz-zutabeak sakonenetik ateratzen, ahalik eta lagin …

Telefono mugikorren kasuan, usteak erdia ustel

Elhuyar Zientzia -

Nottinghamgo Unibertsitatean ikerketa bat egin dute ikusteko zer erlazio dagoen garuneko tumoreen eta telefono mugikorrak erabiltzearen artean. Lau urte iraun …

Itsaslasterrak aztergai klima-aldaketa ikertzeko

Elhuyar Zientzia -

Itsaso sakoneko lasterretan gertatu diren aldaketak ikertu dituzte Kaliforniako Unibertsitatean Nunes eta Norris ozeanografoek. Eraldaketa horiek klima-aldaketarekin zerikusi hertsia dutela …

Ustez Lurraren antza duen planeta bat aurkitu dute

Elhuyar Zientzia -

Beste exoplaneta bat aurkitu dute; eta, astronomoen esanean, orain arte aurkitu izan direnen artean honek du Lurraren antz handiena. Aurkikuntza …

Itxaropen-izpi bat Tasmaniako deabruarentzat

Elhuyar Zientzia -

Zientzialariak oso kezkatuta daude Tasmaniako deabruari eragiten dion minbizi infekziosoa dela eta. Gaixotasun horren erruz, lehendik ere urria den animalia …

Prioia zelula amen zatiketako partaide

Elhuyar Zientzia -

Oraindik ere ez dago garbi zer funtzio duten prioiek animalia osasuntsuetan, baina arrasto txiki bat aurkitu dute, behinik behin: zelula …

Intzestua saihesteko, entzimak

Elhuyar Zientzia -

1980ko hamarkadan, botanikariek frogatu zuten lorea gai dela bere polena deuseztatzeko, bai eta hurbileko ahaideena ere. Hain zuzen, entzimen bidez …

Txerri-zelulak diabetea sendatzetik gertu

Elhuyar Zientzia -

Tximinoei diabetea sendatu diete txerrien Langerhans-en uharte-zelulak erabiliz Minnesotako Unibertsitatean. Txerri-zelula horiek tximinoan iraun dezaten, immunoeskasia-protokolo berri bat erabili ...

Elhuyarren berriak

Puzzletek, puzzle teknologikoen jokoa

Solabarrieta Arrizabalaga, Danel - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Gazteei zuzendutako ordenagailuko joko berri bat prestatu du Elhuyar Fundazioak. Puzzletek izeneko DVD honetan, puzzleak izango dituzte gazteek jolasgai, jolasaren …

Jakintza hedatuz

Euskal Herriko zaldiak

Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Duela 7 urte, zenbait abere-elkartek hemengo arrazen azterketa genetikoa egiteko interesa agertu zuten. Hala, EHUko Genetika, Antropologia Fisikoa eta Animalien …

Zientziaren efemeridea

Tuberkulosia, aspaldiko izurritea

Belaustegi Irazabal, Ainara - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

1882ko martxoaren 24an tuberkulosia eragiten duen bakterioaren -- Mycobacterium tuberculosis-- aurkikuntza iragarri zuen Robert Kochek. Garai hartan, heriotza ugari eragiten …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila