2042004(e)ko abendua
Erreportajeak
Tartarorako bidean
“Orduan hotsa entzun zuen. Hasiera batean, urruneko mikrofonoa norbaiten arnasketa lasaia jasotzen ari zela pentsatu zuen, baina oker zegoela konturatu …
Putz egin, mesedez!
Puntu bidezko gidabaimenaren auzia eztabaida ugari ari da sortzen. Izan ere, arau-hausteak pilatuz gero gidatzeko baimena gal daiteke. Eta arau-hauste …
Historian atzera baso bila
Pagoa eta orbela. Pinua eta garoa. Gaztainak eta euriak bustitako hosto nabarrak. Euskal basoaren milioika irudi ditugu gogoan. Basoa; gure …
Basoak mendiko lantegi
Pagadi zoragarri batean gaude. Horiek bai pagoak, guztiak lerden-lerdenak, osasuntsuak, zuzenak. Hankak orkatiletaraino sartzen dira orbel-geruza lodi eta gozoan. Hau …
Ehiztari-biltzaileen aroa ez da amaitu
Aspaldi batean, gizon-emakumeek oihanean bilatzen zuten babesa. Han zuten bizitzeko behar zuten guztia; basoak ematen zien gordelekua eta janaria. Gaur …
Hilak basoa berpizteko
Basoan sartu gara. Ingurura begiratuta, zuhaitz okerrak eta eroriak daude nonahi. Ehunka urteko zuhaitz handiak, garai batean lerdenak, onddoz eta …
Zertan da Europako ingurumena?
Europan, ingurumenarekin lotutako hainbat arazo daude konpondu gabe, esaterako, klima-aldaketa, biodibertsitatea galtzea edo hiri-inguruetako poluzio atmosferikoa. Eta, egoera horren berri …
Plaketetatik eratorritako sendagaia
Anitua, Eduardo - Medikuntzan eta Kirurgian doktorea, aho-kirurgialaria eta BTIko zuzendaria
Sanchez, Mikel -
Andía, Isabel - Zientzietan doktorea eta BTI I+Dko ikerketa-zuzendaria
Milioika pertsonak jasaten dituzte giharren eta eskeletoaren asaldurak. Gaixotasun horiek min kronikoak eta, askotan, minusbaliotasun fisikoak eragiten dituzte, eta gizartean …
Bihotzerrea kentzeko teknika berria
Gaur egun askotan egiten ditugu neurriz kanpoko bazkari eta afariak. Eta tripakada horiekin zer? Neurriz ibili ezean, laster izaten da …
Pertsonen berdintasuna mapa batean
Arno Peters ezagutu zutenek diote gizon aparta zela, kirolari bikaina, eta, batez ere, kontzientzia handikoa. 2002ko abenduaren 3an hil zen …
Portaeraren asaldura umeetan: zer da AGHA?
Gurea bezalako gizarte batean, bost umetik batek du Arreta Galeragatiko eta Hiperaktibitateagatiko Asaldura (AGHA), eta, horrexegatik, patologia horrek gero eta …
Janarien eta botiken arteko elkarrekintza
Uranga, Ane Miren -
Gaixo gaudenean, sendagilearengana joaten gara, eta hark batzuetan botikak hartzeko agintzen digu. Egunean zenbat aldiz hartu behar ditugun esateaz gain, …
Elkarrizketak
Joseph Novak: "Ezin genuen amestu ere egin mapek halako aplikazioak izango zituztenik"
Iruñean kontzeptu-mapei buruzko lehen biltzarra egin da, Nafarroako Unibertsitate Publikoak eta gizakiak eta makinak ezagutzeko IHMC institutuak antolatuta. Biltzarrean, Joseph …
Albisteak
Hatz-markak matematikaren bidez
Arizonako bi matematikarik hatz-markak sortzeko eredu matematiko bat garatu dute.
Erreaktore nuklear natural-naturala
Washington Unibertsitateko Alex Meshik-ek eta haren lankideek, gabonen erreaktore nuklear natural baten jardueraren arrastoak aurkitu dituzte.
Birus erraldoia
Bakaterio txiki baten tamaina oso tamaina handia da birus batentzat. Tamaina horretako bat bada; ikertzaile frantses batzuek aurkitu zuten 2003an, …
Tycho Brahe eta supernoben jaiotza
Duela laurehun urte Tycho Brahe astronomoak deskribatutako supernoba bi izarreko sistema batek eragin zuela ikusi dute.
Indar gehigarria obuluarentzat
Badago modu bat in vitro ernalkuntzan arrakasta handiagoa izateko: ernaldu nahi den beste emakume baten obuluaren mitokondrioak sartzea.
Osasun-historia azal azpian
Txip hau besoko azalaren azpian txertatzen da, eta, banakoa identifikatzeaz gain, osasun-historia gordetzen du.
Giza espezieak gero eta gene gutxiago
Gizakiak 30.000-40.000 mila gene zituela aipatu zuten, baina, badirudi giza genomak 20.000-25.000 gene besterik ez duela.
Behi eroen auziari amaiera eman nahian
Orain proposatu duten teknika: korronte elektriko horren eraginez, oxigenodun partikula oso erreaktibo batzuk sortzen dira, eta horiek gai dira materia …
Eguzki-energia jaso eta gorde ere egiten duen aparatua.
Japoniako Toin Unibertsitatean, eguzki-energia elektrizitate bihurtzeaz gain elektrizitate hori gorde ere egiten duen zelula fotovoltaikoa diseinatu dute.
Bit bat materiatik argira
Georgia-ko Teknologia Institutuko bi fisikarik informazioa materiatik argira pasatzea lortu dute, bit bat baino ez bada ere.
Energiaren egoera munduan, orain eta etorkizunean
Nazioarteko Energia Agentziak plazaratu duen txosten horretan, 2030ean energiaren egoera munduan zein izango den aurreikusten da.
Lurrak espazioa mugitzen du
Erlatibitatearen Teoria Orokorrak ondorio harrigarriak ditu. Horietako bat: Lense-Thirring efektua. Horretarako, LAGEOS I eta LAGEOS II sateliteek Lurraren grabitazioa zehatz-mehatz …
Dardarina, Parkinsonaren euskal genea
Familia bereko kide askok Parkinsona zutela ikusita hasi ziren ikerketak. Park8 aldaera hereditarioa eragiten duen genea aurkitu dute, eta geneari …
Dieta zabaldu zuelako bizi da kondorra
Kondorrak itsas ugaztunak ere jaten zituen, desagertu ziren espezieetakoek ez, ordea.
Unibertsoaren iraungitze-data
Lehenengo 11 mila milioi urteko iraungitze-data kalkulatu zuten arren, bikoitza baino gehiago iraungo duela esan berri dute.
Eboluzioaren ordularia
Ordulari molekular batean oinarrituta, bi espezie noiz bereizi ziren edo haien arbasoa zein izan zen jakiteko modua aurkeztu dute Frantziako …
Emakumeak eta gizonak ez gara berdinak
Orain jakin dute sistema immunearen erantzuna zergatik den ezberdina sexuaren arabera.
Aire-poltsekin, ur gainean oinez
Zapatariek ur gainean ibiltzeko trebezia dute.
Esofagoko ahotsa lantzen
Laringeko minbizi larrietan laringektomia egiten zaio maiz gaixoari. Horrek eragina du haren bizi-kalitatean. Aterabiderik ohikoena esofagoko ahotsa erabiltzea da.
Euli klonikoak
Lehenengo aldiz euliak klonatu dituzte. Aurretik beste saiakera batzuk egin badira ere, azkenean ikertzaile kanadar batzuek lortu dute ozpin-euliak klonatzea.
Nola lortzen dute espeziek garunari iruzur egitea?
Ikertzaileek jakin dute nola lortzen duten espeziek haragiaren ustel-usaina estaltzea eta garunari ziria sartzea.
Hitzen jario elektrikoa
Elektrizitatez astindutako garuna azkarragoa da. Denbora-tarte jakin batean normalean baino hitz gehiago gogoratzeko balio du.
Beste zulo beltz bat
Astronomoek bigarren zulo beltza topatu dute Esne Bidearen erdian.
Duela bi mila urteko krema bezalakoxea
Londres inguruko aztarnategi batean pasta antzerako bat gordetzen zuen pote bat aurkitu zuten.
Elhuyarren berriak
Elhuyarren Sinonimoen kutxa sinonimo eta antonimoen hiztegia
Hamaika urte igaro dira Elhuyarrek hizkuntz hiztegiak egiteari ekin zionetik. Ordutik hona, euskal hiztegigintzan lan ugari egin da, eta Elhuyarrek …
Jakintza hedatuz
Plastikozko zuntz optikoak
Zuntz optikoak milimetro bateko diametroa duten hariak dira. Zuntz optiko horiek etxeetako sare domotikoetan, kotxeetan, trenetan eta abioietan erabiltzen dira.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
