Mercado de fume
O mercado de dereitos de emisión de dióxido de carbono (CO 2) púxose en marcha en Europa en 2005, sendo o máis importante dos mercados deste tipo existentes na actualidade no mundo. Precisamente, dentro da política ambiental da Unión Europea, o comercio de emisións de dióxido de carbono é o instrumento imprescindible paira alcanzar os obxectivos que establece o Protocolo de Kioto.
De feito, a idea non é nova. Por exemplo, co obxectivo de reducir a choiva aceda, en 1990 creouse un mercado similar en Estados Unidos paira o comercio de dereitos de emisión de dióxido de xofre. Con todo, o obxectivo do mercado europeo é reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro. Así, a tonelada de CO 2 emitida foi valorada e o mercado baséase no comercio de dereitos de emisión deste gas.
E esa é precisamente una das críticas que lle fan, é dicir, que só ten en conta o dióxido de carbono. Con todo, a partir de 2013, a Comisión Europea ten previsto comercializar outros gases, como o óxido nitroso e o perfluorocarbonos, así como outros sectores actualmente fóra deste mercado.
Na actualidade considéranse as verteduras de empresas do sector eléctrico, refino de petróleo, siderurgia, cemento, cal, tezas e ladrillos, azulexos e baldosas, vidro, fritas e pasta de papel, papel e cartón. Entre todos eles, xeran a metade do dióxido de carbono que se emite en Europa. Moito.
Pero o transporte tamén xera gran cantidade de dióxido de carbono, aproximadamente un 20%, e a proporción aumenta ano tras ano. Con todo, este 20% provén de individuos con baixas emisións e o sistema de comercio de dereitos non serve paira controlar este tipo de vertedura. A excepción é a vertedura de avións, e iso si, a partir de 2012 a Comisión Europea pretende ter en conta as emisións dos avións comerciais que pasan polos aeroportos europeos.
Venda e compra
Así, o mercado do comercio de dereitos de emisión baséase no dióxido de carbono emitido por algúns sectores. Ademais dos 27 países da Unión Europea, desde o ano pasado tamén participan Islandia, Noruega e Liechtenstein, afectando a un total de 11.000 empresas. A participación das empresas non é voluntaria, están obrigadas.
O economista ambiental Patxi Gre explicounos como funciona: "Cada empresa ten uns dereitos de emisión que a Comisión Europea outorgoulle. Se consegue emitir menos do previsto, terá sobra uns dereitos que poderán venderse a un expedidor de máis do previsto".
Dito así, parece sinxelo, pero o propio Gre mencionounos algunhas das súas dificultades. Uno deles é a determinación dos dereitos de emisión de cada empresa, é dicir, a localización do límite. De feito, o mercado está a desenvolverse en tres fases, a primeira, entre 2005-2007, era paira a proba, e entón déronse conta de que había una excesiva distribución de dereitos. "As empresas tiveron superávit e o prezo dos dereitos diminuíu enormemente".
De feito, paira determinar a cantidade de dereitos de emisión a conceder a cada empresa baseáronse nas verteduras históricas das empresas, aínda que nunha segunda fase (2008-2012), ante a existencia de erros, puxéronse límites máis estreitos ás empresas. En concreto, as empresas distribuíron un 6,5% menos de dereitos de vertedura que en 2005. Espérase que así funcione o mercado e que finalmente contribúa a alcanzar os obxectivos marcados no Protocolo de Kioto, xa que a partir de 2013 o número de dereitos diminuirá un 1,74% ano tras ano.
Con todo, paira Gre, en lugar de distribuír os dereitos de vertedura, o lóxico sería poxar. O que máis se dispuxese a pagar por eles, beneficiaríase dos dereitos. "Pero a Comisión Europea necesitaba que as empresas estivesen a favor do sistema e as empresas argumentaron que a adquisición de dereitos de emisión podería supor una perda de competitividade internacional". Por iso, decidiron conceder os dereitos, aínda que co tempo a comisión ten intención de ir reducindo a gratuidade.
En teoría, segundo a Comisión Europea, os dereitos de emisión paira 2024 deberán ser poxados. Con todo, a propia Comisión considera que "poden existir excepcións aos sectores de alta intensidade enerxética" se o sistema de poxas prexudica á hora de competir a nivel internacional.
Redución de verteduras
De calquera xeito, Gre cre que o sistema é eficaz en custos. Na súa opinión, "axuda a reducir as verteduras nos casos nos que menos custa reducir". De feito, se a redución das verteduras é menor que a vertedura, a empresa inviste en reducir as verteduras. Ao emitir menos que antes, pode vender dereitos de emisión, obtendo así beneficios". Por tanto, o sistema facilita o investimento en mecanismos de redución de emisións.
Segundo a Comisión, o mercado está a ser eficiente, xa que a industria reduciu as súas emisións nun 6% no último ano. Pero non todo foi grazas ao mercado. Gre advirte que a crise tamén influíu niso. "As empresas reduciron a súa actividade e foi una forma de financiar a venda de dereitos de emisión. Con todo, isto supuxo una importante redución no prezo dos dereitos de vertedura". Ademais, "hai que ter en conta que o petróleo se reduciu e que as empresas substituíron o carbón por este combustible. O petróleo xera menos dióxido de carbono que o carbón, o que tamén contribuíu á redución das emisións".
Con todo, o mercado está en marcha e ten consecuencias nas empresas. De feito, una vez finalizado o ano, as empresas deben devolver os dereitos correspondentes ás toneladas de CO 2 emitidas. Os dereitos que non utilizaron teñen a posibilidade de vendelos ou conservalos paira o futuro.
Se una empresa non devolve os dereitos que tiña que devolver segundo o que derramou, recibe una sanción. Ao ano seguinte deberá adquirir os dereitos necesarios paira compensar dita falta ou déficit, indicando o nome da empresa na lista de infractores e pagando una multa por cada tonelada de CO 2 vertida por encima do límite. A multa inicial era de 40 euros por tonelada, pero actualmente é de 100 euros.
Por exemplo, a empresa navarra O ctrica da Ribeira do Ebro, con 1.143.212 toneladas de CO 2 en 2008, devolveu a correspondente a 309.394 toneladas. En consecuencia, a Comisión Europea será sancionada. En similares condicións atópanse outras empresas, case todas elas do sector eléctrico.
Bolsa, escenario
Patxi Gre traballa en NAIDER, ofrecendo servizos de consultoría a empresas e administración, entre outros. Segundo el, moitas empresas da zona "aínda non han interiorizado que os dereitos de emisión son un activo, que á fin e ao cabo é diñeiro". Por tanto, Gre confírmanos que os servizos de consultoría teñen unha gran marxe de crecemento.
Factor CO 2. Están especializados en cambio climático e contan cunha filial dedicada ao mercado de dereitos de emisión de dióxido de carbono, Factor CO 2 Trading. O director Kepa Solaun está de acordo co exposto por Gre, pero só en parte. Na súa opinión, aínda que na primeira fase así foi, a partir de 2008, e coincidindo coa crise, as empresas empezaron a xogar de forma "estratéxica".
Solaun proporcionounos datos: En 2007 movéronse no mercado de dereitos de emisión preto de 40.000 millóns de euros e en 2008 92.000 millóns, un 130% máis. Ademais, con respecto á fase anterior, os movementos son "máis grandes e máis complexos". De face ao futuro, é optimista, xa que "as empresas operan cada vez máis, prevén un aumento de prezos e a partir de 2012 haberá máis empresas participando".
Parece que existe a posibilidade de negocio de venda de fume. Iso si, lonxe queda a lema quen contamina paga.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
