Marte 2020
A NASA, por unha banda, e as Axencias Espaciais Europeas e Rusas por outro, e China, por outro, teñen previsto enviar un vehículo autónomo a Marte en 2020. Pola súa banda, India e os Emiratos Árabes Unidos enviarán un orbitador e na India está a estudarse si eles tamén van enviar un vehículo xunto co orbitador. “Por unha banda, o enorme desenvolvemento tecnolóxico que supoñen estas misións é motivante paira calquera país”, afirma Agustín Sánchez Lavega, director do Grupo de Ciencias Planetarias da Universidade do País Vasco. “E doutra banda, hai un logro científico. Pensa si nalgunha misión atópanse restos da vida”.
Investigadores do Grupo de Ciencias Planetarias participarán na misión europea e rusa ExoMars 2020 e, sobre todo, na Misión Mars 2020 da NASA, que é o obxectivo principal de ambas as misións, atopar algunha pegada da vida.
“Non hai dúbida de que algunha vez houbo auga líquida na superficie de Marte. Descoñécese a súa extensión e o tempo que estivo líquido, pero si os lagos e os arroios. Por exemplo, onde agora está Curiosity, no cráter Gale, hai arroios que claramente descenden do monte”, explica Sánchez Lavega. “Tendo en conta este importante punto, eu creo que existe a posibilidade de atopar algún indicio de que haxa algunha actividade biolóxica nalgún nicho. Algunha pegada que non se poida explicar coa xeoloxía marciana”.
Mars e ExoMars
É o que tentarán na súa misión Mars 2020 e paira iso queren instalar un vehículo autónomo en Marte. O vehículo será moi similar ao actual Curiosity, con 1000 kg de peso, dotado de cámaras, sensores e ferramentas. Algunhas delas serán versións melloradas das anteriores e outras novas como SHERLOCK. Raman é un espectrómetro que serve paira detectar moléculas orgánicas e biomarcadores. “Até agora non se levou este tipo de ferramentas a Marte. Será fundamental na procura de sinais de vida”, explica Sánchez Lavega.
Sánchez Lavega destacou tamén a ferramenta RIMFAX, un radar que servirá paira analizar as condicións baixo a superficie. As sondas Mars Express e MRO que están na órbita de Marte teñen radares similares, pero será a primeira en actuar sobre a superficie de Marte e alcanzará os 500 metros de profundidade. “Descoñécese moi ben a presenza de acuíferos baixo a superficie de Marte. A medida que aumenta a profundidade, a temperatura e a presión son maiores, polo que pode haber auga líquida”.
A misión ExoMars 2020 reducirá o vehículo nuns 300 kg. E a súa arma máis importante é un trade de dous metros de profundidade. O trade tomará mostras a diferentes profundidades que serán analizadas no vehículo con diferentes útiles. Así, a misión ExoMars 2020 poderá analizar por primeira vez mostras desta profundidade. Mars 2020 tamén disporá de trade, pero non chegará a máis dun metro.
Os astrobiólogos teñen claro que a maior parte das posibilidades de atopar sinais de vida atópanse baixo a superficie. “A radiación ultravioleta que chega a Marte o esteriliza todo. Por tanto, habería que buscalo baixo a superficie. Os máis optimistas pensan que é posible que hoxe en día haxa algún ser vivo”, explica Sánchez Lavega.
Non confirmar a vida
Aclarar si está vivo ou estivo algunha vez non será un traballo sinxelo. “Un planeta é moi grande e aínda que estivo vivo, non se onde están eses nichos”, explica Sánchez Lavega. Ademais, a NASA deixou claro que una cousa é detectar moléculas orgánicas e biomarcadores, pero que Mars 2020 non poderá confirmar si está ou foi vivo en Marte.
“É moi difícil –seguiu Sánchez Lavega–, mira o que pasou en 1996. Una pedra de Marte caída na Antártida levantou pos no mundo científico. Algúns creron que podía ter vida e xurdiu o debate. Non se aclarou o asunto ata que se realizaron todos os exames. E eses estudos realizáronse nos laboratorios da Terra! En Marte, aínda que o equipo é moi sofisticado, é limitado. Eu creo que paira confirmar se realmente existiu ou non vida é necesario que as persoas vaian a Marte e alí monten verdadeiros laboratorios paira poder exploralos comodamente e realizar alí exames”.
Pero aínda Sánchez Lavega veo lonxe: “sempre se di que ocorrerá dentro de 20 anos, pero ninguén o ten realmente planificado. O outro día preguntei a alguén da NASA e respondeume que eles tampouco o sabían. Doutra banda, é certo que xa existe una iniciativa privada paira iso, o cal é realmente curioso”.
Con todo, a NASA tamén quere aproveitar a misión paira empezar a desenvolver tecnoloxía paira iso. Por exemplo, levarán a ferramenta MOXIE. Mediante esta ferramenta probarase una técnica paira obter osíxeno do CO 2 da atmosfera de Marte. Espérase alcanzar 0,015 kg de osíxeno por hora.
Doutra banda, Mars 2020, ademais de atopar rastros de vida, ten un segundo obxectivo principal: Dar o primeiro paso cara a unha futura misión de mostras marcianas á Terra. A selección, recollida e almacenamento destas mostras realizarase nun lugar determinado, almacenado nuns tubos metálicos que permanecerán por baixo dos 50ºC e por encima dos dez anos. Posteriormente, una nova misión traería estas mostras á Terra paira a súa análise nos seus laboratorios.
“Isto paréceme factible nun futuro próximo —di Sánchez Lavega—, aínda que hai que conseguir despegar de Marte. Non é o mesmo despegar da Lúa que desde Marte, a gravidade é moito maior. Pode ser posible utilizar como combustible o osíxeno producido por MOXIE. En calquera caso, véxoo máis cerca que chegar persoas a Marte”.
Po de Marte
Mentres tanto, nas misións de Marte tamén se investigarán moitos máis. Por exemplo, o Grupo de Ciencias Planetarias investigará a meteorología e o po marciano. “O po é un elemento moi importante en Marte —explica Sánchez Lavega—, xa que a atmosfera de Marte é moi lixeira e o po levántase con facilidade. Hai moito po e móvese rapidamente dun lado a outro. E deteriora as ferramentas. Por iso é importante coñecer os ciclos do po, a taxa de deposición, como afecta os aparellos desde o punto de vista da electrónica, a óptica, etc. O po na terra non é algo a ter en conta, pero en Marte é fundamental”.
Pois ben, paira investigar a meteorología e o po de Marte, o vehículo da misión Mars 2020 da NASA disporá da ferramenta MEDA. Baixo a dirección do Centro de Astrobiología de Madrid, investigadores do Grupo de Ciencias Planarias están a participar no desenvolvemento da MEDA e dedicaranse ás investigacións que se realicen con esta ferramenta. “A MEDA é una estación meteorolóxica —explica Sánchez Lavega— que mide a temperatura, a presión, o vento, a humidade, ou neste caso diremos a cantidade de vapor de auga atmosférica e, sobre todo, o po. Doutra banda, tamén participarán na misión europea e rusa ExoMars 2020, nese caso non realizarán a meteorología, pero contarán con detectores de po.
Tamén desde a Terra realizaranse observacións de apoio a estas misións coas cámaras PlanetCAM-UPV/EHU desenvolvidas por elas. Estas cámaras axústanse aos telescopios (un deles nun dos telescopios de Calar Alto, por exemplo). E con estas observacións analizan os fenómenos que se producen en Marte a gran escala. Ademais, está a traballarse cunha pequena cámara da nave ExoMars na órbita de Marte e os datos de Curiosity, investigando a dinámica atmosférica e o po.
Nas misións de 2020, o Grupo de Ciencias Planetarias terá como obxectivo “coñecer da mellor maneira posible a meteorología marciana, o ciclo do po, a xeración de nubes, como as borrascas que se producen nos polos, etc.”, explica Sánchez Lavega. “En definitiva, avanzar no coñecemento da meteorología marciana, entre outras cousas, porque isto vai ser moi importante paira futuras visitas, xa sexan visitantes, vehículos ou persoas”.
A participación nas misións Mars 2020 e ExoMars 2020 é un reto paira o equipo, segundo explicou Sánchez Lavega: “somos un grupo pequeno e estamos saturados, pero seguramente é o reto máis bonito que tivemos nunca. Xusto nesa época voume a xubilar e sería marabilloso retirarme cunha visita a Marte. Iso é o que soño”.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
