A conquista do Ártico
O Polo norte non ten propietarios. Aínda non. A propiedade do cinco países da zona, Rusia, EEUU, Canadá, Groenlandia (Dinamarca) e Noruega, chega a 200 millas da súa costa. Así o establece a Convención das Nacións Unidas sobre o Dereito do Mar (UNCLOS). E o que queda fóra son as augas internacionais ou, neste caso, os xeos. Pero no fondo do mar baixo este xeo internacional hai prezados tesouros. Segundo os expertos, nestas terras hai moito gas e petróleo. Ademais, o desxeo do Polo norte fai que estas terras sexan cada vez máis alcanzables. E, por suposto, ninguén está disposto a deixar sen o seu dono este tipo de tesouros.
Os rusos tamén colocaron a súa bandeira no fondo mariño do Ártico o pasado verán paira proclamar que esas terras eran rusas. Non foi máis que un xesto simbólico e de momento non ten ningún valor, pero o plan ruso é apropiarse de gran parte do Ártico. Paira iso queren aproveitar una oportunidade que ofrece a Convención das Nacións Unidas. Pero non son as únicas, Dinamarca e Canadá queren acollerse, polo menos, á mesma oportunidade paira facerse con esas terras.
A Convención das Nacións Unidas sobre o Dereito do Mar, aprobada en 1982 paira dar solución aos conflitos que se producían na explotación dos recursos mariños, foi ratificada na actualidade por 155 países, cunha excepción importante en Estados Unidos. Segundo a Convención, a zona económica exclusiva dun país alcanza as 200 millas da costa e ten dereitos exclusivos de explotación dos recursos da zona.
Pero a Convención inclúe a posibilidade de facer excepcións. De feito, o artigo 76 sinala que se pode obter a propiedade de zonas situadas a máis de 200 millas, se se demostra que a zona é una prolongación natural da plataforma continental do país con criterios xeolóxicos. Os países que o demostran poden optar entre pór o novo límite a 350 millas dos límites das augas territoriais ou a 100 millas dun punto de 2.500 metros de profundidade.
E sobre a base deste artigo 76, Canadá, Dinamarca e Rusia queren facerse con algunhas zonas do Ártico. Una das claves dentro dos plans paira conseguilo é a crista Lomonosov, una crista submarina de 1.800 km que desde Siberia diríxese cara a Groenlandia atravesando o polo xeográfico norte.
Así, investigadores dos tres países interesados penétranse nos submarinos e nos rompehielos e investigan a Lomonosov. Queren demostrar que a crista Lomonosov é una prolongación natural dos seus países. Quizais rara no medio do Océano Ártico que un penacho que se atopa a varias millas de todas as costas poida ser considerado como una prolongación da Eurasia ou de América. Pero detrás hai una curiosa historia xeolóxica da crista.
Penacho desterrado
Na década de 1960 viuse que o dorsal atlántico --dorsal oceánico situado no centro do Atlántico, onde se forma una nova superficie oceánica - chegaba até o Ártico, chamado Gakkel dorsal. Segundo unha teoría que publicaron naquela época, o fondo mariño da zona de Siberia abriuse a medida que xurdiu una nova superficie no dorsal de Gakkel. Como consecuencia diso, a crista Lomonosov, inicialmente una acha da beira do continente euroasiático, foise afastando do continente até quedar entre Groenlandia e Rusia.
En 1991, un rompehielos alemán e un sueco lanzáronse a probar esta teoría. Cando realizaron o primeiro estudo sísmico vírono claro. Na zona de Eurasia da crista detectáronse una serie de estruturas características xeradas polo afastamento da crista do continente. E alén da crista había grosas capas de sedimentos. É dicir, a superficie de Eurasia era moito máis recente que a do outro lado. Doutra banda, no ano 2004 sacáronse as primeiras mostras de terra da crista Lomonosov, que mostraron que eran moi similares á plataforma continental de Eurasia. Así as cousas, non faltan probas paira afirmar que Lomonosov foi una parte de Eurasia.
Pero, aínda que a orixe de Lomonosov está claro, se os rusos queren ser propietarios desas terras, terán que pescudar onde se relaciona a crista con Rusia, se se asocia en ningún sitio. De feito, algunhas teorías sosteñen que a crista se desadherió do continente, e nese caso non sería una prolongación natural de Rusia en sentido estrito. Pero non é fácil responder a este problema se non se recollen máis datos.
Os rusos fixeron a súa primeira solicitude de apropiación dunha zona do Ártico en 2001. Entón, a comisión das Nacións Unidas paira tomar esas decisións non a aceptou alegando que se necesitaban máis probas. Non está claro que tipo de probas necesitan, pero o ano pasado Rusia puxo en marcha outra expedición de investigación paira recompilar o maior número de datos posible.
Pola súa banda, Dinamarca e Suecia tamén enviaron o ano pasado un batidor de xeo á investigación do grupo Groenlandia na Lomon, na expedición Lomonosov Ridge of Greenland (LOMª) 2007. Houbo que abrir a vía de toma de mostras entre placas de xeo moi grosas e aínda non se publicaron os datos recolleitos. Pero, do mesmo xeito que os rusos, queren ver si está relacionado coa plataforma continental de Lomonosov Groenlandia ou, polo menos, saber onde acaba exactamente esa plataforma paira saber que terra do Ártico teñen dereito a pedir.
Canadá tamén ten posibilidades, xa que o extremo sur da crista queda xusto entre Groenlandia e Canadá. E eles tamén están a investigar. Con todo, os máis urxentes son os rusos. E é que, segundo a Convención do Mar, un país ten un prazo de 10 anos desde a súa ratificación paira realizar peticións de novas zonas. Este prazo finaliza en 2009 paira Rusia, 2013 paira Canadá e 2014 paira Dinamarca. Non é moito tempo, se se ten en conta que na zona só se pode investigar uns poucos meses ao ano.
Non se pode saber en que terminarán estas conquistas, pero poida que sexa necesario volver debuxar as liñas dos mapas. Isto decidirao a Comisión designada pola Convención. E esa decisión tamén é posible que non sexa definitiva; en definitiva, non todos aceptan a Convención e os que a ratifican hoxe en día tamén poden cambiar de opinión no futuro. Pero, mentres tanto, os que non queren perder esa oportunidade de ouro dedícanse a afiar armas científicas.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
