Elkarrizketak
Adolfo López de Munain: “Identifikatu dugun genea familia oso baten lehenengoa baino ez da”
Donostia Ospitaleko ikerketa-talde batek epilepsia sor dezakeen gene baten mutazioa identifikatu du. Aurkikuntza garrantzitsua da, mota horretako geneak ez zirelako orain arte gaixotasun horrekin lotzen. Adolfo López de Munain ikerketaburuarekin egoteko aukera izan dugu.
Santiago Grisolía giza genomaz aritu zen Bilboko Bidebarrieta Kulturgunean
Bidebarrieta Zientifikoa titulupean, lau hitzaldi antolatu ditu Bilboko Udaleko Kultura eta Turismo Sailak maiatzerako, eta Bidebarrieta Liburutegiko Areto Nagusian izango dira. Atzo izan zen lehenengoa, eta maiatzaren 16, 23 eta 30erako daude iragarrita beste hirurak.
Mertxe de Renobales: “Bioteknologiaren punturik beltzena jabetza intelektualaren arazoa da”
EHUk antolatutako bioetikari buruzko XXI. foroaren baitan Mertxe de Renobales Scheifler-ek “Bioteknologia eta nekazaritza: argi-itzalak” hitzaldia eskaini zuen. Hitzaldia laburbildu eta gaiaren inguruko hainbat xehetasun interesgarri aipatu zituen elkarrizketan.
Eduardo Alegria: “Pazientearen hankatik erauzitako zelula amak erabiltzen ditugu bihotza osatzeko”
Otsailean, Nafarroako Unibertsitate Klinikan kardiomioplastia zelularra erabili zuten infartuak jotako bihotza osatzeko. Teknika berritzaile horren ezaugarriez eta ekar ditzakeen onurez hitz egiteko, ebakuntza egin zuten zirujauetako batekin bildu ginen. Nafarroako Ospitale klinikoan punta-puntako teknika erabili dute bihotzekoak jotako gaixoa sendatzeko. Baina organoak osatu ezin direnean, gehienetan transplantearen aukera besterik ez da gelditzen. Ez da irtenbide samurra, baina EAEk munduko emaitza onenak ditu, bai transplante kopuruan bai transplantatuen biziraupenean ere. Joseba Aranzabalek lorpenaren arrazoiak zein diren azaldu digu, besteak beste.
Xabier Rubio: “Habitatak gutxitu direlako desagertu dira anfibioak”
Ziurtatuta ez badago ere, badirudi anfibioak urritzen ari direla eta desagertzeko arriskuan egon daitezkeela. Munduko hainbat adituk alarma piztu, eta ikerketa sakona egiteko premia dagoela esan dute. Euskal Herrian ere badago arazo hori aztertzeko beharra, bertako anfibio-espezie askotan joera hori garbia baita. Beharbada, adibiderik nabarmenena Hegoaldeko zuhaitz-igela da. Aranzadi Zientzi Elkarteko kideek igel hori babesteko proiektu bat dute esku artean. Xabier Rubio biologoa proiektu horretan ari da lanean.
James Gimlewski: "Molekulen propietate mekanikoak erabilita, gauza asko egin daitezke"
Nanoteknologiak elkarlanean jarri ditu ingeniariak eta fisikariak. Atomoz osatutako makina harrigarriak egin ditzakete. Lan horretan jarduten duen James Gimlewski fisikariari gai horren inguruan hitz egiteko eskatu diogu.
Xavier Vignon: “Ikertzaile gehienak oinarrietara itzuli gara”
Klonazioa gaur egungo ikerketetan oihartzun handienetakoa duen arloa da eta, zer esanik ez, azaro-amaieran Advanced Cell Technology enpresak giza enbrioiaren klonazioa lortu zuela jakitera eman zuenetik. Batzuei beldurra, besteei lilura... erreakzio kontrajarriak sortzen dituen gaia da, baina inor gutxi uzten du axolagabe. Gaur egun ikerketa zertan den azaldu digu Xavier Vignon INRAko (Agronomia Ikerketarako Frantziako Institutu Nazionala) Jouy-en-Josaseko egoitzako ikertzaileak. Besteak beste, bere laborategian sortu zuten lehen behi klonatua, nahiz eta denbora gutxira zendu egin zen.
Lynn Frewer: "Publikoak informazio irekia eta gardena nahi du"
Elikadurarekin zerikusia duten krisialdiak oso larriak izaten dira, gizarte osoan baitute eragina. Azkenaldi honetan, gainera, esparru horretan krisialdi andana izan da Europan. Krisia gehien pairatu duen lurraldetik, Erresuma Batutik etorrita, egoera horien identifikazioan, analisian eta kudeaketan aditua den Lynn Frewer doktoreak hitzaldi bat eskaini zuen Bilbon.
Daniel Zulaika: “Gizarteak aldatu egin du hiesari buruzko mentalitatea”
5,3 milioi pertsona kutsatu ziren iaz Giza Immunoeskasiaren birusarekin (GIBarekin); hiesa zuten pertsonen kopurua, berriz, 6,1 milioikoa izan zen, eta hil, 3 milioi pertsona hil ziren hiesaren ondorioz. Datuak hotzak direla diote, baina datu horien aurrean ez dago hotz geratzerik. Mugarik gabeko gaixotasuna da hiesa, bizitza estilo modernoaren isla: ez du muga geografikorik, ez eta muga biologikorik; jantziz aldatu, ezagutzen ez zitzaion aurpegiak erakutsi eta ugaritzen trebea baita. Ia Interneteko birusak baino aldakorragoa da. Hortik dator txerto eraginkorra lortzeko zailtasuna. Internetek aldatu omen du mundua, baina hiesa ez zaio atzean geratu: herrialde garatuetan drama bihurtu da eta txiroetan, berriz, tragedia. Afrika beltzak dagoeneko ez du etorkizunik, milioika lagun hil ditu hiesak, gazteak batez ere. Asiako errealitatea ez da, oraindik, hain gordina izatera iritsi, baina iritsiko omen da. Hemen, herrialde garatuetan, gizarteak hiesarekin bizitzera ohitu behar izan du, hiesdunak onartzen ikasi, eta seropositiboek hiesarekin bizitzen ikasi behar izan dute. Tratamendu erretrobiralek itxaropenerako ateak ireki dizkiete, putzutik atera dituzte... hirugarren munduak, ordea, ez du horrelako aukerarik izan, eta, gauzak aldatzen ez diren bitartean, ez dirudi izango duenik ere. Beraz, txerto eraginkorrean izan behar itxaropena. Eta horretan ere hiesak aldatu egin du zientzia eta ikertzaileen lana, gaixotasun honek 20 urte betetzen dituen honetan egunero milaka ikertzailek elkarrekin lanean dihardutelako ezagutzen den birus mutanteenaren aurkako borrokan garaile atera ahal izateko. Bitartean, elkartasun apur batek ez lioke inori kalterik egingo, ihesik gabe. Euskal Autonomia Erkidegoko Hiesaren Prebentziorako eta Kontrolerako Plana duela 14 urte jarri zen abian. Ordutik, Daniel Zulaika da plan horren burua. Sendagilea da bera, eta Donostia ospitaleko barne-medikuntza sailean ziharduen lanpostu berrirako deitu ziotenean. Eginbeharra bukatzen duenean ospitalera itzultzeko asmoa du, hiesa duten gaixoei laguntza ematera, gaixotasun infekziosoen unitatera. Berak dioen bezala, “hiesarekin lanean jubilatuko naiz”.
F. García Olmedo: "zientzialarien leiari esker iruzurrak laster atzematen dira"
Zientziak eta teknologiak gizartean duten eragina ikuspuntu desberdinetarik azter daiteke. Ohikoena asmakizun berriek eguneroko bizitzan zer nolako eragina duten aztertzea izaten da, baina badira isilpean gorde nahi izaten diren ikerketa zientifikoen bestelako alderdi batzuk. Horietako bat da nahita edo inkontzienteki egiten den iruzur zientifikoa. Iruzur horren zergatiez eta ondorioez hitz egin digu, Miguel Sánchez-Mazas Katedrak antolatutako hitzaldietan, biokimika eta biologia molekularrean katedradun den F. García Olmedok.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
