Galarraga Aiestaran, Ana
Zientzialarien aitormenak
"Pentsatzeak zure pentsaera aldatzen duenean, hori filosofia da. Jainkoak zure pentsaera aldatzen badu, hori fedea da. Egitateek zure pentsaera aldatzen dutenean, orduan, hori zientzia da. Zerk aldarazi dizu pentsaera eta zergatik?" Galdera hori egin die aurten Edge Fundazioak 165 zientzialariri. Izan ere, Edge Fundazioaren asmoa eztabaida sustatzea da, zientzia-, literatura-, arte- eta filosofia-gaietan, eta urtero galdera bat egiten die hainbat zientzialariri eta pentsalariri.
Pirinioak loretan, bost koloretan
Astroen eta egutegien arabera udaberria martxoaren 21aren inguruan hasten bada ere, Pirinioetara beranduxeago heltzen da. Hain zuzen, elurra urtu eta eguzkia bazterrak gozatzen hasten denean, orduan da loreen txanda. Hala ere, ez dira denak batera agertzen; lehenik, haranetako zelaiak eta erreka ondoko basoak janzten dira lorez eta kolorez, eta gero apaintzen dira goialdeak.
Sustraietatik adarretara, teoria eraikiz
Eboluzioaren teoria duela 150 urte jaio zen. Geroztik, aldatuz, eraldatuz eta garatuz joan da, diziplina askotako zientzialarien ekarpenei esker: paleontologoak, genetistak, biologo molekularrak... Denen artean, sustrai sendoko eta adar ugariko zuhaitza eraikitzen ari dira.
Mundua gu gabe
Zer gertatuko litzateke munduan bat-batean giza espeziea desagertuko balitz? Galdera horri erantzuteko, imajinazio-ariketa bat egitera gonbidatu ditugu EHUko hiru ikertzaile: Arantza Etxeberria filosofoa, Kepa Altonaga zoologoa eta Unai Ugalde biokimikaria. Interesgarriak irudituko zaizkizulakoan, haien erantzunak irakurtzera gonbidatu nahi zaitugu, irakurle. Eta, gero, ausartuko zinateke zu ere erantzuna bilatzen?
Nanopartikulak: txikiak, baina ez hutsalak
Nanoteknologiak onura asko ekarriko dituela espero dute ikertzaileek. Teknologia berri horrek, ordea, itxaropenaz gain, kezka ere sortzen du. Izan ere, nanopartikulek ingurumenean eta osasunean kalteak eragin ditzaketela susmatzen dute. Kalte horiek zein diren eta nola eragotz daitezkeen jakiteko, ikerketa sakonak egiten ari dira Estatu Batuetan eta Europako Batasunean, besteak beste. Behin betiko emaitzak izan bitartean, zuhurtasun-printzipioak agintzen du.
Aragoiko glaziarrak, zuritik beltzera
Oraingo joera aldatu ezean, lehenago edo geroago, Aragoiko glaziarrak desagertu egingo dira. Horretan ez dago zalantzarik. Eta argi dago tenperaturak eta prezipitazioek glaziarren bilakaeran eragiten dutela. Hori baino eztabaidagarriagoa da, ordea, zenbateraino azkartu den galera klima-aldaketaren ondorioz. Eztabaidak luze jo dezake, baina, bitartean, Aragoiko glaziarrak galtzeko bidean dira.
Panpa-lezka: mapan jarri, gero kentzeko
Panpa-lezka landare dotorea bada ere, inbaditzaile bihurtu da. Kontrolatzeko neurriak hartu dituzte hainbat eskualdetan, eta Gipuzkoan ere lehen pausoak ematen hasi dira. Hala, Gipuzkoako Foru Aldundiaren eskariz, Aranzadi Zientzi Elkarteak landarearen kartografia zehatza egin du. Izan ere, edozein neurri hartzerako, ezinbestekoa da zehatz jakitea non eta zenbat dagoen, denean eta asko dagoela jakitea ez baita nahikoa.
Autoak berdez jantzita
Autoek sortzen dute atmosferara isurtzen den karbono dioxidoaren % 10, eta hirietako poluzio-iturri nagusia dira. Klima-aldaketaren arriskuak sortu duen kezkak bultzatuta, karbono dioxidoaren isuriak murrizteko neurriak hartzen ari dira erakundeak, eta autoei ere eragiten diete neurri horiek. Araudi berriek eta, neurri batean, merkatuak hala eskatuta, ingurumenean ahalik eta kalte txikiena eragiten duten ibilgailuak garatzen ari dira autogileak.
ISS, itxaropenetik etsipenera
Artikulu hau irakurlearen eskura iristerako, litekeena da Columbus modulua dagoeneko Nazioarteko Espazio Estazioaren (ISS) parte izatea. Baina posible da oraindik Lurrean egotea ere. Izan ere, abenduaren hasieran zuten estazioari lotzeko asmoa. Hara eraman behar zuen Atlantis transbordadoreak, ordea, akats tekniko bat izan zuen. Horren ondorioz, gutxienez urtarrilaren 2ra atzeratu zuten aireratze-data, eta ez litzateke harritzekoa izango berriro ere misioa atzeratu behar izatea. Askotan gertatu dira horrelakoak ISSren historian, eta baita okerragoak ere.
Algoritmo genetikoak, soluzio egokienaren bila
Algoritmo genetikoak eboluzio biologikoa imitatzen duten programazio-teknika bat dira, eta ohiko metodoen bitartez askatzen oso zailak edo ezinezkoak diren problemak ebazteko erabiltzen dira. Ez dakite oso ondo zergatik, baina ohiko teknikek huts egiten duten problemetan funtzionatu egiten dute; beraz, gero eta gehiago erabiltzen dira arazo praktikoei irtenbidea emateko.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
