Barandiaran, Mariaje

Zooak: animali biltegi?

Munduko hiri handi gehienetan, eta txiki askotan ere bai, parke zoologikoak daude. Hiri batzuetakoak gainera, oso famatuak dira duten egituragatik edota biltzen dituzten animalia exotikoen sorta oparoarengatik.

Zerotik infinitura

Duela hamar urte Voyager 2 zunda espaziala Saturno planeta liluragarrira iritsi zen. Voyager 1 eta 2 duela hamahiru urte jaurti ziren Cañaveral lurmuturreko zentru espazialetik gure sistemako kanpo-planeta erraldoiak esploratzeko helburuz. Beren lana ongi baino hobeto bete ondoren, gure planetako zerutik, izarrarteko espazioaren hustasunean murgilduz, eternitatearen infiniturantz abiatu dira, gure zibilizazio teknologiko ahul eta hauskorraren bozeramaile bailiren.

Raman: efektua eta zientzilaria

1988.ean bi urteurren garrantzitsu ospatu ziren: Raman efektuaren 60. urteurrena eta Chandrasekhara Venkata Ramanen jaiotzaren mendeurrena. Bi urteurren horiek gogoratu nahi ditugu guk artikulu llabur honen bidez. Gainera, aurten beteko dira hogei urte zientzilari indiar handia hil zela.

Hubble, azkenik orbitan

Apirilaren azken astean Discovery transbordadoreak Hubble izeneko teleskopioa jarri zuen orbitan. Urtetako atzerapena izan du proiektu honek, baina astronomoak irrikitan daude unibertsorantz leiho berriak zabalduko omen dituelako.

Bakarrik ote gaude?

Bizi eza Unibertso osoan gertatzen al da ala bizia nonnahi topa al daiteke? Galdera gaitza da eta gainera erantzun erabakiorrik ez duena.

Espazioko mentura 1990.eko hamarkadan

Espazioko menturak zuzperraldia izango omen du datorren hamarkadan. Ilargiratzea gertatu ondoren, espazioa konkistatzeak bere xarma galdu zuen jendearentzat. Azken hogei urteotan lortutako emaitza zientifikoak aurreko urtetakoak baino garrantzitsuagoak izan dira ordea. Hala ere, giro hotza izan du espazioko menturak. Martitzeratzeko proiektuek, lilura eta erakargarritasunez kutsatu dute berriz astronautika.

Galileo, espazioko kamikazea

Urrats txikia gizon batentzat...

...baina jauzi erraldoia gizateriarentzat ¹ . Horixe esan omen zuen Neil A. Armstrong astronauta iparramerikarrak Ilargian oina jartzera zihoanean. 1969.eko uztailaren 20a zen; duela hogei urte alegia. Ilargiratzea bederatzi urteko lanaren fruitu izan zen. Artikulu honetan balentria horren historia kantatu nahi dugu. Ilargiaren esplorazioaren mentura izango da ondoko lerroetan azalduko dizueguna. Hala ere, bidaiek emaniko fruitu zientifikoak eta etorkizunean menturak izan dezakeen bilakabidea ez dugu ahaztuko.

Fisio nuklearra; esperantzatik etsipenera

Fusio hotza: hozten ari al da?

Fusio nuklear hotza lortu zenaren berriak komunitate zientifiko osoa astindu zuen joan den Aste Santuan. Komunikabideetan ere oihartzun zabala izan du. Hitzetik hortzera ibili den gaia izan da. Eztabaida eta zalantzak hasierako une beretik sortu ziren. Aurkikuntza iragartzeko modua ez zen zientzilarien artean oso gustokoa izan. Guztiak gauza batean zeuden ados: Fleischmann eta Ponsek eginiko aurkikuntza konfirmatuz gero, gure zibilizazioaren oinarriak gutxienez lurrin-makinak adina astinduko zituela. Elektrokimikari horiek aurkitutako fusioa nuklear hotza den ala ez jakitea izan da hasierako kezken muina.
Bestalde, hasierako berotasuna hozten joan da azken bi hilabeteotan. Orain akaso, ikuspegi lasaiagotik azter daiteke arazoa, hastapeneko ustegabeak eta harridurak eragindako giro bero eta pizgarria moteldu delako. Gai honi buruzko hiru eritzi eskaini nahi dizkiogu euskal irakurleari orrialde hauetan. Batetik, Bertil Wilner fisikariak Nature aldizkarian argitaratutako ohar historiko bat transkibatuko dugu. Bestetik, Donostiako Kimika-Fakultatera jo dugu eta Pedro M. Etxenike fisikariari eta Toribio Fernandez elektrokimikariari eritzia eskatu diegu.