Expectativas excesivas da ciencia
Os medios de comunicación e os científicos deberían analizar constantemente como comunicamos os avances científicos e tecnolóxicos. Ás veces, co obxectivo de dar visibilidade, podemos xerar expectativas excesivas na sociedade e, en consecuencia, causar un dano enorme, tanto social como científico.
Trouxemos dous campos de actualidade, a técnica CRISPR utilizada na edición xenética e a dos tecnólogos paira solucionar a crise climática, e preguntamos a Ana Agirre e a Alberto Ansuategi, expertos niso, si as expectativas xeradas son excesivas.
Resolvendo o clima
Alberto Ansuategi Cobo
Investigador en Economía Ambiental (UPV)
O Panel Intergobernamental paira o Cambio Climático (ONU), IPCC, advertiu recentemente que o planeta ten una década, non máis, paira manter o quecemento global por baixo dos 1,5ºC.Doutra banda, o reto de non superar o limiar de 1,5 ºC non é menor: as emisións de carbono deberán reducirse nun 50% na próxima década e chegar a ser cero paira 2050. Isto suporá una profunda transformación do sistema económico e enerxético dos países industrializados, polo que non é de estrañar que as tecnoloxías paira a resolución do cambio climático haxan xerado moitas expectativas nos últimos anos.
Á hora de socializar o debate sobre estas tecnoloxías utilizáronse tres liñas argumentativas. Por unha banda, considérase que algunhas destas tecnoloxías poden ser una ferramenta imprescindible paira o cumprimento dos ambiciosos obxectivos de redución de emisións de carbono en París. Na práctica totalidade dos escenarios utilizados polos expertos climáticos paira alcanzar o obxectivo de 1,5ºC tense en conta o uso de tecnoloxías de captura e almacenamento de carbono. Outros, pola súa banda, consideran que a transición a unha economía baixa en carbono non se alcanzará coa máxima celeridade, polo que defenden todo tipo de solucións de geoingeniería como o “Plan B” paira evitar a crise climática, como a fertilización do mar con ferro, auga e outros alimentos (coa convicción de que o fitoplancto, que aumentaría, absorbería o CO2 da atmosfera) ou a xestión da radiación solar (até os tropezos). Por último, a aposta pola geoingeniería pode ser tamén una decisión estratéxica dos países e multinacionais que obteñen grandes beneficios da explotación de combustibles fósiles paira non esgotar a súa fonte de riqueza.
Equivócanse quen creen que a geoingeniería é a clave paira alargar a era dos combustibles fósiles ou paira evitar a crise climática. Que sexan benvidas as tecnoloxías de captura e almacenamento de carbono que nos axuden na transición paira non superar os 1,5 ºC, pero non soñemos que o mando do termostato do planeta estea nas nosas mans porque o soño convértese nun pesadelo.
CRISPR como medida terapéutica
Ana Agirre Escobal
Investigador en Bioloxía Molecular do Cancro (UPV)
O CRISPR é a técnica de maior proxección en bioloxía molecular.Similar a un kit de coser, permite transformar os xenes de forma relativamente sinxela e económica. Está composto por unha tesoira (una proteína que rompe o ADN, unida a unha molécula de ARN que conducirá a un punto concreto do xenoma), una agulla e un fío (encimas que resolven as fracturas do ADN) e un fragmento curto de ADN que permite unir os extremos xerados coas tesoiras (cunha pequena diferenza respecto da secuencia de ADN na zona cortada, previamente preparada no laboratorio), que substitúe no segmento de reparación.
Paira as persoas con patoloxía xenética causada por un xene alterado, ten un potencial terapéutico moi atractivo e esperanzador. Con todo, o CRISPR non está exento de riscos nin de conflitos éticos, polo que só se utiliza na investigación ou ensaios clínicos.
Ao longo dos últimos meses, varias noticias relacionadas co CRISPR xeraron debate: O científico chinés Jiankui Hei ha revolucionado a científicos, políticos e sociedade en xeral a transformación xenética que afectou a dous bebés. Doutra banda, os investigadores máis importantes do CRISPR comprometéronse a non realizar una transformación hereditaria do ADN e espérase que este compromiso se prolongue durante cinco anos ata que a técnica sexa máis segura.
Por outra banda, soubemos que xa se aplicou a modelos de ratos de patoloxías humanas moi duras (como a progeria), así como a ensaios clínicos paira outras enfermidades como a síndrome de Hunter, a anemia falciforme e a beta-talasemia. As informacións filtradas aos medios de comunicación revelan resultados moi satisfactorios.
Sen dúbida, seguiremos falando da técnica do CRISPR durante moito tempo e creo que imos terminar de utilizala como medida terapéutica, xa que hai millóns de persoas no mundo con patoloxías xenéticas que poderían aproveitarse desta técnica.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
